Tíminn - 19.11.1965, Blaðsíða 12

TfMINN
FÖSTUDAGUR 19. nóvember 1965
Sextugur í dag:
Séra Þorgrímur Sigurðsson
Staðarstað
í dag er Séra Þorgrímur próf-
astur að Staðarstað 60 ára. Séra
Þorgrímur er sonur hins lands-
kunna skólameistara Sigurðar Þór-
ólfssonar á Hvítarbakka og Ás-
dísar Þorgríinsdóttur konu hans.
Á Ilvítárbakka, hinu forna skóla-
heimili, liggja því bernsku og ung
lingaspor hans, við leik , nám og
vinnu. Ungur að árum hóf Þor-
grímur skólagöngu sína. Stúd-
ent varð hann árið 1924, þá 18
ára gamall. Hóf síðan háskólanám
í guðfræði við Háskóla íslands og
síðar framhalds nám erlendis. Öllu
sínu námi lauk Þorgrímur með
miklum glæsibrag og á undan
flestum sínum jafnöldrum. Prest
vígslu til Grenjaðarstaða-sókna,
hlaut hann árið 1931 og þjónaði
þar til ársins 1944, er hann sótti
um Staðarstaðarprestakall á Snæ-
fellsnesi, sem hann hefur þjónað
síðan.
Þar sem séra Þorgrímur fer,
dylst ekki, að enginn meðalmaður
er á ferð, og slík hafa kynni okkar
Snæfellinga verið af honum. Prest
starf sitt í þremur sóknum hefur
hann rækt af mikilli trúmennsku
og hvergi hlíft heilsu sinni né
eigin fjármunum til eflingar og
viðgangs marg háttuðu safnaðar-
starfi fyrir prestakall sitt og raun
ar prófastdæmið allt og verið þar
sjálfkjörinn forystumaður ekki
sízt í uppbyggingu sönglífs sókn-
anna. Skólamál og fræðslu!
ungs fólks, hefur séra Þorgrímur
látið mikið til sín taka,, enda mik-
ill fræðimaður og afburða kenn-
ari. Á heimili sínu hefur hann
ætíð haldið skóla og nemendur
hans munu nú skipta hundruðum
víðsvegar að af landinu. Má telja
til einsdæma, hversu miklu hann
hefur fengið áorkað með kennslu
sinni með stóran hóp ósamstæðraj
nemanda oft við erfiðar aðstæð-
ur sökum þrengsla á hinu mann-
marga heimili. Má fullyrða að með
þessu starfi sínu hefur séra Þor-
grímur gert margan manninn úr
mannsefninu, sem e.t.v. átti ekki
margra kosta völ til menntunar.
Eiga mun við hann hið fom-
kveðna „að öllum ,kom hann til
nokkurs þroska“. Þetta mikla
menningarstarf verður aldrei full
þakkað.
Séra Þorgrímur er mikill unn-
andi alls gróanda og gróðurs. fs-
Þórunn Sveinsdóttir
í dag er gerð útför frú Þórann-
ar Sveinsdóttur. Hún lézt að heim
ili sínu, Öldugötu 27 hér í bænum
hinn 14. nóvember. Fædd var
hún að Efri-Ey í Meðallandi 17..
júlí 1872, og varð því fullra 93
ára að aldri.
Foreldrar frú Þórunnar vori
Sveinn Ingimundarson Syeinsson-
ar, bónda að Feðgum í Meðallanöi
og Karitas Þorsteinsdóttir Sverris
sonar bónda i Króki í Meðallandi
en hann var albróðir Eiríks sýslu
manns Sverrisens, móðurföður Ei
ríks prófessors Briem og þeirra
systkina.
Þórunn flutfist til Reykjavík-
ur 1898 eftir eins árs dvöl á Vatns
leysuströnd, og annað ár þar áð-
ur að Höfðabrekku í Mýrdal. Á
Höfðabrekku kynntist hún manni
sínum, Þórði Magnússyni frá
Fagradal, en hann ólst upp hjá
Ólafi Pálssyni umboðsmannj á
Höfðabrekku, eftir að móðir hans
andaðist.
Þegar til Reykjavíkur kom, réð
ist Þórunn til frænda síns, séra
Eiríks prófessors Briem sem starfs
stúlka. Hann var þá ekkjumaður,
en dóttir hans, Ingibjörg, hafði
búsforráð. En eftir lát Ingibjargar
var Þórunn talin ráðskona á heim
ilinu. Þann tíma, sem Þórunn heit
in dvaldi á þessu heimili, taldi
hún æ síðan sinn bezta lífsins
skóiu oæð,- til munns og handa
Er fullvíst, að frú Þórunn hafi
allt sitt líf mótað orð sín og gjörð
ir með hliðsjón af hinu háttprúða
og göfuga lífi sem ástundað var
á þessu heimili.
Frú Þórunn var hannyrðasona
og tilhneigingin til þess að skapa
var í hennar erfð og lýsti sér
Þá einnig í skrúðgarðinum við
heimili hennar, en garðmenning
var naumast komin til sögu í henn
ar æsku, en heimilisgarðurinn að
Öldugötu 7 er að upphafi fyrst og
fremst hennnar verk.
Þórunn undir sér vel í garði sín
um við Öldugötuna, þar sem hún
lenzku sveitalífi ann hann mik-
ið, enda sprottinn upp af íslenzku
bændafólki. Hann er ekki myrkur
í máli um þýðingu sveitanna fyr-
ir þjóðlífið og heitur í skapi, þeg-
ar honum finnst rætt um þá hluti
af litlum skilningi. Á hinu forna
og nýja menntasetri Staðarstað
hefur hann, ásamt umfangsmikl-
um störfum rekið arðgóðan bú-
skap og bætt jörð sína á ýmsan
hátt. Hann fer ekki dult með þá
skoðun sína að búskap eigi sveita
prestar að stunda og deila þann-
iig líka kjörum með sóknarböm-
um sínum. Á menn og málefni
er séra Þorgrímur glöggur gagn-
rýninn en fordómalaus.
Trúlegt er að eígi þyki hann
góður flokksmaður pólitískra ein-
stefnumanna, en mikill fengur því
málefni, sem hann leggst á sveif
með. Sóknarbömum sínum og öðr
um er séra Þorgrímur viðkvæmur
og sannur á raunastund, en hann
er einnig fús til gleðifunda og
þar mikill aufúsugestur, skemmt
inn ræðinn og söngvinn, og setur
öðrum fremur ferskan svip á hvers
konar samfundi.
Allir sem kynnzt hafa séra Þor
grími, munu á einu máli, að þar
fari saman mikill persónuleiki og
góður drengur. Því munu þeir
margir sem hugsa í dag hlýtt til
þessa 60 ára heiðursmanns, sem
gengur enn um garð beinn sem
ungur væri, óbugaður af elli, and
lega, sem líkamlega. Kvæntur er
séra Þorgrímur Áslaugu Guð
mundsdóttur frá Bóndhól í Borg-
árfirði, hinni mikilhæfustu konu,
sem stutt hefur mann sinn óbrot-
in og af heilum hug í viðfangs-
hlúði að trjám og nytjajurtum.
Þeir voru ekki fáir sem komu til
hennar, jafnvel snemma á vorin
og fengu ljúfengt grænmeti handa
sjúkum, áður en slíkt var komið
í verzlaniraar. í garðinum mátti
finna meðal annars graslauk og
skarfakál.
Þegar hún varð áttræð, fyrir 13
árum birtist viðtal við hana í Les-
bók Morgunblaðsins 28. sept. 1952,
og sagði hún þá við Árna Óla,
blaðamanna meðal annars:
„— og þetta er blessaður
runni. Það er ekki furða þótt
ávextirnir séu nefndir sólber, því
það er sólskin í hverju beri, og að
fólkið skuli ekki hagnýta sér bet
ur grænmetið en eta dauða fæðu.
Hér er hvert ljúfmetið öðru betra.
Svo gengur hún milli hinna
ýmsu jurtabeða og gamlir fingurn
ir fara þýtt og ástúðlega um blöð
in á hverri tegund, og segir: vinn
an er lífsins viðhald — hún er
lífið sjálft. Ef blómin gætu unn-
ið sér til hita, þá munu þau ekki
fölna í vomæðingnum. En nú skul
um við koma inn og ég ætla að
sýna þér dálítið. Þetta dálítið, var
lítill vefstóll. f honum hefur hún
ofið árum saman allskonar efni,
tvistdúka, kjólaefni forláta glugga
tjöld og glitvefnað. Og hér eru
herðasjöl með listprjóni, og dýr-
indis útsaum. Þetta er allt litað
með jurtum úr garðinum. Með
því að blanda þeim saman á mis-
munandi hátt fæ ég mismunandi
liti, sem eru bæði fagrir og skær-
ir. Og hún kvaðst geta náð hinum
fagurbláa lit venusvagnsins.“
Hún var áhugasamur félagi í
Heimilisiðnaðarfélagi íslands.
Hún fylgdist með og las dagblöð
in til hinztu stundar.
Með henni er hniginn merkur
aldamótamaður!
G. M.
miklu lífsstarfi. Börn eiga þau
hjón fjögur og auk þess einn
fósturson. Öll eru þau uppkomin
og hin mannvænlegustu, sem mik
ils má af vænta.
Nafnið Staðarstaður (Staður á
Ölduhrygg) hefur jafnan verið
feitletrað á spjöldum sögu þjóðar
vorrar. Þangað hafa valizt marg
ir hinir ágætustu menn sinnar tíð
ar og þaðan hafa margir straumar
legið, til menntunar og mann-
dóms. f tíð þeirra Staðarhjóna
hefur merkið ekki fallið, síður
en svo, því sé þeim heiður og
þökk.
Ég persónulega færi Séra Þor-
grími og fjölskyldu hans innileg-
ar hamingjuóskir í tilefni afmæl-
isdagsins.
Þórður Gíslason
Ölkeldu II.
FRUMAN
Framhald af bls. 8
ingu. Sögupersónur eru landnem
ar í Nebraskaríki í Bandaríkjun-
tun, og eru aðalpersónur tveir ungl
ingar af ólíkum stofni og frá-
brugðnu umhverfi. Willa Cather
var á sínum tíma álitin einn allra
bezti skáldsagnahöfundur Banda-
ríkjanna, og hafa bækur hennar
náð feykilegri útbreiðslu. Skáld-
sagan Hún Antónía mín er al-
mennt álitin eitt allra bezta verk
þessa þekkta höfundar.
STEFNIR DE GAULLE
Framhald af 5. síðu
gerðu Zorin, einn af sínum
færustu mönnum, að sendi-
herra í París. í april fór
Gromyko utanríkisráðherra í
opinbera heimsókn til Parísar.
Rússar völdu franska kerfið í
litsjónvarpi til Þess að sýna
sinn góða hug í verki. Og nú
hafa þeir tekið á móti Couve
de Murville með alveg sér-
stakri alúð.
Stjórnir beggja landa hugsa
hvor um sig um eigin hag fyrst
og fremst og allur meginágrein
ingurinn er óleystur eftir sem
áður. Þegar gengið var frá
fréttatilkynningunni að lokínni
för franska utanríkisráðherrans
til Moskvu, neituðu Frakkar að
hafa þar nokkuð, sem talizt
gæti óbein viðurkenning á
Austur-Þýzkalandi. Rússar hafa
engan áhuga á hugmyndum de
Gaulles um Evrópu, sem nái
frá Atlantshafi til Úralfjalla.
Samkomulag er ekki í afvopn
unarmálum, þar sem Rússar
taka þátt í Genfar-ráðstefnunni,
en Frakkar virða hana að vett-
ugi.
Þegar alls þessa er gætt vek
ur það verulega atthygli, að
stjórnir ríkjanna skyldu koma
sér saman um að hafa í frétta
tilkynningunni setningu, sem
viðurkennir áhættuna við út-
breiðslu kjamorkuvopna, þó að
með fáum almennum orðum sé.
Sýnilega er Þýzkaland ofarlega
í hugum beggja. Frakkar eru
ekki aðeins andstæðir öllum
vestrænum áformum í kjarn-
orkumálum, heldur hafa þeir
einnig neitað að taka Þátt í
fundi varnarmálaráðherra
NATO-ríkj anna, en hann á
að hef jast í París 29. nóvember.
Frakkar bera fyrir sig, að þeir
hafi ekki einu sinni áhuga á
að stofna fastanefnd til við-
ræðna um kjarnorkumál. And-
staðan gegn allri aðild Þjóð
verja að kjarnorkuáformum
kann að knýja Frakka til enn
nánari samstöðu meo leiðtog
unum í Moslrvu.
En hve náin getur þessi sam
staða orðið? Gert er ráð fyrir,
að frönsk stjórnarvöld hefji á
næsta ári. eða að afloknum
kosningum, meginaðgerðir sín
ar bæði á Evrópuvígstöðvunum
og Atlantshafsvígstöðvunum.
Þégar þar að kemur —en fyrr
ekki — ætti að verða unnt að
sjá, hvort de Gaulle hefir að-
eins ætlað sér að nota Rússa
sem grýlu til þess að knýja
stjórnarvöldin í Bonn til meiri
eftirlátssemi í skoðunum en
áður, eða hvort Frakkar séu í
raun og veru að reyna að reisa
alveg nýja stefnu í utanríkis
málum á rústum síns mikla
áforms.
(Eftir fréttaritara The Econo
mist í París)
HÖFÐU 48 KR.
Framhald af bls 9
gjöf, og vildi gefandina ekki
láta nafns síns getið
Hin stórgjöfin var . sú, að
er erfðaskrá Elísabetar Halls-
aóttur, hjúkrunarkonu var opn
uð eftir hennar dag, hafði hún
ánafnað Barnauppeldissjóði
félagsins, ásamt Kvenfélaginu
Hringnum, íbúð sína að Hnng-
braut 47, og sýnir þetta hug
hennar til minnstu borgaranna
í Reykjavík, eins og þær Thor-
valdsensfélagskonur orða það.
Jólamerki Baraauppeldis-
sjóðsins koma út árlega, hið
fyrsta 1913. Og í tilefni afmæl-
isins nú gefur sjóðurinn út að
auki sérsfakt hátíðarmerk. i
litlu upplagi. Leikfangahapp-
drætti sjóðsins hafa orðið mjög
vinsæl og er ákveðið, að þau
verði annað hvert ár.
Á 80 ára afmæli félagsins
var stofnaður , Hjálpar- og likn
ar,sjóður“ og er árlega veitt
úr honum til bágstaddra Auk
þess berast ótal hjálparbeiðnir
frá fólki, sem einhverra hluia
vegna hefur orðið undir í lxfs-
baráttunni, og hafa félagskon
ur ætíð talið sér skylt að leysa
þau mál af fremsta megni. Þar
sem þetta í flestum tilvikum
hefur verið tilfinningamál hlut
aðeigandi, hefur verið farið
með þau sem einkamál, og
aldrei tilkynnt opinberlega um
það. En í dag gefur félagið
fimmtíu þúsund krónur til
líknarstofnana í borginni.
Formennskustarfj í Thorvald
sensfélagi hafa þessar konur
gegnt: Þórunn Jónassen, María
Ámundason, Fransiska Olsen,
Ragnheiður Gíslason, Guðrún
Jónsdóttir, Svanfríður Hjartar
dóttir. Aðeins tvær fyrrverandi
formanna eru enn á lífi, Ragn
heiður Gíslason sem var for
maður 1932—36, og Svanfriður
Hjartardóttir, er var formaður
1943—64. að undanskildum
3 árum, er hún var fjarv., en
í fjarvist hennar gegndi Sigur-
björg Guðmundsdóttir íot-
mennsku. í núverandj stjórn íe
lagsins eru: Unnur Schram, for
maður. Bjarnþóra Benedikts-
dóttir, Svanlaug Bjaraadóttir
Sigurlaug Eggertsdóttir og Júl
íana Oddsdóttir. f stjóm Bama
uppeldissjóðs eru Steinunn
Guðmundsdóttir, Guðný Al-
bertsson og Halldóra Guð-
mundsdóttir. Auk þess. sem
áður segir um fyrsta formann
félagsins má geta þess að Rósa
Þórarinsdóttir gegndi gjald-
kerastörfum í 47 ár samfleyft.
SKIPAUTGCRÐ RIKISINS
M.s. Hekla
fer austur um land í hringferð
■ 25. þ.m. — Vörumóttaka ár-
| degis á laugardag og mánudag
til Djúpavogs Breiðdalsvíkur
Gtöðvarfjarðar, Fáskrúðsfjarð
ar, Reyðarfjarðar, Eskifjarð-
ar, Norðfjarðar Seyðisfjarðar
j Borgarfjarðar. Vopnafjarðar,
R/aufarhafnar og Húsavíkur.
Farseðlar seldir á miðvikudag.