Sæmundur Fróði - 01.03.1874, Blaðsíða 4

annar gráhvítnr, en hinn rauðleitur. Steinategund þessi mynd-
ar hamarinn fyrir ofan Hafnarfjörð, og liggur svo að kalla beint
í suðurátt milli tveggja hrauna. Hann fellur eigi í stöpla,
heldur í stór stykki, ýmislega strend. Steinn þessi klofnar
auðveldlega, og mætti úr honum gjöra tigla, ef hann væri
fleigaður; mundi hann þá verða eitthvert hið fegursta og var-
anlegasta veggjagrjót, og líka mætti þá við hafa hann í stein-
gólf og steinrið.
Útlendir steinafræðingar, er hjer hafa verið, telja, að hann
líkist mjög hrufugrjóti þvi, er finna má í Andesfiöllum, og
vanalega er kallað Andesfjalla-hrufusteinninn, og er það sorg-
legt, þegar vjer sökum vankunnáttu eigi vitum að nota slíkt á-
gætt byggingarefni, en erum ýmistað gjöra timburhús eða torf-
bæi, sem þó eru lítt varanlegir.
t*að er gagnmerkilegt að sjá, hvernig vorir nafnkunnu
lærðu landar, Bjarni landlæknir Pálsson og Eggert Ólafsson,
hafa skrifað greinilega um þessa steinategund, og þó var hún
svo að kalla óþekkt meðal steinafræðinga á þeirra dögum.
Lýsing þeirra á Baulusteininum er mjög merkileg, og ber ljósast
vitni um þeirra nákvæmu aðgæzlu og eptirtekt. Þessa lýsing
má finna í fyrra parti ferðabókar þeirra, blaðs. 138. Þeir hafa,
sem eigi var heldur að vænta, eigi vitað af því, að hrufusteinar erti
sjerstakt eldfjallagrjót, sem finna má í ýmsum myndum, og
telzt meðal hinna almennustu eldfjallasteina, heldur hafa þeir
ímyndað sjer, að hjer á landi fyndist það að eins í Baulu, og
eigi víðar; en þar sem þeir af eptirtekt sinni hafa gizkað á,
að það mundi vera myndað úr sjóðandi hveravatni, í því sýnir
sig djúpsæi þeirra, því að það má nú sem komið er leiða mörg
rök að því, að sum hrufusteinsfjöll sjeu upprunalega mynduð
af fjarska-miklum geysum, en sem vjer á vorum tímum get-
um enga Ijósa hugmynd haft um.
Hrufusteinsfjöll eru opt málmauðug, en eigi hafa málmar
þó enn þá fundizt í vorum hrufusteinsfjöllum. í Ungverja-
landi fæst gull úr hrufusteinum, og hvervetna eru hrufusteins-
fjöll full af járnkís með fögrum gullslit á, og eru slíkir kísar
þá opt biandaðir guiii og silfri í nærfellt ósjáanlegum ögnum.