Skírnir - 01.01.1892, Blaðsíða 56

56
Bókmenntir.
sjálfur í bréfl til Brandesar farið þessum orðum um þann hluta æfl sinn-
ar: „Með því að ég hafði ekki lært að þekkja annað en þetta sem ég
nfl hef nefnt, þá hlaut ég að verða fylgismaður Grundtvigs. Þó að allir
gætu leitt mig, þá getur þó enginn stungið mér í vasa sinn. Þessvegna
lagði ég af stað aptur þann dag, er ég fékk sjónina. Hinn versti fjand-
maður minn getur haft sannleikann í höndum sér. Eg er heimskur og
sterkur, en þann dag, er ég eygi sannleikann, þó ekki sé nema af hend-
ingu, er ég strax á hans bandi. Svei mér nú, er ekki slík náttflra auð-
skilin? Skyldi maður ekki ætla að hfln væri Norðmönnum fremur öðrum
auðskilin? Eg er Norðmaður. Eg er maður. Nfl sem stendur vil eg
helzt skrifa mig: maður. Því mér flnnst einsog þetta orð veki nýjar hug-
myndir hjá oss“.
Það er auðfundið, að Björnstjerne var kominn inn í hina andlegu strauma,
er ríktu í stórlöndunum, þegar hann skrifaði þetta. Hann las mikið af út-
lendum bókum. Björnstjerne hefir margsinnis ferðazt um Norðurlönd og
haldið fyrirlestra um ýms málefni. Hann ferðaðist um Þýzkaland og Aust-
urríki 1879, og var þá gerður heiðursfélagi í ýmsura bókmenntafélögum
og forkunnarvel fagnað. Um það leyti færðu ýms útlend blöð þá flugu-
fregn, að Björnstjerne hefði skorað Oscar konung á hólm út af því, að
konungur átti að hafa sagt um hann, að hann hefði brotið öll boðorðin;
en enginn fótur var fyrir þessu. Björnson hefur ferðast um Bandarikin
og haldið þar fyrirlestra meðal Norðmanna. Þegar hann kom aptur til
Noregs hélt hann fyrirlestra „um þjóðveldið". Eru þeir þýddir á íslenzku
af Eiríki garðprófasti Jónssyni. Björnstjerne er svo nákvæmlega riðinn
við hina „pólitisku" sögu Noregs í siðustu 15 ár, að ómögulegt er að segja
sögu hans án þess að Begja sögu Noregs.
Jeg set hér kafla úr skáldsögunni „Arne“, sem sýnir, hve samgróinn
hann er við hina norsku náttúru:
„Eigum við ekki að klæða fjallið“, sagði einirinn við hina fltlenzku
eik. Hann stóð nær henni en öll önnur tré. Eikin leit niður fyrir sig
til að komast eptir, hver talaði; síðan leit hún upp aptur og þagði. Ár-
straumurinn ygldist svo mjög, að hann gekk í hvítum rokum. Norðangarð
lagði inn í gegnum klifið, svo að þaut í klettunum. Bert fjallið hékk
þunglamalega yfir árstraumnum með kuldahroll. „Eigum við að klæða
fjallið", sagði einirinn við furuna í hinni hlíðinni. „Ef nokkur verður til
þess, þá verður það við“, sagði furan. Hón þreifaði upp í skegg sitt og
leit burt til bjarkarinnar. „Hvað segir þú?“ En björkin gægðist varlega