Tíminn - 19.11.1965, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 19. nóvember 1965
TlfVBINN
T1
rannsóknum hans á fornminjum og siðum manna í Austur-
löndum nær. Ein var sú bók, sem orkaði hvað sterkast á
T.E., það var ”Arabía Deserta" eftir Charles Doughry. Þetta'
er ein hinna sígildu ferðabóka og hafði lestur hennar geysi-
áhrif á T. E. og framtíð hans.
Áhugi T.E. fyrir virkjum og víggirðingum miðalda varð
til þess að hann tókst á hendur ferð til Sýrlands og Palest-
ínu til þess að rannsaka kastala og virkjaferðir krossfar-
anna. Hann hélt í þessa ferð sumarið 1909. Ferðaðist fót-
gangandi um þessi svæði og byggði herbergi með landsins
innbyggjurum og lagði á sig erfiði og þrautir. Hann sýktist
í þessari ferð af malaríu og taugaveiki, en þrátt fyrir alla
erfiðleika og harðræði hreifst hann af íbúum og löndum aust-
ur þar og bráðlega urðu þessi landsvæði og íbúar þeirra
honum hans annað föður- og fyrirheitna land.
Tilgangur hans með þessari ferð var einnig sá að skrifa
ritgerð, sem nauðsynleg var til B.A. prófs. Þessi ritgerð var
síðar gefin út sem "Kastalar krossfaranna,“ ritið var mynd-
skreytt af höfundi og ljósmyndir allar voru teknar af hon-
um sjálfum. Hann tók lokapróf með prýði. Hann hlaut nokk-
urn styrk fyrir áhrif Dr. Hogarths, og sá styrkur gerði
honum fært að vinna sem sjálfboðaliði með rannsóknarleið-
angri British Museum að uppgreftri Karkemisj, hinni fornu
borg Hittíta.
Hann lagði stund á arabisku við ameríska trúboðsskólann
í Jebail í Líbanon. Dr. Hogarth kom þangað og -tók hann
með sér í rannsóknarleiðangur um Sýrland. Þeir komu til
Karkemisj í marzmánuði 1911. Þar dvaldist hann næstu þrjú
árin, vann að uppgreftri, flokkaði leirmuni, stjórnaði arabísk-
um og kúrdískum verkamönnum bjó meðal þeirra og lærði
mállýzkumar, sem þeir töluðu. Hann kynntist þeim og hög-
um þeirra, hjátrú og hindurvitnum. Oft varð hann að vera
sáttasemjari, þegar deilur risu með þeim.
Þegar hitinn var sem mestur sumarið 1911, varð að
hætta vinnu um stundarsakir. Það hlé notaði Lawrence til
að fara aðra ferð um Sýrland, fótgangandi, en henni lauk
með ofþreytu og hitasótt. Hann dvaldist um tíma í Oxford
til að ná sér, hélt síðan aftur til Karkemisj. Þar dvaldist
hann næstu tvö árin, að undanskildum smátíma, sem hann
var í Oxford sumarið 1913. Hann bauð tveimur arabiskum
vinum sínum með sér heim, og þeir bjuggu allir á heimili
Lawrence, Polstead Road 2. Þessir vinir hans voru: Hamoudi
sheik og Dahoum vatnsberi, en með þeim síðarnefnda hafði
Lawrence ferðast um sýrlenzku eyðimörkina. Þeir þrémenn-
ingar vöktu ekki litla athygli í Oxford, einkum eftir að
Lawrence hafði kennt þeim á reiðhjól og þeir þeystu um
stræti bæjarins í flaksandi Arababúningum. Árekstur við
egypzkan námsmann varð til þess að auka enn
andúðina á þessum furðufuglum og bæjarmenn urðu fegnir
þegar þrenningin hvarf á braut.
Sýrland hafði mikil áhrif á Lawrence. Hann fékk hina
mestu óbeit á Tyrkjum, sem honum fannst kúga og svívirða
þessa gestrisnu og kurteisu þjóð. Hann nefndi landið oft
”Yndisgarð“ og vildi að hann yrði hreinsaður af högg-
ormum og blóðsugum. Hann sór að gera Damaskus að
höfuðborg í Arabíu Líberata.
Meðan þetta gerðist voru stórveldi Evrópu að undirbúa
væntanleg átök. Kitchener lávarður var aðalfulltrúi Breta
á Egyptalandi um þessar mundir og hann áleit að Tyrk-
land myndi berjast við hlið Þjóðverja, ef til styrjaldar drægi.
Hann hafi áhyggjur af vörnum Súezskurðarins, sem var
Bretum svo þýðingarmikil samgönguleið. Bezta varnarað-
staða fyrir Egyptaland var á Sínaískaga, en hann laut yfir-
ráðum Tyrkja og auk þess ókortlagður. Rannsóknarsjóður
Palestínu var látinn kosta rannsóknarverð um skagann undir
því yfirskini að leita „þeirra leiða, sem ísraelsmenn höfðu
fyrrum farið og fræg er sem fjörutíu ára dvöl þeirra í
eyðimörkinni.“ Meðal leiðangursmanna voru Woolley, T.E.
Lawrence og S.F. Newcombe liðsforingi í verkfræðingadeild
hersins. Árangur ferðar þeirra var "Skýrsla um öræfi Zin“,
sem þeir luku við sumarið 19J4. Þeir. voru að vinna að
kortunum yfir þessi svæði, þegar striðið hrauzt út.
Lawrence vann að samningu leiðarvísis um Sínaísvæðið
það sem eftir var ársins. Sá leiðarvísir var ætlaður hernum.
í desember voru hann, Woolley, og Newcombe skipaðir
starfsmenn upplýsingadeildar hersins í Kaíró. Lawrence átti
að gera landakort, yfirheyra tyrkneska fanga til þess að
C The New American Library
í LEIT AÐ ÁST
ELANORFARNES
12
— Réttið mér lykilinn, sagð
Peter. — Eg skal opna bílinn.. .
Hún leitaði í veskinu að lykl-
inum og þegar hún dró hann upp
fylgdj eitthyað með, sem féll nið-
ur á jörðina. Þau beygðu sig sam
tímis eftir því og rákust hvort á
annað. Fíóna missti jafnvægið og
Peter greip hana, svo að hún koll-
steyptist ekkki.
— Afsakið, sagði hann glaðlega
með sinni djúpu rödd. Hann
hafði enn ekki sleppt handleggn-
um á henni. Fíóna sneri sér við
til að opna bíldyrnar og Peter ætl
aði að taka lykilinn af henni.
Skyndilega stóð hún í fangi hans.
Hann þrýsti henni fast að sér
með snöggri hreyfingu, sem hann
virtist ekki geta stjórnað. Hún var
svo grönn og indæl i fangi hans
og hann fann daufan ilmvatnsblæ-
inn úr hári hennar. Nokkrar sek-
úndnr gleymdi hann allri skyn-
semi. það var svo unaðslegt að
halda svona utan um hana.
Fíóna varð svo undrandi, að
húr, stóð kyrr. Það var einkenni-
legt að vera í fangi ókunnugs
| manns. Næstum treglega losaði
hún sig, og var þakklát
fyrii- myrkrið sem skýldi and-
; litum þeirra.
Það var þögn. Peter velti óró-
legur fyrir sér, hvað hefði eigin-
lega komið yfir hann. Aftur fann
hann villta löngum til að taka
hana í fang sér. Fíóna sagði:
— Ég verð að koma mér
af stað. Þau fara sjálfsagt að
undrast um mig heima.
Hún opnaði bílhurðina og sett-
ist inn. Svo setti hún bilinn í
gang og áður en hún bakkaði bíln
um út af stæðinu kallaði hún til
hans:
— Góða nótt, hr. Webber.
Hún jók hraðann, þegar
hún kom út á aðalveginn og hugs-
aði um það sem gerzt hafði. Það
var ekki skrítið þótt hann ætti í
basli með einkaritara sína, ef það
var svona, sem hann kom fram
við stúlkurnar, hugsaði hún. Því
að ekki lék minnsti vafi á, að
hann var sérstaklega glæsilegur.
Hún vorkenndi einkaritaranum,
fyrrverandi. Henni sjálfri stafaði
engin hætta af honum. Hún hafði
sinn Guy! Sumar hinna stúlkn-
anna voru kannski ekki eins
heppnar og hún.
Hafi Fíóna verið undrandi var
það ekkert í samanburði við undr
un Peters sjálfs. Hann var ekki
aðeins undrandi, hann var gram-
ur og fúll. Hann sem hafði alltaf
prédikað ópersónulegt samband á
skrifstofunni hafði látið þetta
koma fyrir! Þetta hafði aldrei
gerzt áður, hvorki með fyrrver-
andi einkaritara hans né nokkra
aðra stúlku af skrifstofunni. En
þrátt fyrir það hafði hann boðið
þessari ungu stúlku með sér heim
af skyndilegri hugdettu og ekki
látið þar við sitja, heldur einnig
tekið hana í fang sér. Peter,
drengurinn minn, sagði hann við
sjálfan sig. Þú verður að reyna
að hafa stjórn á þér. Hvað er
eiginlega að þér?
Þegar Fíóna kom loks heim, var
Elísabet að skemmta nokkrum vin
um þeirra. Hr. og frú Chard höfðu
farið út um kvöldið svo að Elísa-
bet bað Georg að koma og hún
hafði hringt til nokkurra kunn-
ingja líka. Nú var dansað í stof-
unni við seiðandi tónlist. Guy
hafði komið rakleitt af skrifstof-l
unni og búizt við, að Fíóna kæmi
nokkurn veginn samtímis.
— Hvers vegna kemurðu svona
seint? sagði Elísabet. — Veslings
Guy hefur verið frávita í marga
klukkutíma!
— Ég þurfti að vinna, sagði Fí-
óna.
— En þú hefur þó varla verið
allan tímann á skrifstofunni?
— 0, nei, ég varð að fá mér að
borða og svo tekur nú sinn tíma
að komast hingað.
— En nú ertu komin, sagði
Guy — eigum við að dansa. Svo
dönsuðu þau út á gólfið til hinna.
— Elskan mín, hvíslaði hann að
henni. — Ég hélt þú ætlaðir aldrei
að koma. Veiztu ekki, hvað það
er óttalegt fyrir mig að
bíða svona.
— En Guy, ég hafði ekki hug-
mynd um að þú yrðir hér.
— Elísabet hringdi til mín rétt
fyrir fimm, svo að auðvitað kom
ég. Hún vissi heldur ekki, að þú
þyrftir að vinna lengur. Var það
virkilega nauðsynlegt að þú ynnir
eftirvinnu, Fíóna?
— Ég átti ekki hægt með að
neita.
— Finnst þér starfið skemmti
leggra en þú hafði búizt við?
— Já, ég hef mikla ánægju af
því. Ert þú ekki sama sinnis hvað
þitt starf snertir, Guy?
— Nei, það er fráleitt. Það er
bara venjulegt leiðindastarf, en
ég hef þó vel í mig og á, þótt
ekki verði mikið afgangs. Eg
byrja ekki að lifa fyrj- en vinnu-
dagurinn er á enda. Eg lifi bara
þegar ég er með þér, Fíóna.
— En góði bezti, þetta er
hreinasta della!
— Það gerir ekkert til, sagði
hann og kyssti hana á kinnina.
Fíóna var langt frá því að vera
ánægð, en þetta var hvorki stund
né staður til að andmæla. Þau
heyrðu lágværan hlátur frá hin-
um og lögin voru hæg og seið-
andi, þar sem þau dönsuðu í
rökkrinu. Auk þess var hún
þreytt eftir erfiði dagsins.
Skömmu seinna kom Helga inn
með kaffi og snittur handa þeim.
— Við skulum taka það með
okkur út í garðinn, stakk Elísa-
bet upp á. — Það er svo yndis-
legt veður í kvöld. Láttu piltana
bera það út, Helga. Og hópur-
inn tók veitingarnar og gekk út
og settist fyrir utan stofuglugg-
ann. Elísabet hellti í bollana og
Georg útbýtti þeim.
— Guy, sagði einn úr hópnum,
— Hvar er gítarinn? Nú væri
ekki amalegt að þú tækir eitt
lag.
— Já, gerðu það, Guy. Eitt-
hvað reglulega hugljúft, Guy,
heyrðist úr öllum áttum. Einhver
fór og sótti gítarinn og rétti
hann að Guy, þar sem hann sat
í skugganum við hliðina á Fíónu.
ÚTVARPIÐ
Föstudagur 19. nóv.
7.00 Morgunútvarp. 12.00 Hádeg
Iisútvarp.
13.15 Lesin daj
skrá næstu
viku.. 13.30 Við vinnuna: Tón
leikar. 14.40 Við, sem heima sitj
um. Þóra Borg les framhaldssög
una „Fylgikona Hinriks VII.“ eft
ir Noru Lofts þýðingu Kolbrún
ar Friðþjófsdóttur (4). 15.00 Mið
degisútvarp. 16.00 Síðdegisútvarp
17.00 Fréttir. 17.05 Stund fyrir
stofutónlist. Guðmundur W. Vii
hjálmsson kynnir tónverkin. 18.
00 Sannar sögur frá liðnum öld-
um. Alan Bouclier býr til flutn
ings fyrir börn og uhglinga,
Sverrir Hólmarsson les ' þriðju
söguna frá Kína. 18.20 Veður-
fregnir. 19.30 Fréttir. 20.00 Kvöld
vaka: a. Lestur fomrita: Jóms.
víkinga saga. Ólafur Halldórsson
cand. mag. les (4). b. Vínlands
kortið. Þórhallur Vilmundarson
prófessor flytur erindi. c. Tök
um lagið! Jón Ásgeirsson og for
söngvarar hans hvetja fólk til
heimilissöngs. d. Gömlu lögin.
Páll Bergþórsson Jes rímur eftir
Sveinbjöm Beinteinsson. 21.35
Útvarpssagan: „Paradísarheimt"
eftir Halldór Laxness. Höf. flytur
(8). 22.00 Fréttir og veðurfregnir
22.10 íslenzkt máí. Dr. Jakob
Benediktsson flytur þáttinn. 22.
30 Næturhljdmleikar; Tvö verk
eftir Wolfgang Amadeus Mozart.
23.30 Dagskrárlok.
í dag
Laugardagur 20. nóvember
'.00 Morgunútvarp 12.00 Hádegis
útvarp kl. 13.00 Óskalög sjúklinga
Sristín Anna Þórarinsdóttir kynn
r lögin 14.30 í vikulokin þáttur
Imdir
:tjóm
llónasar Jónas
onar. 16.00 Veðurfregnir Þetta
'il ég heyra Brian Holt ræðis-
naður velur sér hljómplötur. 17.
10 Fréttir. Fónninn gengur Ragn
íeiður Heiðreksdóttir kynnir nýj
istu dægurlögin. 17.35 Tóm-
tundaþáttur bama og unglinga
fón Pálsson flytur. 18.00 Útvarps
laga barnanna: „Úlfhundurinn"
:ftir Ken Anderson. Benedikt
\mkelsson les söguna í eigin
>ýðingu (9). 18.20 Veðurfregnir
.8.30 Söngvar í léttum tón 18.45
.9.30 Fréttir. 20.00 Á tímum
æisara og ráðstjórnar. Guðmund
ir Jónsson kvnnir rússneska
öngvara, eldri og yngri. 20.40
Leikrit: „Vorgróður" eftir Jhon
dark. Leikstjóri: Baldvin Hall-
iórsson. 22.00 Fréttir og veður
regnir. 22.10 Útvarpsdans. 24.00
eðurfregnir 01.00 Dagskrárlok.