Alþýðublaðið - 02.09.1961, Blaðsíða 13

Lögfræði iyrir almenrting
a
- 'É
;:■ t sftiii
■ ‘æMf’-Ni"
■bV'n*-7£i-7S, •?:■ r-r; v.s-
‘í'íhWÉ&Mm:::
■
nnarra
ENDA þótt sú sé aðalreglan,
að sá, sem unnið hefur ólög-
mætt og saknæmt skaðaverk,-
taeri fjárhagsábyrgð á afleið-
ingum verksins, á það sér þó
stundum stað, að annnr aðili
beri þessa ábyrgð.
Þannig mæla siglingalögin
frá 1914 svo fyrir, að útgerðar-
maður óbyrgist tjón vegna
svika, hirðuleysis eða gáleysis
skipstjóra eða skipverja við
skyldustörf þeirra Samkvæmt
umferðarlögunum frá 1958 ber
skráður eða skrásetningar-
skyldur eigandi vélknúinna
ökutækja fébótaábyrgð á slvsi
eða tjóni, sem hlýzt af ökutæki
hans við notkun þess, enda þótt
. annar maður stjórni því Svip-
uð ákvæði pru í loftferðarlög
unum frá 1929. Ákvæði í til-
skipun frá 1855 um prenlt'relsi
geta leitt til þess, að ábyrgðar-
maður að rituðu máli verði
fjárhagslega ábyrgur f.vrir
tjóni, sem leitt er af ritsuiiði
annars manns.
Bein lagaákvæði um þetta
efni eru fremur fá og nokkuð.
sundurlaus. íslenzk löggjöf hef
ur engin almenn fyrirmæli um
skaðabótaábyrgð á yfírsjónum
annarra, eins og flestar ná-
grannaþjóðir okkar. Þrátt fyr
ir það hefur löngum verið tal-
ið eðlilegt, að réttarskipunin
viðurkenni slíka reglu, enda
virðist hún nauðsynleg a. m. k.
að vissu marki, og dómstólarn-
ir hafa á hana fallizt í úrlausn-
um sínum.
Þegar talað er um ábyrgð á
yfirsjónum annarra, er lang-
raunhæfasta tilvikið ábyrgð
vinnuveitanda á verkum starfs
manna sinna, hin svokailaða
liúsbóntlaábyrgð'.
Það er auðveh að leioa rök
að réttmæti slífcrar skaðabóta-
reglu. Hún stuðlar að því, að
atvinnurekendur velji sér
hæfa menn til starfsins, hafi
nægilegt eftirlit með þeim og
gæti öryggis á vinnustað. —
Sanngjarnt er og, að sá, sem
ber hagnaðinn af tiltekmni at-
höfn, beri einnig hallar.n, ef
því er að skipta, m. a. tjón,
sem starfsmennirnir hafa vald-
ið við framkvæmd verksins.
Þá kemur einnig ti.l athug-
unar, að starfsmaður við irrtm
kvæmd umfangsmikilla at-
hafna getur valdið tjóni, sem
hann er víðsfjarri að vera
borgunarmaður fyrir, og þýddi
því sama og réttleysi fyrir tjón
þola, ef hann ætti þess ekki
kost að ganga að vinnuveit-
anda til að fá skaða sirin bætt-
an
Væri húsbóndaábyrgðin ekki
fyrir hendi, er þeirri hætti: boð
ið heim, að vinnuveitanda
væri unnt að láta líta svo út,
að tjónið væri eingöngu starfs
manninum að kenna, bótt hann
sjálfur ætti þar einnig sok.
Þá má geta þess, að í skaðu-
bótamálum gegn vinnuveiter.d
um vegna mistaka starfsman/ia
er þeirri varnarásæðu mjög
sjaldan hair'lið fram við mál-
flutning að sýkna beri stefndan
vegna þess, að hann ber; ekki
ábyrgð á verkum startsmanna
AFMÆLI
75 ÁRA er í dag Zophonías
Fr. Sveinsson, trésmiður,
Kambsvegi 11, Reykjavík,
Hann dvelst í dag á heimili
dóttur sinnar og tengdasonar
Helgafelisbraut 31, Vest-
mannaeyjum.
wvmwwvwMwwmMWw
sinna. Hitt er annað mál, að
stundum mun vinnuveitandi
eiga endurgjaldskröfu (re-
gress) á hendur starfsmann-
inum, en þessu er ekki nærri
ávallt svo farið, og enda óraun
hæft í reyndinni.
Það orkar venjulega ekki
tvímælis, til hvaða starfs-
manna húsbóndaábyrgðin tek
ur. Það eitt, að starfað er fyrir
ákveðinn mann, mægir ekki til
að skapa honum ábyrgð á verk
um þess, er starfaði. Starfsmað ,
urinn verður að vera í vinnu
að tilhlutan þess, sem ber
ábyrgðina. Verk, sem unnið
er fyrir annan mann án at-
beina hans, þ. e. óbeðinn er-
indrekstur, er yfirleitt ekki
fallið til að skapa húsbóndaá-
byrgð.
Vera má, að starísmaður sé
svo sjálfstæður í starfi sínu, að
ábyrgð þessi lcomi ekki til*
greina. Svo mun t. d oft vtra
í sambandi við meiriháttar á-
kvæðsvinnu samkvæmt verk-
samningi
Ekki þarf hér að skiplí úr-
slitamáli, hver greiðir stacfs-
mannnum laun, heldur fremur
undir hvers stjórn hann vinn-
ur. Eitt sinn misþyrmdu lög-
regluþjónar hér í Reykjavik
þekktum borgara, þanrdg að
hann hlaut verulegt tjón af.
Lögregluþjcnarnir tóku laun
úr bæjarsjóði. í skaðabótamáli
út af líkamsmeiðingum þessum
sýknaði Hæstiréttur borgar-
stjórann, en dæmdi fjármála
ráðherra f. h ríkissjóðs í fé-
bótaábyrgð, þar sem lögreglu-
mennirnir unnu undir stjórn
lögreglustjóra, sem er í rikis-
þjónustu.
Húsbóndaábyrgöin er auðvit
að einungis í gildi, meðan
starfsmaðurinn vinnur að
framkvæmd skyldustarfsins. —
Einnig verður að gera þá tak
mörkun á ábyrgðarreglu þess-
ari, að hún nái ekki til þess, ef
hmn skaðabótaskylidi verknað-
ur er svo óvenjuleg fram-
kvæmd á starfinu, að ekki
■ hefði mátt gera ráð fyrir slíku
Fyrirtæki myndi t d ekki
verða bótaskylt, þótt inn-
heimtumaður þess lemdi þann
lambabarningi, sem ekki
gredd reikning sinn. Þó má
vera, að slík ábyrgð sé fyrir
hendi, ef innheimtumaðurinn
er þekktur ofstopa- og slags
málamaður, Þá mætti senni-
lega dæma fvrirtækið eftir
reglunum um gáleysi i matma-
vali.
Hins vegar er ábyrgð bæjar-
sjóðs ljós. ef t d. verkamaður
í bæjarvinnu væri að moka
roulnm.gi úr holræsi. en steinn
lenti óvart af skóflu hans á
vegfaranda
Ábyrgð á yfirsjónum ann-
arra getur náð til fleiri en
starfsmanna. Þannig getur fé-
íag eða ópersónuleg stoinun orð
ið skaðabótaskyld á ákvörðun
valdhafa sinna. Fu idur í hluta
félagi eða s<tmvinnuíélagi sam
þykkir t. d, ákvec'i.r.r aðgerðir
sem síðar reynist valda •jðrum
aðila bótaskyldu tjóni, og verð
ur þá eðlilega félagið eða fé-
lagssjóðurinn að greiða bæt
urnar
Þá er viðurker,nt að foreldr
ar eða þeir, sern koma í for-
■eldra staS, geta i vissum tilftli-
um orðið ábyrgir á tjóni, sem
leitt er af skaðaverki berna.
Einkum á þetta sér stað þegar
um er að ræða skort á umsjón
með börnum.
Hversu viðtæk þessi fcreldra
ábyrgð er á yfirsjónum barna,
er ekki einsýnt.
Ðanir
giaðir
ÞESSI MYND birtist á
forsiðu eins dönsku blað
anna fyrr í vikunni. Með
því fylgdi veðurkort og
hvaðeina í rauðum ramma.
Tilefnið var heldur ekki
svo íítið: Loksins var, útlit
fyrir gott veður í Dan
mörku eftir votviðrasamt
og sólarlítið sumar.

Sföðumælar
HAMBOKG: Stöðumælar í
borgum Þýzkalands hafa flest
ir haft 30 mínútna biðtíma..
Vegna vaxandi fjölda hif-
reiða og aukinnar umferðar
í sumar hafa yfirvöldin í
mörgum stórborgum Þýzka-
lands ekki séð sér annað fært
en að stytta biðtímann niður
í aðeins 15 mínútur. Af þess
um ástæðum hefur orðið að
skipta um mæla og hefur það
kostað niikið fé, en sagt er
að bað muni fljótt koma aft
ur inn í stöðumælana.
Alþýðublaðið — 2.. sept, 1961