Morgunblaðið - 22.08.2000, Page 65

MORGUNBLAÐIÐ
FOLKI FRETTUM
ÞRIÐJUDAGUR 22, ÁGÚST 2000
Name of the Rose, eða Nafn Rósarinnar gerði Annaud eftir samnefndri
sögu Umbertos Ecos.
Til stóð að Quest For Fire yrði mynduð á Islandi en á endanum vai'ð
Kanada fyrir valinu.
JEAN-JACQUES ANNAUD
HILDARLEIKUR
síðari heimsstyrj-
aldarinnar er farin
að Qarlægjast huga
manna og full þörf á
að rifja upp þær
skelfingar fyrir
heimsbyggðinni.
Einkum yngri kyn-
slóðum sem verða
að vera meðvitaðar
um hversu grunnt
er á grimmd og
illsku mannskepn-
unnar. Franski leik-
syóri Jean-Jacques
Annad er einn
þeirra sem eru á
varðbergi, er að
gera mynd um cina
örlagarikustu at-
burði þessa ógnar-
lega stríðs, orrust-
una um Stalíngrad.
Atökin um borgina
(sem hefur eftir fall
harðstjórans, endur-

Franska leikstjóranum og
Islandsvininum Jean-Jacq-
ues Annaud þótti það mjög
miður, að sögn Gísla Gests-
sonar, að fá ekki tækifæri
til að Ijúka tökum Leitar-
innar að eldinum í haustlit-
um Þórsmerkur og á há-
lendisbrúninni. Hann
heiðraði okkur með nær-
veru sinni á frumsýningu
Bjarnarins.
heimt sittt gamla nafn, Volgograd),
voru ein þau afdrifaríkustu í stríð-
inu. Hér stöðvuðu fræknir Sov-
étmenn framsókn Þjóðverja á aust-
urvígstöðvunum og upp úr því fór
að halla undan fæti. Nýjasta mynd-
in hans Annauds nefnist Enemy a t
the Gates, og fjallar um þessi mögn-
uðu þáttaskil í veraldarsögunni
með rómantísku, sannsögulegu ív-
afi. Aðalpersónan Vassili (Jude
Law), rússnesk leyniskytta sem
banaði yfir 140 úr óvinaliðinu, sem
fórnaði kvartmilljón manna í þess-
um hryllingi og á
annað hundrað þús-
und þýskra her-
manna var tekið til
fanga. Samnefndar
endurminningar
Ieyniskyttunnar
komu út 1973, en
slíkt orð fór af Vass-
ili í orrustunni um
borgina að Þjóðverj-
ar sendu sína fær-
ustu skyttu (Ed
Harris), til að kála
þessum erkióvini
Þriðja ríkisins. Þeir
háðu sitt einkastríð í
rústum Stalingrad.
Myndin er sú dýr-
asta sem gerð hefur
verið fyrir evrópskt
fjáimagn, kostnað-
urinn nálgast 100
milljónir dala,
frumsýningin verð-
ur í desember. Sú
staðreynd hlýtur að
gleðja Annaud sérstaklega því
hann lét svo um mælt fyrir örfáum
árum að Bandaríkin væru eina
landið sem hefði efni á að gera stór-
myndir. „Menning þeirra er orðin
heimsmenning. Ég veit að það er
ekki sársaukalaust að viðurkenna
það, en þegar einhver er veikur
verður að byija á að greina sjúk-
dóminn til að geta læknað hann.“
Forvitnilegt verður að sjá árang-
urinn og óskandi að Enemy at the
Gate verði til þess að koma þessum
persónulega og mikilhæfa frans-
Sígild myndbönd
leitin að eldinum -
LA GUERRE DU FEU (1981)
Til stóð að mynda „Leitina að eld-
inum“ hérlendis, en af því varð ekki.
Það kemur þó ekki í veg fyrir að
myndin er stórfengleg á allan hátt í
bæði grimmri og miskunnarlausri
en líka skoplegri lýsingu á forfeðr-
um okkar og leit þeirra að eldi. Eftir
að slokknað hefur í hinni dýrmætu
höfuðskepnu hjá kynþætti einum
fyrir tugum þúsunda ára leggja þrír
þeir stæltustu af stað yfir landið og
lenda í heilmiklum ævintýrum í leit
að lífsnauðsyninni, eldinum. Verður
margt á vegi þeirra eins og forsögu-
leg ljón, mannætur og mammútar
en öllu er þessu lýst með skemmti-
legum ævintýrablæ þótt myndin sé
alls ekki ætluð börnum. Gervin eru
frábær og myndatakan einnig og
breski rithöfundurinn Anthony
Burgess var fenginn til að búa til
forsögulegt mál í myndina.
BJÖRNINN 1988
★★★%
Stórfengleg dýralífsmynd með
ósviknum björnum í aðalhlutverk-
um. Kvikmyndagerðin hlýtur því að
teljast minni háttar afrek í kvik-
myndasögunni. Segir af ævintýrum
í harðsnúinni lífsbaráttu umkomu-
lauss bjarnarunga (þjálfun dýranna
tók ein fjögur ár), og er myndin
sýnd frá sjónarhorni ungans. Frá
æsku til þroska, gleði hans og sorg-
um, uns bangsi er samþykktur inn í
bjarndýrasamfélagið. Myndin býr
yfir töfrandi sakleysi og heiðarleika
sem er næsta óvenjulegur í kvik-
myndum. Veiðimaðurinn er hættu-
legasta dýr merkurinnar, öfugt við
það sem kvikmyndahúsagestir eiga
að venjast. Gullfalleg fyrir auga og
og önnur skilningarvit og fór sigur-
för um heiminn.
NAFN RÓSARINNAR -
LE NOM DE LA ROSE (1986)
★★★‘A
Morð er framið í afskekktu
munkaklaustri á miðöldum. Einn
munkanna fellur úr klausturturnin-
um, var það slys, sjálfsmorð eða
glæpaverk? Fenginn er kunnur
rannsóknarmaður úr munkastétt
(Sean Connery), til að kanna málið,
á meðan týna fleiri klausturbúar
lífi. Óvenjulegt umhverfi morðgátu,
sem vísar til Sherlocks Holmes (að-
stoðarmunkurinn á svipuðum slóð-
um og Watson). Spennandi, ná-
kvæm í sögulegum skilningi,
vandvirknisleg og falleg fyrir aug-
að. Connery, F. Murray Abraham
og Ron Perlman styrkja myndina
og Christian Slater ekki sem verst-
ur í einu sínu fyrsta hlutverki sem
aðstoðarmunkurinn.
Sæbjörn Valdimarsson
manni aftur á sporið.
Annaud er fæddur á stríðsárun-
um, nánar tiltekið 1. október 1943, í
Draveil, Frakklandi. Gekk ungur í
herinn þar sem hann lærði undir-
stöðuatriðin í kvikmyndagerð en
lauk náminu við IDHEC í París.
Gerði allmargar kennslumyndir
fyrir franska herinn og mýgrút
auglýsinga áður en hann tókst á við
frumraunina, La Victoir en Chant-
ant - Svart/hvítt ílit (76). Annaud
kom með hvelli inní kvikmynda-
heiminn, Svart/hvít í lit, sem hann
t,ók í fyrrum, frönsku nýlendunni
Filabeinsströndinni, vann til
Óskarsverðlauna sem besta erlenda
mynd ársins.
Sögulegir atburðir, jafnvel for-
sögulegir, eru leikstjóranum kær-
komið yrkisefni og hann aftekur að
fegra þær sýnir með farða og fölsk-
um sviðum. Næsta mynd hans, Leit-
in að eidinum (’81), gerist einmitt
fyrir einum 80 þúsund árum, og lýs-
ir myndin glögglega þessari virð-
ingarverðu viðleitni. Myndin gerði
fransmanninn að einum kunnasta
leikstjóra hérlendis, því til stóð að
taka myndina að talsverðum hluta í
Þórsmörk og víðar. Annaud kom til
landsins nokkrum sinnum og undir-
bjó jarðveginn með aðstoð Víðsjár,
fyrirtækis Gísla Gestssonar, en því
miður breyttust þær áætlanir okk-
ur í óhag. Um þessar mundir var
myndbandavæðingin í stórsókn,
einn angi hennar varð til þess að
Fox gafst upp á kröfum leikara sem
þá sóttu fast hlutdeild í ágóða af
myndbandarétti. Fóru í hálfsárs
verkfall (án árangurs), og Fox seldi
Bank of Canada kvikmyndaréttinn.
Annað stórvirki, Nafn rósarinn-
ar, var frumsýnd 86. Aftur hvarf
leikstjórinn aftur í tíma en mun
skemra, eðatil 15. aldarinnar.
Myndin gerist meðal munka í
klaustri á Italíu. Báðar unnu mynd-
imar til frönsku Cesarverðlaun-
anna og þau þriðu hlaut Annaud
fyrir Björninn, dýralífsmyndina
góðu, árið 1989.
Því næst fékkst Annaud við efni-
við af allt öðrum toga og skorti illi-
lega mikilleika fyrri verka. Eisk-
huginn - L Amant (92), segir af
eldheitu ástarsambandi franskrar
táningsstúlku og kínversks eldri
manns í Indókína (Víetnam), á þriðja
tug aldarinnar. Djörf, opinská, og
allt það. Fallega tekin en náttúru-
laus. Ástarsenumar með þeim c(jarf-
ari en ámóta kynæsandi og þáttur
með Simpson-fjölskyldunni.
Wings of Courage (95), kemst á ~
blöð sögunnar fyrir það eitt að vera
fyrsta, leikna, langa myndin tekin í
nýrri byltingarkenndri tækni sem
nefnist IMAX 3-D. Að öðru leyti
þykir hún lítið áhugaverð lýsing á
þó ævintýralegu lífi frumkvöðulsins
og flugkappans Henri Guillaumet
(Craig Sheffer).
Ilollywood fékk Annaud til liðs
við sig í annarri mynd um ævin-
týramann, Austurríkismanninn
Heinrich Harrer (Brad Pitt), stríðs-
fanga Breta á Indlandi á tímum síð-
ari heimsstyrjaldarinnar. Harrer
var kunnur fjallgöngugarpur og
útivistarmaður sem tókst að strjúka
ásamt félaga sínum til Tíbet. Á þaki
heimsins lenti hann í undarlegrií V
atburðarás. Eftir að hafa þraukað
langdvölum í auðninni varð hann
m.a. kennari hins unga Dalai Lama.
Myndin er stórkostleg fyrir augað,
líkt og allar myndir Annauds, en er
plöguð af hliðarsögum og kemst
ekki í gang fyrr en um seinan.
Annaud hefur verið viðriðinn
handrit flestra mynda sinna og
skrifaði að auki myndina Running
Free, sem sýnd verður á árinu. Nú
um stundir bíða menn spenntir jóla-
frumsýningar Enemy at the G;Ue,.
MYNDASAGA
VIKUNNAR 1 - .
Stríðsminningar
guðföðurins
Last Day In Vietnam eftir Will
Eisner. I bókinni eru sex endur-
minngar Eisner frá stríðstímum,
þar af fimm úr Víetnam-stríðinu
þar sem höfundur vann sem frétt-
aritari. Bókin er gefin út af Dark
Horse Comics árið 2000. Fæst í
myndasöguverslun Nexus VI.
GUÐFAÐIR þeirra strauma sem
eru nú ráðandi í myndasögugerð
heitir Will Eisner. Hann er fæddur
árið 1917 og er enn að. Það var á
bernskuárum myndasögunnar, ár-
ið 1941, sem Eisner fékk þá hug-
mynd að gera sextán blaðsíðna
myndasögublað sem myndi fylgja
með sunnudagsdagblöðum. í
hverju blaði voru þrjár sögur og
þar af var alltaf ein sjö blaðsíðna
saga um Andann, eða „The Spirit".
Hinn svokallaði Andi var í raun
fyrrverandi lögreglumaðurinn
Dennis Colt sem hafði verið talinn
af þegar vitfirrtur vísindamaður
kom honum fyrir kattarnef með
dularfullri efnablöndu sinni. Raunin
var önnur því blandan brögðótta
hafði einungis sent hetjuna í eins
konar dásvefn sem hún vaknaði upp
af.
Sögurnar um Andann þóttu afar
sérstakar á sínum tíma, ekki bara
fyrir óaðfinnandi teiknistíl þeirra
heldur líka fyrir frumlega sögugerð.
Eisner bjó til hetju sem barðist við
glæpi en klæddist þó venjulegum
fatnaði (fyrir utan litla grímu sem
hetjan bar yfir augunum). Andinn
hafði enga ofurkrafta né undratæki,
ekki einu sinni sitt eigið farartæki.
Hann bjó í kirkjugarði og í þessum
sögum var hetjan ekki alltaf sigur-
sæl að lokum, ef hún kom þá fram í
sögunum yfir höfuð því oft var And-
asu
LAST
m
VIEB
IN
nm

inn einungis aukapersóna í þessum
sögum sem báru þó nafn hans.
Eisner varð fljótlega mjög virtur
fyrir vinnu sína og hann varð fyrstur
manna til þess að flokka bækur sínar
sem „myndrænar skáldsögur"
(graphic novels) sem hann gerði árið
1978 og varð þannig brautryðjandi í
þeirri baráttu myndasagnahöfunda
að öðlast almenna viðurkenningu
innan bókmenntaheimsins. Bókin
innihélt endurminningar hans frá
uppvaxtarárum sínum í Bronx hverf-
inu í New York um 1930. Eisner er
það virtur innan myndasögugeirans
að hin árlegu myndasöguverðlaun
heita í höfuðið á honum (þ.e. eins
konar Pulitzer-verðlaun mynda-
söguhöfunda. Reyndar hefur þó ein
myndasaga unnið Pulitzer-
verðlaunin en það var
„Maus“ eftir Art Spiegel-
man). Mesti heiður sem
myndasöguhöfundur getur
öðlast í dag er að verða
Eisner-verðlaunahafi.
Þrátt fyrir að vera orðinn
83 ára gamall er Eisner ekki
af baki dottinn. I nýjustu
bók sinni rifjar Eisner upp
nokkur atvik frá þeim árum,
þegar hann vann við að
skrifa í fréttasnepla her-
búða. Hann fór í Kóreu-
stríðið árið 1954 og í
Víetnamstríðið árið 1967.-* -
í bókinni er að finna sex
sögur og eru fimm þeirra
reynslusögur frá Víetnam.
Allar eru þær mjög stuttar,
auðlesnar og líklegast ein-
faldaðar en ná þó með ótrúlegri fimi
að fanga hinar fjölmörgu hliðar
stríðsins. Þessi bók segir ekki helfar-
arsögu, þótt hún taki oft á mjög al-
varlegum hlutum, því hún sýnir oft
afar spaugilega hlið á öllum alvarleg-
heitunum. Lesandinn áttar sig á því
hve nauðsynlegt það er fyrir her-
menn að halda heljartaki í kímnigáf-
una, því enginn vill vera staddu/JU
helvíti ef hann getur ekki fundið
neitt til þess að brosa yfir. Án kímni-
gáfunar og ólifnaðarins hefðu her-
mennirnir líklegast ekkert til þess að
halda sér gangandi nema þá von um
að komast kannski einhvern tímann
aftur heim.
Birgir Örn Steinarssbn