Alþýðublaðið - 02.12.1960, Blaðsíða 3

ónsstofnun
næsta ár?
ÍSLENDINGAR eiga að lialda; ræðu, er hann flutti á fullveld-
upp á 150 ára afmæli Jóns Sig-
urðssonar 17. júní næsta ár með
því að koma upp Stofnun Jóns
Sigurðssonar til ramisókna í
íslenzkum fræðum, sagði Þór-
hallur Vilmundarson í snjallri
mMWWMWWWIWMWWW
Ræða Guðmundar í.
I
Framhald af 1. síðu.
Utanríkisráðherra benti á, að
baráttan í landhelgismálinu
hefði frá upphafi verið þríþætt.
I fyrsta lagi var baráttan fyr-
ir viðurkenningu á beinum
grunnlínum, sem dregnar eru
fyrir firði og flóa Væru slík-
ar grunnlínur nú ekki lengur
véfengdar, og teldu fiskifræð-
ingar, að rétting grunnlína
vs^ri mörgum/ sinnum meira
Virði en útfærslan úr 4 í 12
mílur. í öðru lag hafa íslend-
ingar barizt fyrir aðskilnaði á
almennri landhelgi og fisk-
véiðiíandhelgi í von um að ná
meiri árangri á sviði fiskveiði
anna. Hefði nú einnig fengizt
ótvíræð viðurkenning fyrir
þeirri reglu. Loks væri í þriðja
lagi að vinna að sem víðtæk-
astri útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar. í raun og veru væri 12
mílna reglan nú viðurkennd, en
aðeins deilt um það, hve fljótt
hún skuli koma tþ fram-
kvæmda í heiminum. Þá hefði
verið viðurkennd viss sérstaða
sumra þjóða utan 12 mílnanna.
Guðmundur rakti landhelgis
baráttuna allt frá þvi land-
grunnslögin voru sett 1948,
samningunum við Breta frá
1901 var sagt upp árið eftir,
og íslendingar tóku málið upp
á vettvangi sameinuðu þjóð-
anna. Gerði hann ítarlega grein
fyrir þessari þróun undanfar-
inn áratug og þeim mikla ár-
angri, sem náðst hefur.
Þá vék utanríkisráðherra
máli sínu að deilunni við Breta.
Kvað hann ófyrirsjáanlegt,
hvernig deilan geti orðið, ef
henni yrði haldið áfram, en
enginn gæti fullyrt, hver end
ir deilunnar- yrði, ef svo færi;
Það væri að leika sér að frelsi
þjóðarinnar að horfa á alþjóð
lega illdeilu halda áfram án
þess að hafast neitt að, Fyrir
smáþjóð væri slíkt hættulegur
leikur, hættulegri en svo, að
honum geti haldið áfram.
Ráðherrann benti á, að með
an alþjóðlegar ráðstefnur stóðu
yf ir eða voru fyrirhugaðár,
komu ekki til samningar. En
nú er slíkum ráðstefnum lok-
ið og ekki vitað, hvort eða hve
nær til þeirra verður aftur grip
ið, og hljóta því íslendingar að
athuga aðrar leiðir. Alþjóða-
dómstóllinn í Haag er ein af
stofnunum Sameinuðu þjóð-
anna. Hafa íslendingar áður
boðið Bretum að leggja fyrri
útfærslu undir dóminn, Bretár
tMMMHWMMVHHHHHMHU
Jún'i með
síld til
Þýzkalands
Þegar hringnótabátarn-
ir Eldborg og Auðunn
komu til Hafnarfjarðar í
gær með um 1550 tunnur
af síld, var öll síldin flutt
um borð í togarann Júní, í
og sett þar í ís. Togarnn
lagðj af stað til Þýzka-
lands í gær með síldina,
og um 100 tonn af fiski,
sem liann liafði komið
með af veiðum fyrir
nokkru.
HHMHMHWHWMMWMMH
Skall á
hliðina
hafa boðið að leggja síðustu
úrfærsiuna í þannydóm og
hann útkljáði deilu Norðmanna
og Breta 1951. Þess vegna verð
ur ekki hjá því komi^t að skoða
þessa leið til lausnar" deilunni.
Er, .utanríkisráðherra hafði
gert ítarlega grein fyrir dóm-
stólnum í Haag, benti hann á,
að deila okkar við Breta; yrði
ekki lögð fyrir dómstólinri
nema með samkomulagi aðila.
Mundi úrskurður ekki fást í
nokkur ár, og því vaknaði
spurningin, hvað yrði á með-
an. Taldi ráðherra samkomu-
lag um mfillibilsáistand þeirfi
annmökum háð, en dómstóls-
leiðin yrði torfarin. Þess vegna
hafði ríkisstjórnin ákveðið að
hefja samræður við hinn deilu
aðilann
Guðmundur kvaðst engu sþá
um það, hvort viðræðumar
leiddu til samkomulags. Kraf-
an um einhver réttindi væri frá
Bretum komin. Þegar fyrir
lægi, hvað gæti komið á móti,
yrði að meta málið. Sé. hugsan
leg lausn, sem er íslendingum
aðgengileg, beri að hegða sér
eftir því. Sé hugsanleg lausn ó
aðgengileg, mundi henni hafn-
að.
Ef engin lausn fæst á deil-
unni við Breta, hélt Guðmund-
ur í. Guðmundsson áfram, þá
hafa íslendingar reynt friðsam
lega leið og verða miklu betur
búnir en ekki undir það, sem
á eftir kann að koma.
í upphafi máls síns ræddi
utanríkisráðherra almennt um
utanr|kismál Íslendinga og
hvatti landsmenn til að blanda
þeim ekki inn í innanríkisdeil
ur sínar, en skilja algerða sér
stöðu þeirra. Kvað hann það
ekki vænlegt, þegar ábyrgðar-
laus sérhagsmunaaðstaða er
látin ráða afstöðu í utanríkis-
Mynd þessr er tekin í
fyrradag eftir að mikill á-
rekstur hafði orðið milli
tveggja bifreiða við Al-
þingishúsið. Ford-sendi-
ferðabifreið rann í hálku
og ók á bifreið, sem stóð
við gangstéttina við Al-
þingishúsið. Tókst sú bif-
reið á loft og kastaðist á
hliðina upp að húsinu. —
Forð-bifreiðin skemmdist
lítið sem ekkert, en hægri
hlið hinnar bifreiðarinn-
ar skemmdist svo mikið
að hún er talin ónýt. —
Mynd þessi er tekin
nokkru eftir að minni
bifreiðin hafði verið reist
við. — (Ljósmyndavi; Sv.
Þormóðsson).
HMMMMMHMMMMHHHMV
ishátíð stúdenta í Háskólanum
í gær.
Þórhallur taldi ríka þörf á
slíkri stofnun, enda stæðu ís-
lendingar að baki Dönum í
framlögum til þeirra vísinda-
starfa. 'Vildi hann, að verkefni
Jónsstofnimar væru útgáfa
fornrita, handritarannsóknir,
útgáfa handbókar íslenzkra
fræða og fleira slíkt. Hann taldi
eðlilegt, að önnur stofnun, —
Árnastofnun, væri í Kaup-
mannahöfn og ynni að norræn
um verkefnum, þar á meðal ís-
lenzkum, og mætti vera heil-
brigð samkeppni þeirra j milli
um starfsaðstöðu og starfs-
hætti.
Þá benti Þórhallur á, að 1963
væri þriggja alda afmæli Árna
Magnússonar, og væri engin
stund betur fallin til lausnar á
handritamálinu, —•' handrita-
heimtar. _
Þórhallur ræddi fjárútvegun
til Jónsstofnunar og benti í því
sambandi á margvíslegan
menningarmunað, sem þjóðin
veitti sér og hefði ríkuleg ráð
á. Gagnrýndi hann harðlega, að
opinber stofnun skyldi með al-
mannafé gefa út skemmtibæk-
ur á yfirfullum markaði slíkr-
ar útgáfu.
NÝri RÚSSATUNGL
Rússar sendu í morgun upp
geimfar sem er hálft fimmta
tonn að þyngd. Er geimfarið
nú komið á braut um jörðu. í
því eru tveir hundar ásamt
fleiri dýriun, auk þess eru þar
jurtir ýmsar. — Merki frá
geimfari þessu heyrðust mjög
greinilega í rannsóknarstöð-
rnni Jordell Bank í Englandi.
Fo*rstöðiunaður henar sagði í
dag, að enginn vafi væri leng-
málum. Hann benti á samstarf
lýðræðisflokkanna í nágranna-
löndum okkar í utanríkismál-
um, að hvað það ekki að undra,
þótt illa gengi samstarf við þá,
sem ekki vinna að frelsi og
hafa því annað takmark. Ráð
herrann kvað það fremstu ósk
íslendinga að lifa í friði og
stuðla á sína vísu að friði og
frelsi — og þeir væntu hins
sama af öðrum.
Hörður Sigurgestsson, for-
maður Stúdentaráðs, stýrði
samkomunni í Háskólanum.
Auk utanríkisráðherra flutti
Þórhallur Vilmundarson erindi,
sem getið er á öðrum stað í
blaðinu. Loks voru tónlistarlið
ir
ur á því, að Rússar gætu nú
hvenær sem væri sent upp
mannað geimfar.
Ný bók um
Bólu-Hjálmar
KOMIN er út hjá ísafold ný
bók um Bólu-Hjálmar. Er það
sjötta bindið af ritsafni um
skáldið. Finnur Sigmundsson
landsbókavörður hefur tekið
bókina saman og kallar hann
bókina „æviágrip, þætti cg
sagnir“. Meginkafli bókarinnar
er um ævi Bólu-Hjálmars. Þá
segir nokkuð frá börnum
Hjálmars og birtir eru ýmsir
þættir og sögum um skáldið.
m. a. þrjár gerðar af andlits-
Margar myndir prýða bókina,
myndum af Bólu-Hjálmari,
teiknaðar af Ríkharði Jóssyni
og Jónasi Jakobssyni.
Árið 1949 voru rit Bólu-
Hjálmars í bundnu og óbundnu
máli gefin út í 5 bindum og svo
til ætlazt að sjötta bindið kæmi
fljótlega og fjallaði um ævi
skáldsins en það hefur dregizt
þar til nú.
Alþýðubíaðið
2. des. 1960 3