Heilbrigðistíðindi - 01.09.1872, Page 11

75
ast opt höggormunum, sem liggja í grasinu, og stökkva upp
og bita þá leynilega, og verður slíkt höggormabit, þótt lítið
kunni að virðast í fyrstu, að óviðráðanlegu höggormabiti.
Jafnvel þótt það sje örðugt, að útlista það fyrir almenningi,
hvernig á því standi, að ljettar sjúkdómaorsakir geta orðið að
hinum hættulegasta eldi, ef eigi eru hafðar gætur á þeim þeg-
ar í tíma, þá vil jeg þó geta þess, að eins og það er alveg
órjett, að álíta sjúkdómana sem nokkurs konar verur (Entiteler),
þá er það hin náttúrlegasta skoðun á sjúkdómunum, að skoða
þá, eins og þeir ómótmæianlega eru, meira og minna óeðli-
legar breytingar í hinum reglulega gangi lífsins og ætlunar-
verkum líöæranna. í'að er svo sem auðskiiið, að það er bæði
komið undir orsökunum og margbreyttum kringumstæðum, sem
eigi er unnt fyrir að sjá, hvern enda að slíkar ónáttúrlegar
breytingar taka muni, og því er það ætíð varúðarvert, að reiða
sig þar á einhvern sjerstakan krapt, sem eigi er unnt að sanna
að til sje.
Það er að vísu ómótmæianlcgt, að margir sjúkdómar verka
á líkamann með miklu aíli, og að fjöldi þeirra getur batnað,
er svo vill til, svo að kalla af sjálfu sjer. Jeg vil t. a. m. taka
til dæmis menn, sem hefur orðið innkulsa. tað er auðvitað,
að manninum batnar opt, er orsökin hverfur, því að það er
hinn eðlilegi gangur náttúrunnar, að þá er orsakirnar hælta,
þá hætta og vanalega áhrif þeirra. Hjer til þarf því engan
sjerlegan krapt, og það er óþarfi, að vera að smiða siíka krapta,
þar sem þeir eigi eru til, heldur er það hreinn ogbeinngang-
ur í hinni lifandi og líflausu náttúru, að með hvarfi orsakarinn-
ar, hverfa og áhrif hennar (Sublata causa tollitur effeclus)] en
þótt þetta sje hinn vanalegi gangur, þá er hitt þó alveg víst,
og til þessa má sjá allmörg dæmi, að einfalt innkuls getur
lagt hinn hrauslasta mann í gröfina, eða orðið þess valdandi
með afleiðingum sínum, að hann verði heilsulaus, það sem
eptir er æfi hans. Dæmi þessa eru deginum Ijósari, og svo
almenn hjer á landi, að þau eru óteljandi. Hufeland kvað svo
að orði, að innkuls hefði lagt fleiri í gröfma, en pestin sjálf,