Alþýðublaðið - 18.01.1962, Blaðsíða 11

Vopnbræ
vegast
SKINNAKÖST nokkur virð-
ast orð n á fiskileitum orðlist-
armanna þar sem þeir leiða
nú saman öfl sín til átaka
Matthías Johannessen og Jón
frá Pálmholti, er 'pað ekki að
lasta, því illa fúlna stöðupallar
en frá ýmsum hliðum blæs nú
á báða höfunda í skrifum þess
um, bæði er þar orðfæri, lífs-
skoðanir og efnisval ritað og
gert að umtalsefni, en það
mætti valda því að fleir; læsu
en ella og yrðu nokkru nær,
ef ekki fyrir upplýsingar
nefndra höfunda þá fyrir
eigin athugun á annars
óbreyttum málum, hofur
hér verið of mikið gert
af því að hæla og hossa alls-
konar þvættingi og smíða sér
stiórnmálamenn undir hatt
Jóns Sigurðssonar úr smáum
bútum og breiða skikkju
Snorra á herðar lítilla skæld-
inga. Hún hefur átt víðar við
en þar sem Steingr. Thorsteins
son vísaði hennj til haftiar vís-
an þessi:
Með oflofi teygður á eyrurn
var hann
svo öll við það sannindi
rengdust,
en ekki um einn þumlung
hann vaxa af því vann,
það voru aðeins eyrun, sem
lengdust.
Ofníð getur stundum verkað
óverðugum mönnum til stækk-
unar líka, svo enn víkkar á-
hriíasvæði umtalsins ef þess
er gætt.
Á v ssan hátt er það happ
að svona eða svipað þessu
skyldi veljast til menn að
ræða um skáldskap.
Sá maður, má vera vel sett-
ur með fé og tíma, sem ætti
að gera sig tryggilega sann-
fróðan um ,,atom“-skáldskap
síðustu áratuga. Menn með, al-
genga menntun meðallags borg
ara v ta sig flestir of illa að
sér í höfuðritum þjóðarinnar
og er því ljóst, að stopulum
stundum þeirra gæti verið bet
ur varið v ð Völuspá eða Sólar-
ljóð eða Matthías Jochumsson
eða Stephan G., e£ leitað er
ljóða á annað borð en það
af nýsmiðum, sem bæð, er ó-
tryggilegt vegna lítils þroska
höfunda sinna og ánalegs út-
lits síns eða e'nhverra furðu-
legra tilburða. Mestur hluti
bókakaupenda verður auk
þess að láta sér nægja þá kynn
ingu af öllum þorra svokall-
aðra ljóðskálda að lesa það,
sem slæðist í hendur þeirra 'nn
an um annað lesmál í tímarit-
um og renna augum vfir optnur
í eíntökum sölubóka á búðar-
borðum, veit r sú kynning
næsta lítinn rétt til að dærna
hvern einstakan höfund þótt
vel megi hún endast til þeirrar
álitsgerðar um samstæðar að-
ferðir höfunda þessa flokks eða
hins, að þar sé rasshöndum
einum átek.ð í öllum eða flest
um þeim tilfellum, sem fyrir
augu hafi borið og sé verkshátt
ur allur ólíklegur t.l kosta, og
verkin því oftast ókeypt.
Þegar svo tveir eða fleiri
yrkjendur sama bókmennta-
teigs fara að deila um g.ldi
og verðleika hvor annars eða
um skáldskapartegund sína og
skoðanabræðra sinna í hönd-
um annars stjórnmálaflokks
eða manna frá honum eða
þeim, þá er nokkur von til, að
menn svo kunnug r tækni og
kostum starfsliðs síns, kunni
þar þann dóm á að leggja, sem
orðið gæti öðrum mönnum eins
konar kirkjulykill eða himna-
stigi, ef um helgidóm eða upp-
hæðir kynni að vera að ræða á
h'nu lítt kunna bókmennta-
sviði, sem villugjarnt sýnist
við fljótlega rannsókn. Og við
vopnaburð hinna áðurnefndu
höfunda. hell st yfir lesendur
greina þeirra sá sjór af ásök-
unum og þeim jafnvel dæmis-
festum, þar sem einn ,,atómhöf
undurinn“ lætur liggja að þvi
réttum háttum þe'rrar sérstöku
skáldskapar tegund, sem notuð
var e:ns og búast má við að
gert hefði Jón Þorláksson, sem
fann að skothendingum Magn-
úsar Stephensen og skakkt
settum höfuðstöfum. Það er
eins og „atóm“-skáldskapur
auðkennist þá með því einu að
vanta fegurð bragl st og ríms
og málstyrk stuðlasetningar,
,þegar opinskár kunnáttumað-
ur starfsgre narinnar úthellir
skálum reiðj s nnar yfir (að
sinum dómi) hraklegt ,,atóm“-
ljóð, en finnur því þó ekki ann
að til foráttu, en það eitt, er
allan skáldskap mund; lýta.
Fleiri ásakanir hafa þeir
Matthías Johannessen og Jón
frá Pálmholti hvor á annan og
þó einkum hvor á annars lífs-
skoðun og stjcirnmálaflokka.
Brigzlað er um öfundsýki og
hluttekningarleys; í garð svelt
andi fátæklinga og eru það
ljót orð fram að bera ef ósönn
eru, þótt segjast verði sem önn-
ur ef svo eru efn; til. Þessu
'fylgja getsakir um hlutdrægni
og klíkuskap svo margt er
vopnið á lofti og skiptir miklu
hvort satt er sagt, en varla
munu lieil'r stjórnmálaflokkar
EFTIR
SIGURÐ JÓNSSON
FRÁ BRÚN
um annan eða aðra að mynda-
val.ð sé kauðalegt og fram-
leiðslan ferlegur leirburður er-
indislaus með öllu.
Bölvænlegast er, bæði þjóð-
inni allr^ og þessum ákveðnu
skáldskaparháttum ásamt flytj
endum þeirra, að áfellisdóm-
arnir — hálsaðir og hreinum
orðum sagð r — falla svo sam-
an við skoðun margra nýtra
borgara á flestu því, sem fyr-
ir þá hefur borið á bókmennta
ökrum starfsbræðra fyrr-
nefndra höfunda að ekki má á
milli sjá. Það er eins og rím-
v nir landsins hefðu haldið
fund og þarna lægi fyrir álykt-
un fundarins um ,,atóm“-skáld
skap, og er þá meiri von að
rétt sé metið ef mörgum kem-
ur saman um niðurstöðuna, má
svo kalla að það eitt skorti á
æskilegan frágang dómsins, að
liðað sé sundur sérhvert tekið
dæmi og bent á útafbrjgði frá
svo skipaðlr að ekki megi fá
dæmi flestra galla og mann-
kosta á meðal meðlima þelrra
og er þá að hinu að hyggja,
hvort líkur fáist fyrir því að
annar eða báðir séu öðrum
fremur skammaðir út eða
skreytt r um verðleika fram,
verður það að segjast, að kom-
múnistum mætti vera öfundar-
hætt. Þeir telja sig öreiga og er
þá auðséð ef rétt er framtalið,
að þe'r hafa yfir nokkru að
öfundast því þótt mörg v</rð-
mæti séu mikilsverðari en auð
ur fjár, þá eru aðeins fá jafn-
áþreifanlega eða meira keppi-
kefli sumum þeim, sem lítið
hafa af þeim og það jafnvel
þótt ekki sé minna en aðeins
að þeirra eigin dómi lítið og
smátt bor'ð saman við óskir
þeirra eða kröfur.
Kommúnistar, staðsettir ut-
an Sovétblakkarinnar, væru
líklegir til sem helld að vera
næmir fyrir sýkingu öfundar-
innar og undir það bún r að
geta fengið hana þunga.
Sjálfstæðismenn aftur á móti
sitja að örfum sumir, að skatt-
svikaauði aðrir, þe r þriðju að
uppmokstri ærins dugnaðar og
nokkrir að hálf- eða alstolnum
hrekkja- eða lögbrotagróða,
flesta dregur þó að stefnu
flokksins auðsvonin, er fylgir
þeim þjóðfélagsháttum, sem
reynt er að ve ta sumum kost
á að krafla til sín rjómann of-
an af trogum sér heimskari
manni eða óágengari. Þeir hafa
því síður yfir efnahag að cf-
unda og þótt þe'r gætu ef svo
bæri undir öfundað náunga
sína af afli, greind, fegurð,
fimleik eða mannkostum, þá
er ósannað að þeir mot; þetta
allt mjög mikils eða sjái það
í stórum stíl í annarra fari.
Þeim ætti því ekk- að veja
hættara við að leggjast í öf- '
undsýki en öðru fólki. Jón frá
Pálmholti hefur sennilega
kle^mað eigin vopnabræður
frekar en mótstöðumenn, ef
ráða má hans pólitískt heim-
kynní af málgagninu, sem birt-
ir gre'n hans.
Einnig bregða þessir áður-
nefndu leiknautar hvor öðrum
um „upphafningu samherjans“
og er hún fögur og hjálpsam-
leg nema með rangindum sé
unn'ð og á móti betri vitund,
og heiti þá klíkuskapur og á-
níðsla á andstæðinginn, en það
er í þessu tilfelli sýnilega skoð-
un beggja.
Sá lasleiki getur eins og annf
að fleira stungið sér allvíða nið
ur, en er af skiljanlegum ástæð
um tíðkanlegastur og afsakan-
legastur í flokkum þeirra
manna, sem minnsta hafa fjár
málagetu hver einstskur. Sem
dæm; samherjastuðnings og
þó af góðri gerð. mætti nefna
upphaf verkalýðssamtaka —
auðskilið mál og sjáifskýrt á
meðan verkamenn voru þar
sjálfir öllu ráðandi — hvað
sem síðan hefur orðið. Stéttvís
ln og samheldnin er þvi lærð
af öreigunum ef hún fyrir-
finnst í hópi íslenzkra Sjálf-
stæðismanna. Sem heild byggir
sá flokkur h'ns vegar á hinni
„vestur heimsku“ trúarsetn-
ingu, sem St. G. þýddi á ís-
lenzku á þennan hátt: „Hver
fyrir sjálfan' sig. Andskotinn á
þann aftasta“. Þar’er ekk{ flutt ■
trúarjátn ng neins klikuskap- ‘
ar eða annarra félagshyggju,
rúmrar eða þröngrar, heldur
forskrift sérgæða og einstakl-
ingshyggju, er þess og von sam
kvæmt naíni flokksins og sögu.
Sennilega hefði þessum áður
1 nefndu höfundum orðið meira
ágengt sér til frægðar og öðr-
um til nytja ef þeir hefðu feng-
izt minna við stjórnyrringaT í
oftnefndum gre'num. Um þau
má víða annars staðar fá jafn-
traustasta fræðslu og þeir
veita, en skrípasmiðir hverrar
listgrenar sem er hafa fram
tii þessa lafað saman e'nl cg
arfaleðja og snúið sömu vör-
unnj við öllum orðíinnskjm:
þeirrj að telja alla, sem ekki
gína vð flugum þeirra illvilj-
aða, kalkaða glópa, eða leiga
hjá sér allar v ðræður við aðra
en jábræður sína um verk sín
og það eins þótt þeir hai'i boöiH
íökræður að íyrra bragði, sem
aðeins er tii dæm; um.
Þegar nú hafin eru iijaðning
arvíg innan sjálfs þess liðs er
forðazt hefur viðurkennd feg-
urðaríorædm; að ekkj sé nefnd
eftirliking náttúrunnar, og
,,modern:starnir“ hefja deilur
innbyrðis, gæt farið að frétt-
ast hvað þeir sjálfir telja leyfl
lega framsetningu ljóðs og
hvað ekki — hvað -— að þe'rra
eigin dómj — þessi eða hinn
hefur gert vel og þá hvernig,
engu síður en hvað illa hefur
tekizt og á hvrern veg. Er þess
fastlega að vænta é meðan þeir
telja utanklíkumenn ekki
svaraverða, að þeir berjist sem
kappsamlegast og málefnaleg-
ast um innanríkismál sín. Sú
hólmganga kynn; margt a'ð
birta, ef hún yrði háð á öðrum
leikvangi en í skugga stjórn-
málaviðhorfa, og er það ekki
þess vegna framtekið áð ne'nn
flokkurinn sé sparandi fyrir
umtali um þær svdvirðingar,
sem hann hefur af sér gert,
heldur 11 þess að ekkj villi
pólitískt meðhald dóm-groind
þeirra er kynnast þyrftu öðru
máli í þessu tilfelli fagurfræði-
legum grundvell; þess, er höf-
undur þessarar greinar teíur
óíegurst ort bafa veiið. f
Signrður Jónsson
frá Brúa. k
IKISINS
M.s. ESJA
vestur um land í hringferð hinn
21. þ. m. Vörumóttaka í dag til
Patreksfjarðar, Bíldudals, - Þing
eyrar Flateyrar, Súgandafjarð-
ar, ísafjarðar, Siglufjarðar, Dal
víkur, Akureyrar, Húsavikur,
Kópaskers, Raufarhafnar og
Þórshafnar. Farseðlar seld.r á
föstudag.
Kekkonen
Framhald af 3. síðu.
fékk þar aðeins fáein hundruð
atkv. í þingkosningunum 1953.
Nú fékk Kekkonen þar hvorki
meira né minna en 94.164 at-
kv. Miðflokkurinn túlkar
þetta sem möguleika á ein-
ingu þeirra afla, sem samúð
hafa með stefnu bændaflokks-
ins í innanríkismálum.
Aíþýðublaðið — 18. jan. 1962 JJ