Skírnir - 01.01.1892, Blaðsíða 50

50
Bðkmenntir.
giptin var yfir þeim. En hið veika og viðkvæma, bljúga og barnslega
býr undir niðri öllu þessu ofviðri. Og það sigrar ætíð hjá honum i skáld-
sögum hans og kvæðum.
Björnstjerne Björnson er fæddur 8. desember 1832, á bænum Björgan
(Björgum) í Kviknasókn. Faðir hans var bóndi á Ske (Skjám). Hann
seldi jörð sína, tók sér nafnið Björnson og fór að losa undir stúdentspróf.
Læknisdóttir, sem hann hafði lagzt á hugi við, kom honum til þess. Náði
hann prófi, en þó illu, því lestur var honum ekki laginn, en þegar til kom
hafði hún svikið hann. Las hann þá guðfræði, náði löku embættisprófi og
varð 1831 prestur á Kviknum. Kvongaðist hann sama ár kaupmanns-
dóttur. I sögunni „Um blakkinn" lýsir B. B. nokkuð æfi sinni, þangað til
hann var 6 ára, á bæ þessum. Eaðir hans varð preBtur á Neai i Raums-
dal 1837 og lýsir hann þannig landslagi þar: „Á prestssetrinu i Nesi,
sem er einn hinn fegursti bær í landinu, eins og hann stendur, vænn og
þriflegur, á hálsinum milli tveggja fjarða, með græna fjallshlíð fyrir ofan
sig, fossa og bæi blasandi við hinumegin, skrúðgrænar ekrur í dalbotnin-
nm, og úteptir með firðinum ganga fjöllin nes af nesi út í sjóinn og stór-
býli á hverju nesi — á prestssetrinu í Nesi, þar sem jeg gat staðið á
kvöldin og séð sólina leika um firði og fjöll þangaðtil ég grét, eins og ég
hefði aðhafzt eitthvað illt, þar sem ég í einhverjum dalnum nam staðar
allt i einu, heillaður af fegurð og óljósri löngun, sem var svo sterk, að
ær gleði breyttist i þunga sorg — með þessum áhrifum óx ég upp“. Þetta
segir Björnstjerne Björnson í smásögu sinni „Um blakkinn".
Hann var settur í Molde gagnfræðaskóla 10 ára gamall, var latur við
skólnlestur, las fornsögurnar íslenzku, stofnaði blað i skólanum, o. fl. Faðir
hans sendi hann seytján ára gamlan á stúdentasmiðju Heltbergs i Krist-
janiu og var hann þar samtíða Uehlenschláger, Welhaven og J. P. Heiberg;
samrýndastur var hann A. 0. Vinje. Meðan hann var í þeirri smiðju,
ritaði hann leikrit og hafði þá aðeins tvisvar verið á leikhúsi. Leikhús-
stjóri í Kristjaniu tók leikritið, en Björnstjerne Björnson tók það aptur,
því hann sá seinna, hve bráðónýtt það var. Löngu fyr, 10 ára gamall,
var hann byrjaður að yrkja. Hann náði illu stúdentsprófi 1852 og um
jólin næsta ár fór hann að heiman til Kristjaníu og sagði föður sínum —
21 árs gamall, — að nú ætlaði hann að vinna fyrir sér sjálfum. Fekkst
hann nú við blaðamennsku, skrifaði ritdóma um bækur, dæmdi sjónleiki,
o. s. frv. Barðist hann fyrir því, að þjóðerni og mál Norðmanna næði
rétti sínum á leiksviðinu, en þá var talið fínt að „tyggja upp á dönsku“.