Alþýðublaðið - 01.11.1961, Blaðsíða 13

Minningarorð:
María Jónsdóttir
í GÆR var borin til hinztu
hvíldar María Jónsdóttir fi'á
Seljalungu. Hún lézt 23.
oklóber í Landakotsspítala.
María Jónsdóttir er í tölu
þeirra kvenna, sem margir
minnast, sakir persónuleika
hennar. Hún bar svipmót
hinnar göfugu og trúu al-
þýðukonu, sem mótaðist
fyrst og fremst af starfinu,
starfinu fyrir ástvini sína,
frændur. vinnufélaga og sam
félag. Eg vil minnast henn-
ar hér í dag að nokkru, ein-
milt í blaðinu, sem mótaði
lífsviðhorf hennar og hún
hreyfst af á árdegi ævinnar
og fylgdi alla tíð.
María Jónsdóttir fæddist 7.
janúar 1895 í Gerðum í Gaul-
verjabæjarhreppi. Foreldrar
hennar voru Jón Erlendsson
og Kristín Þorláksdóttir, er
síðast bjuggu í Seljatungu í
Flóa. María ólst upp í hópi
systkina og glaðra æskufé-
laga. Hún minnlist jafnan af
mikilli ánægju æskuáranna
og æskusveitarinnar. Hún
naut almennrar fræðslu eins
og þá var títt, en strax og
kraftar leyfðu, varð hún að
fara að vinna eins og þá var
algengast, því börn og ungl-
ingar voru á þeim árum sett
til vinnu strax og þau gátu
valdið einhverju amboði.
Árið 1922, þann 25. nóvem-
ber giftist María frænda sín-
um Kristni Ágústi Friðfinns-
syni frá Skógarnesi. Þau hófu
búskap í Reykjavík eins og
svo margir jafnaldrar þeirra
úr árneskum byggðum. Krist
inn var mjög vel gefinn mað-
ur, las mikið og kynnti sér
ýmis mál, sérstaklega þau,
sem snerlu stétt hans, verka
mannastétt'na. Hann tók
mikinn þátt í félagsstarfi
Dagsbrúnar um skeið. Hann
lézl 24. nóvember 1953. Þau
Maria og Kristinn eignuðust
þrjú börn sem öll eru á lífi:
Jóna Davíðey húsfreyja í
Reykjavík, Kristín María
húsfreyja í Kópavogi og Frið
finnur framkvæmdastjóri í
Revkjavík.
Þegar María og Kristinn
hófu búsk.an i Reykjavík var
ekki glæsiiegt fram undan
fyrir verkamannafjölskyld-
ur. Heimsstyrjöldin fyrri var
nýlega um garð gengin, en
eftirköst hennar urðu í ís-
lenzkum kauptúnum aukin
dýrtíð Off minnkandi vinna.
Öryggi verkamanna var ekk
ert. EnP.ar trvggmgar til né
félagsleat Ö7-vy(ri Það þurfti
mikla hiartsýni, djörfung og
óbilandi brautse!gju til að
bugast ”kki Eh margir eygðu
betri tíma með bættu skipu-
lagi 00 vaxandi framförum.
| landinu var að vaxa upp
ný fékigshreyfing sem vann
markvíst að bættum hag og
frá Seljatungu
tryggingum til handa efna-
minni stéttunum. Jafnaðar-
stefnan var í sókn og verka-
lýðshreyfingin. Margir jafn-
aldrar Mar'u og Kristins
austan úr Fló.a, urðrr strax
virkir félagar í verkalýðs-
hreyfingunni 0g Alþýðu-
flokknum. Eftir að þah urðu
búsett í Reykjavík urðu þau
þegar hrifin af þessum hug-
sjónum og höfðu óbilapdi trú
á þær alla tíð. Lífsviðhorf
þeirra mótuðust af- viðhorf-
unum til brýnustu viðfangs-
efna samfélagsins og stéttar
á hverjum tíma og hamingja
þeirra varð samofin fram-
förum og þróun — auknum
tryggingum og réttindum*
hins vinnandi fjölda.
í nútíma þjóðfélagi er
mesta og farsælasta auðlegð- j
in fólgin í starfi hins vinn-i
andi mar.ns.Hendurnar tvær, j
sem hinn vinnandi maðurj
leggur á framleiðslufang sam
félagsins eru orkan, sem
gefur þjóðinni- auð og spinn-
ur hinn mikla auð, sem allt
byggist á. María Jónsdóltir
var mikil starfskona. Hún
notaði hverja stund, hvert
lækifæri til að virna. Hún
slundaði oftast vinnu frá
heimilinu og vann eins mik-
ið og fremstu kraftar henn-
ar þoldu. Eftir að hún missti
manninn. vann hún, eins og
áður, hjá frænda sínum og'
vini, Ingvari Vilhjálmssyni, í
fiski. Hún annaðist ýmislegt
fyrir fvrirtæki hans í frítím-
um sínum og gerði það af
mikilli alúð og trúmennsku
eins og allt væri hennar. j
María Jónsdóttir var sönn
kora í hverju sem var. Hún
var góð móðir og sannur upp
alandi, og gaf börnum sín-
um allt það bezta, sem góð
móðir getur gefið. Vinnufé-
lögum sínum var hún sannur
félag', glaðlynd og skemmti-
leg við stai'f bóngóð og gi'eið
vikin, ef leitað var til henn-
ar. Hún fylgdi stéttarstystr-
um sínum í hverju máli, sem
við kom hagsmui: amálum,
þeirra. Hún var virkur félagi
í samtökum þeirra. Frænd-
um sínum og sveitungum að
austan reyndist hún einnig
sannur vinur. Til henrar
komu margir og nulu hinnar
alúðlegu gestrisni hennar,
góðvilja og góðgerða. Hún
var alltaf boðin og búin að
hjálpa. ef einhver þurfti liðs
við. Veit ég um það mörg
dæmi, þó ekki verði sögð hér.
Síðustu árin átti María við
vanheilsu að stríða og varð
að hætta að vinr.a. Hún
dvaldi í skjóli barna sinna og
undi mjög illa að geta ekki
Unnið lengur. Á síðastliðnum
vetri fór hún um stund aust-
ur í æskusveit sína og
dvaldi þar um skeið. Henni
var mikil ánægja að því að
vera þar og rifja upp gömul
kynni við gamla sveilunga
og minnast horfinnar æsku.
Síðast, þegar ég hitti hana
ræddi hún einmitt um Gaul-
verjabæjarhrepp og Bæ-
hreppinga. Þar var hugur
hennar eins og oft áður. Hún
var aldrei slitin algjörlega úr
þeim jarðvegi, sem hún óx
úr, þó að hún yrði að starfa
og rjóta lífsins á fjarlægum
slóðum, þar sem hún vann
sigra — sigra, sem eru mikl
ir í starfi og glæstir af því
að hlúa að fögrum hugsjón-
um og vaxandi grósku sam-
félagsins.
í TRIPOLIBTÓ er verið að
sýna myndina Hetjan frá
Saip.an. Myndin fjaílar um
ibandarískan hermann, sem
vann sér ýmislegt til ágætis
í síðustu heimsstyrjöld og
meðal ennars það að taka
einn síns liðs til fanga ná-
lægt tvö þúsund Japani. —
Saga 'hans hefst á því að
hann er tekinn lil fósturs af
japcniskum hjónum, er for-
eldrar hans eru látnir, þar
toýr hann við ást til fullorð
insára. Dag nokkur.n ráðast
Japanir á Pearl Harbour og
iheimsstyrjöldin er hafin
fyrir Bandaríkjamenn, hinir
, japönsku uppeldisbræður
Kynslóðin, sem r ú er brátt
að enda dagsverk. lætur eftir
sig mikið starf og uppbygg-
ingu { landinu. Hún skilur
eftir mikinn arf, sem kom-
andi kynslóðum ber að varð-
veita og auka. María Jóns-
dóttir er ein af hinum mörgu
sem þar hafa lagt hönd á
piógimj, og skilað miklu ævi
starfi og góðu. Eg minnist
hennar með þakklæti og
söknuði eftir genginn dag.
Á heimili hennar var alltaf
gott að ver.a og njóta um-
hyggju hennar og vináttu. Ej
vil flytja börnum hennar,
barnabörnum og ástvinum
alúðaitfyllstu samúðarkveðj-
ur. Minning hennar mun
lengi varðveitast hjá afkom-
endum hennar og frændum.
Jón Gíslason.
Minningarorð:
MAGNÚS MAGNÚSSON
skipasmiður
Magnús Magnússon skipa-
smiður, Laugavegi 80, lézt
í Landakotsspítala 22. októ-
ber síðastl. rúmlega 79 ára
að aldri. Hann var fæddur
6. október 1882 að Geitagili
í Örlygshöfn,' en foreldrjar
hans bjuggu þar.
Eftir ferminguna fór
Magnús til Reykjavíkur og
hóf húsasmíðanám hjá bróð-
ur sínum, Ólafi Magnússyni,
sem stofnselti Fálkann og
rak síðan til dauðadags. Að
afloknu sveinsprófi stundaði
Magnús húsasmíði hér í
bænum til ársins 1910, en þá
flutti hann til ’Veslmanna-
eyja og stundaði húsasmíðar
þar um alllangt skeið, en
rak síðan um tíma útgerð og
ýmsan anran slcyldan al-
vinnurekstur.
Árið 1925 réðist Magnús
til Noregsfarar, aðallega til
þess að kynna sér starfs-
rækslu drátlarbrautar, en þá
bar brýna nauðsyn til að
slíku fyrirtæki væri komið
upp í Vestmannaeyjum
vegna hins mikla bátaflota.
Eftir dvölir.a í Noregi keypti
hann dráttarbraut þar og
tók báta til viðgerðar, enn-
fremur smíðaði hann báta.
Framhald a 14 síðu
hans fara í stríðið, en sjálf-
um er honum nauðugt að
fara til að berjast gegn hin-
um japcjnsku fje,ndum, minn
ugur uppeldis síns. Það
verður þó úr, að hann fer og
er sendur til Saipan á Kyrra
hafi, þar tekur hann þátt í
hinum hlóðuga hildarleik,
berst hetjulega og tekur að
lokum japanska hershöfð-
ingjann til fanga og með
hans hjálp afvopnast leifar
hins japanska 'hers á eynni
og baráttunni er lokið á
þeim stað.
Mynd þessj er vel tekin
og betur e,n flestar myndir
af sama toga, sem hér hafa
verið á ferð undanfarið.
Leikurinn er einnig góður
'Og í því sambandj ber ekki'
sízt að geta drengsins, sem
leikur Gabaldon hermann i
bernsku og hina japönsku
fósturmóður hans.
Tríóið Bill, Peter og Guy
Gabaldon eiga þarna Mka
skemmtilegar senur.
NÝ.TA BfÓ hefur tekið
mynd til sýningar, sem á er
indi til allra. Mynd þessi
fjallar um kynlífið, afbrigði
þess og krókavegi og það,
sem hægt er að gera til að
forðast hætturnar eða bæta
úr því, sem aflaga hefur far
ið.
Til þess al gera myndina
aðgengilegíri fy'rir hvern
sem er, hefur söguþráður
verið settur í hana. Persón-
ur myndarinnar eru aðeins
þrjár: Læknir og ung hjón,
sem le.'íta til hans með vanda
mál sín.
Sá söguþráður er gerður
nokkuð reyfaralegur og
varla hægt að segja að hann
sé tekinn út úr daglega líf-
inu, en er engu að síður
eðlilega samansettur. Það
sem grþur myndinni þó fyrst
og fremst gildi eru fræðslu
myndirnar þrjár, sem felld-
ar eru inn í efnið 0g fjalla
þær um kynsjúkdóma, æxl-
unina og fæðingar, bæði á
eðlilegan hátt og með keis-
araskurði. Fræðslumyndirn-
ar eru mjög góðar og ættu
að vera nóg tilefni til að
°Pna augu margra, sem ekki
,’hafa hugleitt þessi mál áður.
Áður en my,ndin hefst flyt
ur danskur kvenlæknir for-
mála af tjaldinu um tilgang
myndarinnar og hlutverk.
Þetta er vissulega mynd,
sem enginn ætti að láta
fram hjá sér fara, hafi hann
á annað borð náð þeim aldri
sem ákveðið er að þurfi til
inngöngu. Það var vissulega
ánægjulegt að skoða þessa
mynd, en hún er ekki fyrir
bör.n og lögregluþj ónninn
við d^uar leggur áherzlu á
það.
H.E.
Alþýðublaðið — 1. nóv. 1961 13