Lögberg - 29.07.1954, Qupperneq 17

ANYTIME — ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
HAMINGJUÓSKIR
til Islendinga í tilefni af 65. þjóðminningar-
degi þeirra á Gimli. Man., 2. ágúst 1954
Soloway's Super Market
Selkirk and Andrews
WINNIPEG MANITOBA
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN, 29. JÚLÍ, 1954
17
Þegar „Norge” fórst
Þann 28. júní s.l. voru 50 ár
liðin, síðan mesta sjóslys,
sem um getur í norrænni
siglingasögu, varð, — er út-
flytjendaskipið ,Norge‘ fórst
við Rockall, skammt undan
Skotlandsströndum. Drukkn-
uðu þar um 600 manns, þar
á meðal 200 börn — en að-
eins rúmlega 100 manns
björguðust.
PYRIR SKÖMMU birtist hér í
blaðinu frásögn norska skálds-
ins, Herman Wildenvey, af því,
er danska vesturfararskipið
».Norge“ fórst við Skotlands-
strendur, þann 28. júní 1904, en
skáldið var meðal þeirra hundr-
að farþega, er af komust af þeim
rumlega sjö hundruð manns, er
skipið hafði innanborðs. í tilefni
af því, að nú eru fimmtíu ár
liðin frá því er þessi hörmulegi
stburður gerðist, hafa dönsk
blöð og tímarit flutt greinar um
hann, og birtist hér útdráttur úr
einni þeirra.
í frásögn sinni af slysinu
nrinntist Wildenvey á íslending
nokkurn, sem verið hafði í sama
irjörgunarbát og hann, Sigfús
Johnsen, fyrrverandi bæjar-
fógeti í Vestmannaeyjum og
höfundur hins mikla sagnfræði-
nts „Saga Vestmannaeyja“, er
út kom í tveim bindum fyrir
nokkrum árum, lét blaðinu í té
nánari upplýsingar um þennan
mann, og afrek hans í sam-
bandi við björgunina, og verður
það ekki rifjað upp hér, — en
ekki er þessa íslendings minnzt
í nefndri grein. Má vera að því
valdi gleymska þeirra, er frá at-
burðum segja, en hvað um það,
— afreka hans var þó minnst í
dönskum blöðum í þá tíð. Þetta
mun vera mesta sjóslys, hvað
mannfórn snertir, sem norræn
siglingasaga kann frá að greina,
að minnsta kosti hefir ekki orðið
annað meira í sögu danska sigl-
ingaflotans, og um leið eitt hið
hörmulegasta, sem um getur á
friðartímum.
Hvers vegna Wildenvey
breytti um nafn
Greinarhöfundur getur þess,
að hann hafi fyrst snúið sér til
Wildenveys, varðandi frásögn af
þessum atburði, en skáldið hafi
færzt undan svari, þar eð hann
hafi verið búinn að lofa norsk-
um blöðum og útvarpi slíkri frá-
sögn, — og er þar um þá sömu
frásögn að ræða, og birtist hér
í blaðinu. Hins vegar sagði Her-
man Wildenvey höfundinum, að
atburður þessi hafi beinlínis
BETRI AFGREIÐSLA
Til þess að veita sem allra fullkomnasta af-
greiðslu starfrækir United Grain Growers Ltd.
aragrúa af kornhlöðum víðsvegar um landið og
hefir auk þess útskipunarstöðvar í Vancouver
og Port Arthur. Af þessu leiðir það, að hinar
mörgu þúsundir, sem teljast til þessa félags-
skapar, sem bændur eiga og starfrækja á sam-
vinnugrundvelli, njóta þeirrar beztu afgreiðslu,
sem hugsast getur.
UNITED GRAIN
Ík
GROWERS LTD.
CALGARV - REGINA - WINNIPEG - SASKATOON - EOMONTON
Svipmikil nýtízka . . .
Vegna úrvals skófatnaðar og vís-
indalegrar gerðar, er tryggir hin
fullkomnustu þægindi, skuluð þér
ávalt heimsækja Macdonalds.
Macdonalds flytur Canadaþegnum
af íslenzkum stofni innilegar
árnaðaróskir.
MACDONALDítore ltd
492-494 MAIN STREET . . . Just South of the City Hall
Minnumst
sameiginlegra erfða
ó íslendingadeginum
á Gimli, 2. ágúst, 1954.
Dr. T. GREENBERG
814 SARGENT AVENUE
WINNIPEG. MANITOBA Phone 3-6196
orðið orsök þess, að hann breytti
„eftirnafni" úr „Portas“ í
„Wildenvey". „Mér þótti þá, sem
eg færi gersamlega villur vegar“,
hefur höfundurinn eftir honum,
„og síðan hef ég borið nafnið
Wildenvey“. Er þetta í sjálfu sér
ekki ófróðlegt, þar eð ýmsar
sögur hafa verið á kreiki um
það, hvað nafnbreytingu skálds-
ins hafi valdið.
Þá stóð öld vesturfaranna
sem hœst
„Norge“ lagði af stað frá
Kaupmannahöfn 22. júni 1904,
með um það bil fimm hundruð
farþega. Ekki voru nema um
80 Danir í þeim hópi, annars
voru farþegarnir mestmegnis
pólskir, finnskir og rússneskir
vesturfarar. í Osló bættust svo
tvö hundruð farþegar í hópinn,
norskir og sænskir; voru því alls
723 manneskjur innanborðs, er
skipið lét í haf, að fimmtán
manna áhöfn meðtaldri.
Á þessum árum stóð vestur-
faraöldin sem hæst, útflytjen-
urnir voru ekki sérlega vand-
fýsnir hvað aðbúnað snerti; —
þeim var það aðalatriðið að
komast sem fyrst til hins fyrir-
heitna lands. Hin mikla eftir-
spurn varð til þess, að skipa-
félögin veittu oft.fleirum far, en
gildandi lög leyfðu. Forráða-
menn Skandínavian-Ameríku-
línunnar, félagsins, sem átti
„Norge“, héldu þó þau ákvæði;
til dæmis var skipið búið sex
björgunarbátum, þótt það hefði
ekki, lögum samkvæmt, þurft að
hafa nema fimm, og auk þess
nokkrum björgunarflekum. —
Ekki tóku þó bátarnir og flek-
arnir nema 276 manns, — eða
aðeins um þriðja hluta farþega-
fjöldans. Þetta atriði kom fram
við yfirheyrslur í sambandi við
slysið, og varð meðal annars til
þess, að þeim lagaákvæðum var
breytt.
Þoka og segultruflanir
Þegar „Noreg“ hafði farið
fram hjá Orkneyjum, skall yfir
dimmviðri og þoka, og vegna
segultruflana bar það því sem
næst 25 sjómílur norður af réttri
leið. Skipstjórinn, Wm. Gundel,
bar þó mörgum betra skynbragð
á slíkar truflanir, þar eð hann
hafði þá fyrir skömmu verið
sæmdur heiðurspeningi frá
kunnri vísindastofnun, fyrir frá-
bærar athuganir, einmitt hvað
þær snerti, á hinum mörgu
ferðum sínum yfir Atlantshafið.
En bæði var það, að hinir svo-
nefndu segulbyljir voru þá enn
lítt þekkt fyrirbæri, og leiðin á
milli Orkneyja og Rockall,
klettsins, sem „Norge“ strandaði
á, er skerjótt mjög og vand-
rötuð. Kom hið síðarnefnda
einnig fram í sjóréttinum, og
varð til þess, að siglingaleiðinni
var breytt þannig, að stefnan
var færð nokkuð suður á bóg-
inn, og hefir henni ekki verið
breytt síðan.
„Norge“ strandar
Klukkan 7.45 tók „Norge“
niðri á rifi, sem liggur út frá
hinum mikla gramtdrang Rock-
all. Voru farþegar þá í fasta
svefni. Skipið losnaði samstund-
is af rifinu, en stefni þess hafði
laskast svo við áreksturinn, að
það tók þegar að sökkva. Margir
af farþegunum drukknuðu í
klefum sínum, en aðrir komust
upp á þilfar, fáklæddir, eða
jafnvel naktir.
Gundel skipstjóri bauð áhöfn-
inni, að farþegarnir skyldu
ganga fyrir um rúm í björgunar-
bátunum. Voru flestir skipverja
syndir, og því meiri von, að þeir
gætu bjargað sér, jafnvel þótt
þeir kæmust ekki í bátana. Um
leið og fyrsti björgunarbáturinn
var látinn síga fyrir borð, stökk
fjöldi farþega niður í hann, og
mun það hafa átt sinn þátt í því,
að hann brotnaði og sökk við
skipshlið, en margir drukknuðu.
Þegar næsti bátur seig fyrir
borð, var stafn skipsins ícominn
í kaf, og skutur þess lyftist svo
að skrúfan tók ekki sjó, og lét
skipið því ekki að stjórn. Slæmt
var í sjó, og gengu ólögin hvert
af öðru yfir þilfarið, þar sem
hálfnakið fólk, karlmenn, konur
og börn, hímdi hríðskjálfandi af
kulda og beið þess að komast í
bátana. Var röggsemi og festu
skipstjórans við þrugðið á þess-
ari hörmungarstund.
Frásögn skipstjórans
Um endalok þessa þáttar
slyssins fórust skipstjóranum
þannig orð:
„Ég stóð a stjórnpalli þegar
skipið sökk kl. 8.05, — eða tutt-
ugu mínútum eftir að það rakst
á klettarifið. Þegar sjórinn lukt-
ist um mig festist annar fótur
minn í stjórnpallshandriðinu,
svo að ég sogaðist í kaf; tókst þó
að losa mig, og þegar mér skaut
upp aftur, sá ég 'skut skipsins
hverfa í öldurnar. Eftir að ég
hafði verið langa hríð á sundi,
og rætt við marga af skipshöfn-
inni, sem líka voru á sundi, kom
ég auga á björgunarbát og synt-
um við að honum, Bruun að-
stoðarvélstjóri og ég, og vorum
báðir innbyrtir. Þá var klukkan
orðin hálftíu. Er ég hafði jafnað
mig dálítið eftir volkið í sjón-
um, tók ég við stjórn á bátnum,
sem var drekkhlaðinn fólki.
Mér tókst að láta setja upp
segl, og tók ég þegar stefnu á
St. Kilda. Lét ég síðan kasta
Framhald á bls. 24
Greetings to Our lcelandic Friends
on their 65th Anniversary
DINETTE
The Right Place to Eat Home-Cooked Meáls
SAM EPSTEIN
Dry Goods, Clothing, Footwear
MANITOBA AVE. SELKIRK. MAN.
CONGRATULATIONS
to the lcelandic People on the
Occasion of the 65th Anniversary
of their Annual Celebration Day
at Gimli, August 2nd, 1954.
RIVERTON HOTEL
JOHN LUPYRYPA, Prop.
RIVERTON PHONE 79 203 MANITOBA
CONGRATULATIONS
to the lcelandic People on the
Occasion of the 65th Anniversary
of their Annual Celebration Day
at Gimli, August 2nd, 1954.
Paper-Mate of Canada
CONGRATULATIONS
to the lcelandic People on the
Occasion of the 65th Anniversary
GAS
5
cents
0FF Per Gallon
FAMOUS MOTORS
OPEN 24 HOURS
815 NOTRE DAME AVE.
^>ocrzooczz3oc
oocrz>ocz-z>o<zzzz>oczzz>o<--->Q<—r->Q<--->r><-->r>«-->o<--->n<---

WINNIPEG
HÁMINGJUÓSKIR
til íslendinga í tilefni af 65.
þjóðminningardegi þeirra
ó Gimli, Man., 2. ógúst 1954
FOR WARM AIR HEATING AT ITS BEST
jj CONSULT
i Waterman-Walerbury (o. Lld. I
\ Oil Healing Division ,
556 NOTRE DAME AVE. WINNIPEG
! 1
Með innilegum kveðjum
í tilefni af
íslendingadeginum
2. ágúst 1954.
MIKKELSEN-COWARD
& COMPANY LIMITED
PLUMBING AND HEATING
612 LOGAN AVE. WINNIPEG