Alþýðublaðið - 16.11.1961, Page 13

tVHUUMMMHMMIMUMMMUUUUMMUUMMIMtMI|MMUMMWiUIMUW
EINN hinna mörgu fjarða,
sem skerast inn í Vest-
fjarðakjálkann er Súg-
andafjörður. Er hann næsti
fjörður norðan við Önund-
arfjörð. Nesið milli fjarð-
anna yzt heitir Sauðanes,
en yzta nesið að norðan er
Göltur, mjög sérkennilegt
og einkanlega fagurt á að
líta.
Fjörðurinn var fyrst num
inn af Hallvarði Súganda.
Nam hann land frá Sauða-
nesi og norður að fjállinu
Stiga, en svo nefnir Land-
námabók fjallið norðan
Skálavíkur við utanvert
ísafjarðardjúp,, Kom Hall-
varður beint til íslands
eftir að hafa verið í hinni
frægu Hafursfjarðarorustu
mót Haraldi konungi.
Frá Gelti og inn í fjarðar
botn er ca. 25 km. vega-
lengd og er hann miklu
styttri en bæði Önundar-
fjörður og Dýrafjörður. —
Svo að segja ekkert und-
irlendi er með firðinum.
Utarlega í firðinum eru 2
eyrar, önnur Suðureyri, þar
scm kauptúrtið stendur á
að sunnanverðu, en hin,
Norðureyri, að norðan-
verðu við fjörðinn, hvor
gegnt annarri. Yzt að sunn
anverðu er dalur, og er þar
dálítið undirlendi, þar er
kirkjustaðurinn, Staður,
sem var prestssetur fram á
síðustu ár, eða þar til að
kirkja var byggð á Suður-
eyri, en þar nú prcstur
þcirra Súgfirðinga.
Manntalið 1703 íelur 13
býli í Súgandafirði öllum
með 183 íbúum, þar með
taldir 8 sveitarómagar. Nú
munu nokkur þessi býli
vera komin í eyði, en fólk-
ið samt fleira en þá, því nú
munu vera um eða yfir 400
íbúar í kauptúninu Suður-
eyri., Vegasamband er við
höfuðstað Vestfjarða, ísa-
fjörð. Liggur vegurinn inn
með firðinum sunnanverð-
um upp úr fjarðarbotnin-
um upp á nokkuð bratta
hciði, sem Botnsheiði lieit-
ir. Kemur yfir á veginn,
sem liggur yfir Breiðadals-
heiði, þar sem hún er að-
eins farin að lækka norður
af til ísafjarðar. Er 25 km.
vegalengd milli ísafjarðar
og Suðureyrar. Mun þessi
leið lítið eitt lengur fa;r
fram eftir hausti en Breiða-
dalsheiðin. Er því Súganda-
fjörður mikinn hluta árs-
ins úr vegasambandi, hef-
ur aðeins þá samgöngur á
sjó. Enda nú tíðar skipa-
komur, síðan útgerð og
framleiðsla jókst þar díð-
ustu tvo áratugi.
Útgerð hefur lengi verið
aðálatvinnuvegur Súgfirð'-,
inga, og svo er ennþá. A
fyrstu áratugum þessarar
aldar, þeg,ar 'mótoybátarn
ir komu til sögunnar, var
talsverð útgerð slíkra báta
:Prá Suðureyri. Hafnleysið
bagaði þá útgerðina. En nú
er allfönguleg hafskipa-
hryggja komin utan við
kauptúnið, sem milliferða-
skip leggjast að, og út-
flutningsvörur Súgfirðinga
fara um. Nú er verið að
gera allmyndarlega báta-
höfn innan vcrt við kaup-
túnið mcð nýtízku tækjum,
sem vitamálastjórnin hefur
lagt þeim til að fram-
kvæma verkið með.
Munu Súgfirðingar fá
þarna myndarlega báta-
höfn, enda þess mikil
Fremst á myndinn er lítill vélbátur frá gamla timanum:
Mb. Sigurvon. í balcsýn er fjallið Göltur, norðanvert við
mynni Súgandafjarðar.
þörf, þar sem bátum fjölg-
ar og þeir stærri en áður
var.
Tvö hraðfrystihús eru á
staðnum, bæði vel útbúin.
Suðureyri í Súgandafirði er
í orðsins fyllsta skilningi
vestfirzkur útgerðarbær. —
Þaðan er stutt á fiskimið-
in, styttra en frá Flateyri
og langtum styttra en fiá
Þingeyri, sem báðir eru
útgerðarstaðir í 'næsta ná-
grenni. Síðustu árin hefur
trillubátum fjölgað og eins
stærri bátum, sem stunda
veiðiskap allan ársins hring,
en trillurnar aðeins vor-,
sumar og haustmánuðina._
Hér eins og víðar í kring-
um landið, hefur útfærzla
fiskveiðilögsögunnar, haft
sitt að segja. Litlu fleyt-
urnar hafa gefið íbúum
staðarins drjúgan skilding,
og ekki kallað á aukinn
gjaldeyri til útgerðarinnar,
eins og hin stærri og vclút-
búnu veiðiskip þjóðarinnar.
Trillubátur, sem aflar fyrir
t. d. 100 þús. kr. miðað við
verðmæti upp úr sjó, þarf
aðeins örfá prósent til að
mæta gjaldeyriseyðslu við
veiðiskapinn. Er þvi hér um
að ræða hinn þjóðnýtasta
atvinnuveg, sem vaxið hef
ur hin síðustu ár, bæði þar
vestra eins og víðar við
strendur þessa lands.
Allir þekkja hinn þjóð-
fræga súgfirzka rykling, sem
mikið hefur venð á borð-
um okkar hér syðra. Eru
Súgfirðingar flestum fremri
í þeirri framleiðslu.
Mjög myndarlegur barna
skóli er í þorpinu með upp
hleyptri, fallegri Sslánds-
mynd á einni hliðinni. Ekki
langt þar frá er stílhreint
og fagurt Guðshús, miklu
fallegra en margar hinar
stærri kirkjur, sem nú rísa
af grunni í sjálfri höfuð-
borginni.
Súgfirðingar hafa lengi
sótt sjóinn fast og gera það
cnnþá. Fyrr á árum, meðan
bátar voru Htlir — alltof
litlir til vetrarróðra — urðu
þeir að gjalda Ægi mann-
fórnir um of. En stóru bát-
arnir skapa nú sjómönnun-
um meira öryggi en áður.
Eins og fyrr segir, er
býlið Norðureyri norðan
fjarðarins, andspænis Suður
eyri. í snjóavetrum er hætt
vig skriðuhlaupum niður á
býlið, og komið hefur fyrir,
að slíkur hefur verið kraft-
ur snjóflóðanna, sem fallið
hafa á Norðureyri, að þau
hafa náð langleiðina yfir
Frá Suðureyri við Súgandafjörð. Norðureyri í baksýn undir
hárri fjallshlíð. Úr gil nu upn af bænum hafa runnið stór
mjóflóð, sem gert hafa mikinn usla.
fjörðinn, alla leið til Suður-
eyrar og myndað flóðöldu,
sem unnið hefur tjón á bát-
um og mannvirkjum, sem
mest eru við fjöruborð,
Sá, sem kemur nú til
Suðureyrar, tekur strax eft
ir því, að þar er öflugt at-
hafnalíf. Allir í starfi, ann-
að hvort við framleiðslu-
störf, hafnargerð cða bygg-
ingar, því nú verða Súg-
firðingar að sækja vinnuafl
út fyrir fjörðinn. Svo ör
hefur þróun atvinnulífsins
verið hin síðustu ár.
Félagslíf hefur lengi ver
ið öflugt á Suðureyri, og
kcnnir þar enn áhrifa þeirra
sem nú eru horfnir af sjón-
arsviðinu. Má þár fyrst
nefna Kristján heitinn Al-
bert Kristjánsson, sem
starfaði þar flest sín mann-
dóms og þroskaár. Þá má
og nefna þá Friðrik heitinn
Hjartar skólastjóra og Frið-
bert Friðbertsson skóla-
stjóra. Eg hygg að hinir
eldri Súgfirðingar þekki vel
framlag þessara gengnu for
vígismanna í alhliða menn-
ingarmálum Súgfirðinga a
fyrstu áratugum þessarar
aldar. Og þeir voru og eru
fleiri, sem lögðu þar hönd á
plóginn, þótt ekki séu
nefndir sérstaklega.
Súgfirðingar hafa nú
fengið birtu og yl frá Mjólk
árvirkjuninni, eins og fleiri
þorp á Vestfjörðum.
Uppbygging Suðureyrar
í Súgandafirði hófst með
tilkomu hinna vélknúnu
veiðiskipa, sú uppbygging
hefur lialdið áfram, en verið
örust hin síðustu árin, eins
og víðar á landi liér.
Fólkið er duglegt, athafna
samt og félagslynt.
Staðurinn á mikla mögu-
leika og ég er viss um, að
einhvers staðar verður
þröngt fyrir dyrum, þegar
Súgíifðinga skortir brauð
og klæði.
Ó. J.
UWMMMUUWUU%MUM»MMMMMUUMMMMUMUMUW
Krabbamein í sílungi
W«MMUMUMUMUH%MmMMMMMMUt
KRABBAMEIN hefur fund-
izt í öllum silungsuppeldis-
stöðvum í U. S. A. Við ná-
kvæma rannsókn á vegum
ríkis og fylkja kom í ljós, að
meira en helmingur regn-
bogasilungs í Bandaríkjun-
um, sem var í uppeldisstöðv
um þar, alinn á tilbúinni
fæðu, eða gerfifæðu, hafði
krabba í lifrinni.
í sumum fiskiræktunar-
stöðvum, sem rannsakaðar
voru, hafði hver einasti sil-
ungur krabbamein, Lægstu
tölurnar voru 10% sam-
kvæmt upplýsingum Dr.
S. F. Snieszko og John A.
Míller frá fiski- og villidýra
rannsóknastöð Bandaríkj-
anna. Þetta krabbamein er
þó ekki mjög illkynjað og
drepur fáa fiska (a. m. k, á
unga aldri), Ekki hefur ver
ið hægt að rekja smitunar-
leið frá fiski íil fiskjar. Það
er ekki talin ástæða til að
óttast að fólk get fengið
krabba beinlínis af því að
borða silunginn.
Allt bendir til þess, að
hin ónáttúrulega fæða sil-
ungsins sé aðalorsökin til
krabbameinsins, eða að í
þessari fæðu séu einhver
krabbavekjandi efni (carci-
nogfcn).
Annars er fæðan samsett
úr kjöti, með ábæti vítamína
og vaxtarvaka (hormono).
Fiskafæða þessi kom fyrst
á markaðinn fyrir 10 árum,
og hafa margir vísindamenn
grunað liana um að valda
krabbameinum. Því liefur
einnig verið lialdið fram, að
hið auðvelda líf fískanna með
nógum mat og örum vexti
hafi einnig gcrt regnboga-
silung sérstaklega veiklaðan
og kann þar einnig að vera
að leita orsakanna til hins út
breidda krabbameins.
(Fréttahréf um heilbrigðs-
mál.)
iALÞÝÐUBLADIÐ litur á landið
Alþýðublaðið — 16. nóv. 1961 13