Morgunblaðið - 17.11.2000, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
' -r, J§ji
■ -".l:. 't3

Morgunblaðió/Golli
Morgunblaðið/Golli
„Norsk Hydro hefur komið ár sinni ágæt-
lega fyrir borð hér á landi. Þeir hafa tekið
island frá fyrir sig i bili og virðast ekki
órólegir yfir þvi hvort farið verði af stað í
framkvæmdir fyrr eða síðar. Á meðan hafa
þeir landið frátekið og orkuna líka. Þeir
eru vísast býsna sáttir.“
grímsson kom með afar óprúttnum hætti með
álver í föðurhendi til Austfirðinga rétt fyrir al-
þingiskosningar 1995, varað menn við að gína
við þessari flugu að óathuguðu máli,“ segir
Steingrímur J. Sigfússon hins vegar.
„Menn hefðu átt að vera reynslunni ríkari
eftir öll þau ár sem Eyfirðingar þurftu að bíða
eftir stóriðjunni sem aldrei kom, að láta þetta
ekki raska ró sinni og draga úr sér kraft gagn-
vart baráttunni á öðrum vígstöðvum."
Steingrímur segir að sú verði einmitt raunin,
vegna þess hvemig mál hafi verið matreidd af
hálfu stjómvalda.
„Þetta hefur verið sett fram þannig að nán-
ast eina bjargráðið fyrir áframhaldandi byggð
á Austurlandi sé að fá þangað álver. Eg hef
kallað þessu stefnu álver eða dauða,“ segir
hann.
„Afleiðingamar em eðlilega að menn vilja
trúa því að þarna sé bjargræði á ferðinni og
beina sjónum að því og nánast engu öðm. Þeim
mun meira verði áfallið gangi það ekki eftir. Við
þessu hef ég sterklega varað og raunar óttast
allan tímann að þegar upp verður staðið verði
þetta Austfirðingum og baráttumönnum þar í
byggðalegu tilliti til stórkostlegs tjóns en ekki
góðs. í raun og vera hefur þannig verið í pott-
inn búið í þessu máli, að á hvorn veginn sem fer
óttast ég að verði Austfirðingum til lítillar
blessunar, enda hef ég enga trú á því að álver
yrði sú lyftistöng í atvinnulegu tilliti sem menn
hafa viljað vera láta. Komi það hins vegar ekki
er það dæmt til að verða miidll áfall.“
Halldór segist á hinn bóginn aldrei hafa talið
eftir sér að leggja mikið undir í stjórnmálunum.
„Ég tel mig oft hafa lagt mikið undir í stjóm-
málum og ég hef aldrei séð eftir því. Ég hef
stundum orðið fyrir áföllum og vonbrigðum, en
það hefur ekkert stoppað mig í að hugsa um
það sem mér finnst skipta miklu máli fyrir
framtíðina," segir hann.
Gjaldþrota byggðastefna
Össur Skarphéðinsson segist telja að
byggðastefna stjómvalda sé í raun gjaldþrota.
Hann hafi endanlega sannfærst um það á
hringferð sinni um landið fyrir skemmstu.
„Það er gjaldþrota byggðastefna sem gengur
út á að bjarga öllu með einu álveri. Ég hef
sterka samúð með Austfirðingum vegna þess
að mér fmnst sem þeir hafi verið dregnir á
asnaeymnum af stjómvöldum í þessu máli.
Þeim var lofað álveri sem alls óvíst var að kæmi
og kom síðan ekki. Það er ekkert hægt að segja
um þær fyrirætlanir sem nú era uppi, en Ijóst
er að Norðmenn draga mjög lappimar. Það er
engum blöðum um það að fletta.“
Hann telur að stjórnvöld verði með einhverj-
um hætti að koma til móts við Austfirðinga í
byggðamálunum í ljósi þess hvernig þau hafi
komið fram í stóriðjumálunum.
„Ég hef að undanfömu þvælst um landið og
séð á mörgum stöðum, jafnvel þeim smæstu,
vísi að hátæknifyrirtæki. í þessum fyrirtækjum
er fólk á öllum aldri, ekki síst ungt fólk, brim-
andi af hugmyndum um frekari framleiðslu og
með ótrúlega góðar viskiptahugmyndir. Það
sem vantar er að hægt sé að fá þjónustu ijós-
leiðarans á skaplegu verði. Að mínu mati snýst
nútímaleg byggðastefna einmitt um þetta, að
gera atvinnulífið fjölbreyttara og skapa um-
hverfi sem dregur menntafólkið út á land. Þar
skiptir ljósleiðarinn öllu máli.“
Éins og áður hefur verið vikið að hér í þess-
um greinaflokki blandast breytingar á kjör-
dæmaskipan inn í þessi mál með athyglisverð-
um hætti. Þannig verður til nýtt
norðausturkjördæmi úr því sem áður vora
Austurlandskjördæmi og Norðurland eystra.
Halldór Ásgrímsson, sem verið hefur fyrsti
þingmaður Austurlands um árabil, tilheyrir
ekki sínu gamla kjördæmi eftir breytingamar,
því heimabær hans, Höfn í Hornafirði, fellur
undir hið nýja suðurkjördæmi, sem nær allt
fram á Reykjanesið. Því hefur verið fleygt að
þessar breytingar tengist á einhvern hátt þeim
væringum sem verið hafa á Austurlandi vegna
stóriðjumálsins.
„Þetta mál kemur því ekkert við,“ segir Hall-
dór hins vegar. „Ég er ekki með neitt slíkt í
huga þegar ég berst fyrir þessum málum og ég
tel þetta mál vera miklu stærra en svo að það
varði aðeins Austurland."
Halldór vill hins vegar ekkert upplýsa um
áform sín í ljósi umræddrar breytingar.
Hyggst hann bjóða sig fram í suðurkjördæm-
inu, þar sem hann þarf að kynnast nýjum kjós-
endum, eða fer hann fram í nýju norðaustur-
kjördæmi, þar sem hann er mun staðkunnugri?
Hyggst hann ef til vill fara fram í Reykjavík í
næstu kosningum, eins og margir hafa spáð?
„Halldór á eftir að gefa út yfirlýsingu um
þessi mál, en það væri auðvitað ákjósanlegt að
hann gerði það sem fyrst,“ segir Þorvaldur.
Við blasir því sú staða að Valgerður Sverris-
dóttir, viðskipta- og iðnaðarráðherra, verði
leiðtogi Framsóknarflokksins í hinu nýja kjör-
dæmi, þar sem hún var fyrsti maður flokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra.
„Valgerður hefur áunnið sér traust okkar
með framgöngu sinni. Eins og við unnum þétt
við bakið á Finni Ingólfssyni geram við þáð nú
með Valgerði. Hún er landsbyggðarþingmaður
og er nú komin í þetta kjördæmi og hefur látið
til sín taka í stóriðjumálunum. Mér þykir raun-
ar sem hún eigi sérstakan heiður skilinn fyrir
það hversu upplýstum hún hefur haldið okkur
Austfirðingum í þessu máli,“ segir Þorvaldur
Jóhannsson.
Hann bætir því við að fari svo, sem margir
spái, að Halldór Asgrímsson færi sig um set til
höfuðborgarinnar, sýnist honum einsýnt að iðn-
aðarráðherra verði efstur á lista flokksins í
næstu kosningum.
Hverjir eru á
undan í röðinni?
Jóhannes Nordal sagði í Morgunblaðinu á
dögunum að hann teldi nánast siðferðilega kvöð
stjórnvalda að gefa Norðuráli kost á að stækka
álverið á Grundartanga og það sem fyrst.
Steingrímur J. Sigfússon tekur undir þetta,
enda segir hann að samningar séu í gildi og
vandséð sé hvernig megi túlka þá með öðram
hætti.
„Mér sýnist að stjórnvöld séu hér í miklum
vanda. í þessu tilfelli liggja fyrir tilteknar
stækkunarheimildir og fyrirtækið er þar á ofan
að fara fram á aukningu á þeim. Norðurál er í
fullum rekstri og á auðvitað rétt á að fá einhver
efnisleg svör.
Það sýnir auðvitað best hversu mikið óðagot-
ið hefur verið í þessum málum, að menn hafa
ekkert hugað að þáttum sem þessum og fengið
mönnum í hendur óútfylltar ávísanir út á
stækkunarmöguleika á stóriðju. Ekki síst þeg-
ar verið var á sama tíma í viðræðum við aðra
aðila um stórfelldar framkvæmdir annars stað-
ar á landinu. Nú vakna menn upp við þann
vonda draum að líklega sé þetta fullmikið af því
góða. Stjórnvöld hafa haft hér opið hús fyrir
alla þá erlendu stóriðju sem hingað hefur viljað
koma. Þetta hefur ekki takmarkast af einhverri
meðvitaðri og yfirvegaðri stefnu stjórnvalda,
heldur tilviljunarkennt og ráðist af áhuga út-
lendinga. Þetta er þvílíkt metnaðar- og meðvit-
undarleysi í jafnafdrifaríkum stórmálum að
engu tali tekur,“ segir hann.
Hann telur líklegt að Norðurál fái að stækka
sína verksmiðju, en hefur meiri efasemdir um
framkvæmdirnar fyrir austan.
„Það skyldi þó ekki fara svo? Það yrði háðu-
legt ef sú yrði niðurstaðan að lokum og skrítið
að enginn skuli hafa spurt að því í þessari um-
ræðu allri hvers vegna Norðurál reisti ekki ál-
ver á Austurlandi á sínum tíma. Þyrftu ekki þau
stjórnvöld sem réðu því að svara þeirri spum-
ingu? Hvers vegna mundu menn ekki eftir
Austfjörðum þá?“
Steingrímur segir að lengi hafi verið Ijóst að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki lagst á stór-
iðjumálin með sama offorsi og Framsóknar-
flokkurinn.
„Það er ekkert nýtt og kom greinilega í ljós í
Eyjabakkamálinu í fyrrahaust. Það varð til
þess að Framsóknarflokkurinn fór af stað með
hina undarlegu þingsályktunartillögu um þau
mál, sem varð að lokum myllusteinn um þeirra
eigin háls. Þeir sem þekkja til á bak við tjöldin í
pólítíkinni að megintilgangurinn með því var að
binda íhaldið með í málinu og gera það sam-
sekt. Það reyndist hins vegar mjög mislukkuð
aðgerð; stjórnarandstaðan fékk tækifæri til
málflutnings og kostaði á endanum Finn Ing-
ólfsson sitt pólítíska líf.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði efasemdir þá og
mér sýnist að aftur sé tekið að gæta tortryggni
í þeirra röðum.“