Morgunblaðið - 20.05.2000, Síða 50

50 LAUGARDAGUR 20. MAÍ 2000
Konuí
Hvíta húsið
Frambjóðandinn lofar öllu fógru, rétt
eins og aðrir frambjóðendur sem sækj-
ast eftir embætti forseta Bandaríkj-
anna, og hefur birt lista yfir helstu
stefnumál sín. Þarerkomið víða við,
þótt ekki risti alltjafn djúpt sem pólitík-
usinn hefurfram að færa.
Eftir Hönnu
Katrínu
Friðriksen
Um jafnréttismál hef-
ur frambjóðandinn
það eitt að segja, að
allir eigi að fylgja
hjarta sínu og
stefna hátt, um leið og hann lofar
því að leggja sitt af mörkum svo að
hvert bam nái að þroska hæfileika
sína og ná eins langt og mögulegt
er.
Ekki tekur betra við þegar
frambjóðandinn ræðir ástandið í
heimsmálunum.
, Jt>að er svo dásamlegt þegar öll-
um kemur vel saman og við eigum
að hjálpa vinum okkar í okkar eig-
in landi og líka í öðrum löndum,“ er
framlag hans tii friðarmála, en á
UiAUADE öðrumstaðí
VlUnUlfr stefnuskránni
tekur fram-
bjóðandinn
skýrt fram að
blessuð dýrin
séu líka í vinahópnum og það eigi
að vemda þau og sýna þeim bh'ðu,
svo að þau njóti hamingjuríks lífs.
Frambjóðandinn segist „trúa á“
menntun, rétt eins og bæði A1
Gore og George W. Bush, sem
opna aldrei svo munninn að þeir
tali ekki um nauðsyn þess að bæta
menntakerfið í Bandaríkjunum.
Þessi frambjóðandi er aftur á móti
ekkert að velta fyrir sér flóknum
lausnum, heldur lofar því að allir
skólar muni bjóða bömum bestu
menntun. Af hverju í ósköpunum
hefur engum dottið þetta í hug
fyrr? Umhverfismál, sem A1 Gore
ætlar að slá sér upp á í kosninga-
baráttunni og sem Bush, ríkisstjóri
í Texas, vonar líklega að verði sem
minnst rædd vegna hörmulegrar
stöðu fylkisins í þeim málum, em
auðvitað á stefnuskrá þessa fram-
bjóðanda líka. Hann segir tíma-
bært að taka nú afstöðu og hugsa
um hag Móður Jarðar. Gott og vel.
Hann er líka búinn að átta sig á
því, að hreint loft, hreint vatn og
hreint umhverfi er nauðsynlegt
heilsu mannanna (og ábyggilega
vina okkar dýranna líka).
Þessi góðviljaði og allt-
umlykjandi frambjóðandi er
reyndar ekki að bjóða sig fram „í
alvörunni", heldur eru þetta
stefnumál dúkkunnar Barbie, eins
og þau birtast á glæsilegri heima-
síðu hennar. Framleiðandinn
Mattel hefur sem sagt sett á mark-
að „Forseta-Barbie“, sem er að
sjáífsögðu klædd íhaldssamri
blárri dragt og með í kaupunum
fylgir ræðupúlt með hljóðnemum.
Ymsir haia orðið til þess að lýsa
sérstakri ánægju með þetta fram-
tak dúkkuframleiðandans þar sem
það færi litlum stelpum heim sann-
inn um að konur geta líka náð tíl
æðstu metorða í pólitíkinm. Þessir
aðdáendur dúkkunnar segja að
hún hafi alltaf verið til mikillar fyr-
irmyndar. Hún hafi gegnt ýmsum
merkum störfum; m.a. verið geim-
fari og bisnesskona og ávallt fengið
allt sem hugurinn girntíst, hvort
sem það var sportbíll, föt,
„draumahúsið", sundlaugin eða
báturinn. Þar að auki lifi þessi
magnaða kona í heimi þar sem
karlmaðurinn, sem oftast gegnir
nafninu Ken, sé bara aukahlutur,
jafnvel aðskotahlutur sem hægt sé
að hunsa eða leika sér að eftir því
hvemig vindamir blása. Hvað
þessum Barbie aðdáendum finnst
aðdáunarvert við slíka hegðan
fylgir að vísu ekki sögunni.
Þeir em nokkuð margir sem
telja sig finna feilnótur í femínisma
Mattels Barbieframleiðenda. Þar
era t.d. í fararbroddi konur á borð
við Patriciu Schroeder, sem er
fyrrverandi þingmaður og öflugur
baráttumaður fyrir jafnrétti kynj-
anna, og nafna hennar Patricia
Ireland, formaður bandarísku
kvennasamtakanna NOW.
Schroeder segir, að enn á ný sé
verið að ýta undir þær fáránlegu
hugmyndir, að konur getí ekki náð
frama nema þær líti óaðfinnanlega
út. Hlutfallslega brenglaður álfa-
kroppur Barbie veki rangar hug-
myndir hjá litlum stelpum um
hvemig kvenlíkaminn eigi að h'ta
út og átröskun af ýmsu tagi megi
síðan rekja beint til þessara
brengluðu hugmynda. Það síðasta
sem við þurfum sé að tengja hug-
myndina um mögulegan kvenfor-
seta í Hvíta húsinu við Barbie-
ímyndina. Það er reyndar
áhugavert að rifja hér upp að þær
tvær konur sem á síðasta ári komu
hvað mest við sögu Hvíta hússins,
Monica Lewinsky og Linda Tripp,
sáu báðar ástæðu til umtalsverðra
útlitsbreytinga, að sögn í von um
jákvæðari umfjöllun. Það tókst
kannski ekki sem skyldi, enda náði
hvorag svo sem að komast í hálf-
kvistí við sjálfa Barbie.
Patricia Ireland hæddist að for-
setaframbjóðandanum Barbie í
ræðu sem hún hélt yfir banda-
rískum háskólanemendum í byrj-
un maí. Hún bentí meðal annars á
þá nöturlegu staðreynd, að fram-
bjóðandinn gætí ekki staðið á eigin
fótum, heldur fylgdi honum sér-
stakt statíf, svo að hægt væri að
stílla honum upp við ræðupúltið.
Barbie hefur reyndar tekið ýmsum
breytingum frá því að hún kom
fyrst fram á sjónarsviðið fyrir 41
ári. Hún er núna til í öllum mann-
kynsins htum, ekki bara hvít og
Ijóshærð eins og í upphafi. Fyrir
nokkram árum var meira að segja
ákveðið að minnka örhtíð barminn
á henni og breikka mjaðmimar, til
að gera hana „raunverulegri“ í lag-
inu. Af einhveijum ástæðum er
hún þó enn með örsmáa fætur, en
samkvæmt Barbie-úttekt sem
gerð var í Morgunblaðinu fyrir
nokkram árum myndi hún nota
skó númer 20, sem er algeng skó-
stærð ársgamalla bama, miðað við
að hún væri 180 cm á hæð. Það eru
sem sagt engar ýkjur að hlutfólhn
era veralega brengluð og án stuðn-
ings er hetjan afskaplega óstöðug.
Og nú er fyrirmyndin komin í
forsetaframboð og ku eiga að sýna
fram á sjálfstæði og ótakmarkaða
möguleika ungra kvenna á því
herrans ári 2000. Framleiðandinn
hefði hins vegar betur heima setið
en af stað farið, því að stefnumál
dúkkunnar ýta eingöngu undir þá
skoðun, að hún sé heimsk ljóska.
Heimspeki Thorbjöms Egner; „öh
dýrin í skóginum eiga að vera vin-
ir“, var vel brúkleg í Hálsaskógi,
en forsetaframbjóðandi þarf eitt-
hvað bitastæðara til að tala sig inn
í hjörtu allra htlu stelpnanna.
Nema útlitið þyki duga.
IÍIKU m MORGUNBLAÐIÐ

Á slóðum Ferðafélags fslands
Horft inn Barkárdal, Héðinsskarð fyrir miðju, Jökulfjall til vinstri. Hólamannavegur liggur upp á jökulinn og
beygir þar til hægri upp í Hölamannaskarð, sem er í hvarfi.
Nokkrir fjallvegir
á Tröllaskaga
Hér segir af gönguleið-
um um Hrísháls og
Hólamannaveg. í þess-
ari grein fjallar Sigur-
jón Páll Isaksson um
áhugaverðar gönguleið-
ir í og úr Hjaltadal, á
sögufrægum slóðum
sem fleiri ættu að kynn-
ast af eigin raun.
HEITIÐ Trölla-
skagi, um skagann
og fjallgarðinn milli
Skagafjarðar og
Eyjafjarðar, er ekki
gamalt. Talið er að Pálmi Hannesson
rektor MR sé höfundur þessa nafns,
og hefur hann talið það réttnefni
vegna þess hvað fjallgarðurinn er
víða tröllslegur. Nafnið er einkum
notað um svæðið suður að Öxnadals-
heiði, en hálendið þar fyrir sunnan
telja sumir einnig til Tröllaskaga.
Hæstu tindar á Tröllaskaga (norð-
an Öxnadalsheiðar) era um 1.400 m.
Þessi hrikalegi fjallaklasi er sund-
urskorinn af dölum og giljum, sem
hafa grafist í hásléttu sem er nú 900-
1.300 m há. Víða hggja jöklar í skál-
um og dalabotnum nærri fjallabrún-
um, en þeir hafa minnkað á siðustu
áratugum. Fjallvegir á Tröllaskaga
era með þeim hæstu á landinu,
margir um og yfir 1.000 m yfir sjáv-
armáli.
Nokkrir fjallvegir
um Tröllaskaga
Öldum saman bjuggu íslendingar
við kerfi reiðvega sem breyttist lítið
frá einum tíma tíl annars. Á seinni
hluta 19. aldar bárast hestakerrar til
landsins, og hófust þá vegabætur,
sem breyttu þó samgöngukerfinu
ekki í grandvallaratriðum. En með
tilkomu bíla varð bylting í þessum
efnum, og byggðist smám saman upp
nýtt þjóðvegakerfi, sem var allólíkt
því gamla, og einfaldara. Dæmi vora
um að bæir sem áður vora afskekktir
væru nú komnir í þjóðbraut, en al-
gengara var þó að bæir sem áður
höfðu verið við alfaraveg væra orðn-
ir afskekktir.
Glögg dæmi um þetta má sjá í
austanverðum Skagafirði. Á Hólum í
Hjaltadal var hin kirkjulega
Hópur frá Ferðafélagi Islands við Tungnahryggsskála 4. ágúst 1991
Horft af Barkárjökli norður í Hólamannaskarð.
stjómsýslumiðstöð fyrir allt Norður-
land, og að nokkra leyti hin verald-
lega einnig. Allra leiðir lágu heim að
Hólum og því vora Hólar þunga-
miðja í vegakerfinu foma. Tvær að-
alleiðir lágu út Hjaltadalinn. Önnur
út með Hjaltadalsá að austan, ef ferð
var heitið út í Kolkuós, Grafarós og
Hofsós, eða út í Fljót. Hin leiðin lá
yfir Hrisháls (220 m), en hann er við
norðurenda Viðvíkurfjalls, ofan við
Viðvik og Enni í Viðvíkursveit. Sú
leið var farin ef menn áttu erindi inn
í Blönduhhð, eða „yfram (ufram)“,
þ.e. vestur yfir Héraðsvötnin.
Til Eyjafjarðar lágu nokkrir fjall-
vegir frá Hólum. Þekktust og fjöl-
fömust var leiðin yfir Heljardals-
heiði (870 m). Þá er farið frá Hólum
út yfir Víðinesá, síðan austur yfir
svonefnda Hálsgróf eða Grófina yfir
í Kolbeinsdal. Þar var áður allnokk-
ur byggð sem nú er komin í eyði.
Farið er yfir Kolbeinsdalsá eða
Kolku og inn Kolbeinsdal inn fyrir
Heljará. Þar er beygt upp Heljar-
brekkur og farið inn Heljardal og yf-
ir Heljardalsheiði að Atlastöðum í
Svarfaðardal. Heljardalsheiði
(Helja) var að fomu mjög fjölfarin
sumar og vetur, en þó að hún sé ill-
viðrasöm urðu þar mjög fá alvarleg
slys. Árið 1906 var símalína lögð yfir
Heljardalsheiði, og ljósleiðari var
lagður þar árið 1988.
Af Heljardalsheiði lá hhðarvegur
um svokallaða Hákamba (um 1.000
m), bæði fyrir þá sem áttu leið milh
Svarfaðardals og Deildardals, en
einnig var sú leið farin úr Kolbeins-
dal norður í Stíflu í Fljótum eða til
Ólafsfjarðar. Var þessi leið fjölfarin
meðan Hólastóll hélt reisn sinni og
lét sækja skreið og hákarl til Ólafs-
fjarðar.
Annar fjallvegur til Eyjafjarðar
var svokallaður Hólamannavegur
(1.220 m). Var þá farið upp Víði-