Skírnir - 01.01.1911, Side 10

10
Leo Toktoj.
ert til, enda hafði hann miklu af að miðla. En ánægju-
hnossið fekk hann eigi höndlað þrátt fyrir alt, að því er
hann sjálfur segir. Á þessum áratugi (1865—69) reit hann
hina miklu sögu sína »Stríð og frið«, og á áratuginum
næsta (1874—77) söguna »önnu Karenin«, hið frægasta
skáldrit sitt. En þótt rit þetta megi óhikað telja til fyrra
timabilsins í lífi hans, er samt margt í milli, og vottar
hér ótvírætt fyrir þeim alvöruþunga, því dapra hugar-
stríði og þeim sálarbyltingum, sem nú er í aðsigi.
»Anna Karenin« er saga um hjúskapareiðrof, ástir í
meinum og hjónaskilnað. En gagnólík er hún flestum
samkynja sögum, er ritaðar hafa verið aftur og aftur með
Frökkum og öðrum þjóðum, — miklum mun stórvægi-
legri, áhrifameiri og um leið listfengari í bezta skilningi.
örlagavefurinn er rakinn af hinni mestu snild, og í nið-
urlagi sögunnar er eins og upp sé kveðinn alvöruþrung-
inn, óumflýjanlegur skapadómur.
Anna Karenin er gift manni, sem talsvert er eldri en
hún. Hann er vandaður maður í alla staði, en þur á
manninn og fremur óástúðlegur. Hann var vel metinn
maður og í góðri stöðu og hafði hún gifst honum fyrir 8
árum, er sagan hefst, án þess að elska hann í raun og
veru. Er þó eigi annars getið, en að samfarir þeirra
væri góðar, og jafnan hefir hún haldið trúnað sinn við
hann, enda er hún vönduð kona og vel upp alin. Þau
eiga einn son barna, 7 ára. gamlan, er hún ann mjög heitt.
Nú verður loks maður á vegi hennar, Vronski að
nafni, ungur að aldri og glæsimenni. Vaknar brátt sam-
eiginleg tilhneiging hjá þeim, en hún streitist lengi vel á
móti. Fer þó svo að lokum, að ástir takast með þeim.
Lýsir höfundurinn af mikilli snild áhrifum ástarinnar á
hvort þeirra um sig. Vronski er í upphafi léttúðugur og
kærulaus og gerir sér enga grein fyrir afleiðingunum, en
smám saman vaknar alt það sem gott er og göfugt í eðli
hans fyrir áhrifum ástarinnar og sambúðarinnar við hana,
og ^ar kemur að lokum, að hann er fús til að leggja alt
í sölurnar fyrir hana. Aftur á móti rýrir ástin manngildi