Morgunblaðið - 22.08.2000, Qupperneq 54

MORGUNBLAÐIÐ
54 ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 2000
Handlaugartæki
í úrvali
UMRÆÐAN
Grohe handlaugartæki meö
lyftitappa kr. 7.627
Handlaugartæki
Tveggjahanda frá kr. 3.335
mora
iffiwmnnii
tSOfOOI
Mora handlaugartæki með
lyftitappa kr. 9.636
FEUU
B_0_Ejr
Felin handlaugartæki með
lyftitapp kr. 7.038
Neve handlaugartæki með
lyftitappa kr. 6196
Heildsala/smásala
sif VATNSVIRKINN ehf.
>/ Ármúla 21,
sími: 533 2020.
Maestro
ÞITT FE
HVAR SEM
ÞÚ ERT
„Sjálfbær“
fjarvinnsla
AÐ undanförnu hefur mikið verið
fjallað um það hversu erfíðlega
gengur að afla verkefna fyrir þær
fjarvinnslustöðvar sem settar hafa
verið á fót á nokkrum stöðum utan
Reykjavíkur. Þessir erfiðleikar
tengjast þeirri tregðu sem öll við-
leitni til að flytja störf á vegum hins
opinbera út fyrir suðvesturhornið
virðist mæta og gildir þar einu
hvort um er að ræða heilar stofnan-
ir eða einstök verkefni.
Það eru óneitanlega mikil von-
brigði og harla ískyggilegt að horfa
upp á það að byggðapólitískar að-
gerðir sem breið samstaða er um
skuli eiga svo erfitt uppdráttar þeg-
ar kemur að framkvæmdahliðinni.
Hvað með fjarkennsluna?
í framhaldi af þessu langar mig
að spyrja hvort ekki megi kanna
betur möguleika á starfsemi utan
Reykjavíkur sem byggðist á hag-
nýtingu tölvutækninnar en væri
óháð ákvörðunum stjórnenda á höf-
uðborgarsvæðinu um það hvort og
hvenær hagnýtt sé að notfæra sér
þjónustu hennar. Það sem ég hef í
huga er starfsemi sem væri sjálf-
bær í þeim skilningi að stjórnun
hennar og rekstur yrði óháð sér-
stökum byggðapólitískum stuðn-
ingsaðgerðum. Eg er ekki í nokkr-
um vafa um að fyrirtæki og
stofnanir af slíku tagi geti átt fram-
tíð fyrir sér víða úti á landsbyggð-
inni og vil benda á dæmi sem ég tel
að styðji þessa skoðun mína.
Frá árinu 1995 hefur verið starf-
rækt fjarkennsla á vegum Verk-
menntaskólans á Akureyri. Upp-
hafsmenn að þessu verkefni voru
Haukur Ágústsson og Adam Ósk-
arsson sem báðir eru starfsmenn
Verkmenntaskólans. Starfsemin
var smá í sniðum til að byrja með og
rekin sem tilraunaverkefni fyrstu
árin. Það kom strax í ljós að þörfin
fyrir þjónustu af þessu tagi er mikil
enda varð spurnin eftir henni miklu
meiri heldur en Verkmenntaskólinn
gat annað með tilliti til þeirra fjár-
veitinga sem fengust til verkefnis-
ins. Nú, fimm árum síðar, er staðan
þannig að hátt á fimmta hundrað
nemenda víðsvegar um landið (og
reyndar heimsbyggðina) nýta sér
þessa þjónustu Verkmenntaskólans
en til að halda sér innan ramma
Fjarkennsla
í ljósi þess hversu al-
varlegt ástand hefur
skapast í byggðamálum
þá höfum við tæplega
efni á því að láta augljós
sóknarfæri fara fram
hjá okkur, segir
Hálfdán Örnólfsson.
Efling fjarkennslunnar
er slíkt sóknarfæri.
fjárheimilda hefur skólinn orðið að
vísa hundruðum nemenda frá.
Tugir atvinnutækifæra
Það hefur oft verið bent á mikil-
vægi fjarkennslunnar í tengslum
við umræðu um byggðaþróun en þá
hefur umræðan fyrst og fremst
snúist um það hvernig hún auðveld-
ar fólki í hinum dreifðu byggðum að
komast til mennta. Minna hefur
farið fyrir því að menn hafi skoðað
hvaða þátt hún geti átt í atvinnu-
uppbyggingu á landsbyggðinni. Ég
tel að reynslan af fjarkennslu Verk-
menntaskólans á Akureyri sýni að
vænta megi mikils í þeim efnum.
Á síðasta skólaári störfuðu lið-
lega 70 kennarar við fjarkennslu
Verkmenntaskólans. Langflestir
hafa þeir fjarkennsl-
una að aukastarfi
með kennslu eða
öðrum störfum en
segja má að þetta
jafngildi u.þ.b. 15
heilum ársverkum.
Liðlega helmingur
þessara starfa er
unninn af fólki sem
starfar utan veggja
V erkmenntaskólans
og er búsett víðs
vegar um landið.
Fengjust fjárveit-
ingar til að sinna
þeim umsækjendum
sem vísa hefur þurft
frá myndu skapast allt að 10 árs-
verk til viðbótar.
Ljóst er að fjarkennsla Verk-
menntaskólans hefur nú þegar um-
talsverða þýðingu fyrir atvinnulífið
á landsbyggðinni. Það hlýtur að
sporna gegn byggðaröskun að
hundruð íbúa landsbyggðarinnar
skuli eiga þess kost að stunda fram-
haldsskólanám án þess að rífa sig
upp frá heimilum sínum. Fjar-
kennslan er líka stuðningur við
smærri framhaldsskóla á lands-
byggðinni því hún gerir þeim kleift
að bjóða nemendum sínum fjöl-
breyttara nám og treystir þar með
starfsgrundvöll þeirra.
Því má álykta að tugir atvinnu-
tækifæra á landsbyggðinni séu með
beinum og óbeinum hætti háð fjar-
kennslunni.
Óþrjótandi þróunarverkefni
Hér hefur fyrst og fremst verið
vísað til starfa sem snúa beinlínis að
fjarkennslunni en á það er einnig að
líta að fjarkennsla er hluti upplýs-
ingatæknibyltingarinnar og er sjálf
viðfang hraðstígra framfara um leið
og hún stuðlar að miklum breyting-
um í starfsháttum skólanna. Því
skapast í tengslum við fjarkennsl-
una óþrjótandi verkefni sem flokka
má undir þróunarstörf. Sem stend-
ur eru 1-2 ársverk unnin innan
Verkmenntaskólans sem segja má
að séu sérstaklega launuð sem þró-
unarstörf tengd fjarkennslu.
Mjög hugsanlegt er að Verk-
menntaskólinn á Akureyri hafi ver-
ið fyrstur skóla í veröldinni til að
bjóða nám til viðurkenndra próf-
loka á framhaldsskóla-
stigi í formi fjarkennslu.
í dag virðist ljóst að
skólinn bjóði fjölbreytt-
ara námsframboð í
fjarkennslu en þekkist á
nokkru öðru byggðu
bóli. Þessum árangri
náði skólinn með því að
nýta sér nýjustu mögu-
leika á sviði tölvufjar-
skipta um leið og þessir
möguleikar urðu að-
gengilegir almenningi.
Seinustu árin hefur
tækni á þessu sviði
fleygt mjög fram sem
kallar á aukna áherslu á
vinnu við að færa hin ýmsu fög í
þann búning sem best hentar til
fjarkennslu og nýta þá möguleika
sem til eru orðnir eða eru í sjón-
máli.
Ef vel ætti að vera þyrfti að stór-
auka þróunarstarfið ef takast á að
halda í við þá ægihröðu þróun sem
er á þessu sviði. Þetta kallar á fjöl-
mörg ný störf á sviði hugbúnaðar
og námsgagnagerðar.
Augljós sóknarfæri
Ég býst við að öllum séu ljósir
þeir möguleikar sem búa í þróun
fjarkennslunnar ef vel er að verki
staðið. Megintilefni þessa greinar-
korns er hins vegar að benda á það
að „sjálfbær" starfsemi sem byggir
á upplýsingatækni getur hæglega
dafnað utan Reykjavíkur og að
frumkvæði að slíkri starfsemi getur
orðið til þar ekkert síður en á höf-
uðborgarsvæðinu.
Ég skora á þá aðila sem um þessi
mál fjalla að huga nú vandlega að
því hvern þátt frekari uppbygging
og þróun fjarkennslunnar getur átt
í baráttunni gegn frekari röskun
byggðar í landinu. Hér hafa verið
leidd rök að því að slík uppbygging
geti skilað skjótum árangri.
í ljósi þess hversu alvarlegt
ástand hefur skapast í byggðamál-
um þá höfum við tæplega efni á því
að láta augljós sóknarfæri fara
fram hjá okkur. Efling fjarkennsl-
unnar er slíkt sóknarfæri.
Höfundur er aðstoðarskóla-
meistari VMA.
Nafli heimsins
ÍSLENDINGAR, sem hlusta á
hið frjálsa útvarp og fylgjast með
útsendingum íslenskra sjónvarps-
stöðva, ganga ekki að því gruflandi
hvar nafla heimsins er að finna.
Flesta daga ársins er stöðug um-
fjöllun um hvers konar menningar-
viðburði og freistandi tilboð,
„ókeypis" þjónustu og allt það sem
hugurinn girnist. Hafi hugurinn
ekki verið við það sem í boði er má
alltaf beita því sem kallað er mark-
aðssetning og skapa ímynd sem fá-
ir standast. í allri hringiðunni
hleypur hver um annan þveran og
fjölmiðlafólkið færir okkur stöðugt
fréttir af hvað tímanum líður, hver
sást með hverjum og allt svo
spennandi. Ekki gleymast fréttir
af veðri, færð og malbikunarfram-
kvæmdum, en sjaldnast er getið á
hvaða landshorni öll þessi ósköp
eiga sér stað. Þess þarf ekki. Þetta

- *Wk Wm
w
Él 1 1 -
M| ! m, * * \V\ 1 1 ' . ?am.

STJÓRNMÁL
staf fjrrir ataf. 1
er í nafla heimsins, Reykjavíkur-
borg.
Einstöku sinnum berast fréttir
frá öðrum landshlutum, en því
miður oftar en ekki af slæmum tíð-
indum, sem undirstrika hversu
hættulegt og ömurlegt lífið getur
verið utan naflans, og þá áréttað
með landfræðilegum upplýsingum
hvaða staður þetta sé og við í nafl-
anum skiljum ekki hvernig fólk
getur hugsað sér að búa á svona
stað.
Ferðahelgi
Af ástæðum, sem ekki eru í frá-
sögu færandi, sat ég einn heima í
Reykjavík um verslunarmanna-
helgina, helgi sem þjakaðir höfuð-
borgarbúar og fleiri nota til að
njóta þess sem okkar fagra land og
dreifbýlisbúar hafa uppá að bjóða.
Þetta var engin smávegis dýrð og
nú brá svo við að fjölmiðlafólkið
lagðist allt á eitt og dásamaði
landsbyggðina og framtak heima-
fólks. Veðrið var svo gott, allt var
svo fallegt og allir skemmtu sér
svo vel. Varla var minnst á við-
burði í Reykjavík. Fréttamaður
þurfti þó að skýra frá atburði, og
eins og hálf afsakandi sagði hann
að þetta hafi verið í Reykjavík.
Allt í einu fannst mér ömurlegt að
sitja fastur í þessu þorpi og fá ekki
notið þess sem landið hafði að
bjóða. Naflinn hafði færst til.
Aðdráttarafl
Satt að segja held ég að þarna
liggi hundurinn grafinn. Það er
hægt að færa til naílann. Það
skyldi þó ekki vera markaðssetn-
ing og oft innihaldslítil ímynd sem
er að sporðreisa landið. Þótt sem
betur fer megi finna ánægjulegar
undantekningar
umfjöllun af lands-
byggðinni er ég
hræddur um að fljót-
lega falli allt í sama
farið eftir þessa helgi,
darraðardansinn á
suðvesturhorninu
hefjist á ný og aðrir
landshlutar gleymast.
Landsbyggðin hentar
okkur ekki lengur!
Ágæta fjölmiðlafólk
og aðrir. Við ættum,
ekki bara stundum
heldur alltaf, að hafa í
huga að við erum ein
þjóð í einu landi og að
við þurfum á hverju öðru að halda.
Það er kominn tími til að kippa
Reykjavikurryksugunni úr sam-
Naflinn
/
Eg vil ekki gera lítið úr
höfuðborginni, segir
Snorri Siguijónsson,
sem hefur margt gott að
bjóða, en ég efast um að
hlutfallslega fínnist hér
á landi jafn margir
óhamingjusamir og ein-
mana en einmitt þar.
bandi og snúa sér að því sem upp-
byggilegt er allt í kringum landið.
Á landsbyggðinni er sumar, vetur,
vor og haust, sorg og gleði, alveg
eins og í Reykjavík. Víða er veður-
far betra, betri störf, betra fjöl-
skyldulíf, merkilegri menningar-
viðburðir og skemmtilegri afþrey-
ing. Samgöngur fara batnandi,
„punkti is“ má koma
fyrir hvar sem er og
það er ekkert smáveg-
is sem má byggja upp
í kringum netfangið,
bæði í nýjum og eldri
atvinnugreinum. Gef-
um þessu gaum og
týnum okkur ekki í
eigin nafla.
Sjálfur er ég fædd-
ur í Reykjavík en hef
þó aldrei tekið meðvit-
aða ákvörðun um að
búa þar, en í samfélagi
nútímasamskiptatækni
gæti ég unnið starf
mitt hvar sem póst-
samgöngur, síma- og tölvuteng-
ingu er að finna og ég er ekki í
vafa um að þetta á við um fjölda
starfa.
Fordómar
Ég vil ekki gera h'tið úr höfuð-
borginni, sem hefur margt gott að
bjóða, en ég efast um að hlutfalls-
lega finnist hér á landi jafn marg-
ar óhamingjusamar og einmana
sálir en einmitt þar. Á sama tíma
heldur unga fólkið á landsbyggð-
inni að það sé að missa af ein-
hverju.
Auðvitað er jafnan best að halda
sig frá alhæfingum, en ég leyfi
mér að nota þær hér til að undir-
strika hvað ég á við. Það er hins
vegar fullkomlega ástæðulaust að
gera einum landshluta hærra undir
höfði en öðrum. Margir eru svo
stútfullir af fordómum án þess að
vita af því og þannig tekist ómeð-
vitað að skekkja ímynd um landið
okkar. Þessa skekkju er hægt að
leiðrétta með eðlilegri umfjöllun
og ég spái því reyndar að áður en
langt um líður verði það „inn“ að
búa úti á landi.
Höfundur er lögreglufulltrúi.
Snorri Signrjdnsson