Alþýðublaðið - 28.06.1962, Blaðsíða 4

ÝMSIR erfiðleikar steðja nú að
Kennedy Bandaríkjaforseta, sem
mjög hafa ágerzt síðustu vikurnar
og má segja, að ósigur hans á
þingi fyrir helgi, þegar landbún-
aðarlög hans voru felld, hafi kór-
ónað þá erfiðleika.
Þrátt fyrir mikinn meirihluta á
þingi befur forsetanum ekki tek-
izt að koma gegnum þingið nema
einum af þeim meiriháttar laga-
bálkum, sem hann hafði liugsað
sér, en það eru lög um endurþjálf
un til starfa.
Ástæður fyrir þessum erfiðleik
ttm forsetans eru að sjálfsögðu
margar og margvíslegar, en í
stuttu máli má telja þessar helzt-
ar: hin harða afstaða hans gagn-
vart stálíélögunum í sambandi
við fyrirhugaðar verðhækknir
þeirra, óróinn í kauphöllinni og
mjög harðnandi andstaða og *am-
staða repúblíkana gegn honum,
sem vafalaust stafar að verulegu
leyti af því, að í nóvember í haust
á að kjósa um þriðjung þingsæta
. í öldungadeildinni og aila þing-
menn fulltrúadeildar.
Um fyrsta atriðið er það að
segja, að alit frá því, að forsetinn
■ tók svo liarkalega í- taumana, sem
menn muna, er stálfélögin hugð-
ust hækka verð á íramleiðsluvör-
um sínum, hefur hann átt mjög
erfið samskipti við kaupsýslu-
menn í landinu og hefur það á-
stand verið vel notað af repúb' i-
könum. Báðir þessir aði'.ar standa
nú saman um að halda því fram.
að Kennedy sé að seilast eftir ó-
hóflega miklum völdum, auk þess
sem hann gerist sekur um óhóf-
lega eyðslusemi. Þetta er að sjálf
sögðu ekki nein ný bóla. Þessi
gagnrýni hefur verið sett fram
gegn svo til öllum forsetúm dcmó
krata á seinni árum, en ef til vill
hefur hún eitthvað meiri áhrif
nú, er benda má ó ástandið í
Wall Street. Niðurstaðan af þess-
* ari gagnrýni er sú, að skynsam-
legar umræður um efnaliagsmál
' sjást varla lengur, heldur ein-
kennast slíkar umræður nú meira
' af móðursýki en nokkru öðru. —
Sumir vilja halda því fram, að
allt hafi þetta haft nokkur álirif,
1 chagstæð fyrir Kennedy, aðallega
meðal svokallaðra „hvítflibba-
manna“, sém eiga hvað niest und-
ir því, að kaupsýsla gangi vel og
snuðrulaust.
?Þó að deilurnar um efnahags-
mál séu fremur „hýsterískar" og
greinilega pólitísks eðlis, þá er
því ekki að leyna, að á bak við
þthr er djúpstætt ósamkomufag
um stefnuna í efnahagsmálum. í
grundvallaratriðum kemur hcr til
greina ósamkomulag um hvernig
skuli örva vöxt efnahagslífsins á
tíma, þegar eðlilegir hvatar fara
$ 28. júní 1962 - AIÞÝÐUBLAÐID
minnkandi. Sumir halda bví fram,
að séu framleiðendur látnir í íriði
og þeim leyfður nægilegur gróði
til aukinnar fjárfestingar, þá sé
allt í lagi. Aðrir mæla með skjót-
um skattalækkunum til að auka
eftirspurn. Þriðji hópurinn mælir
svo með auknmgu opinberra
JOHN FITZGERALD KENNEDY
framkvæmda og almennri aukn-
ingu útgjalda hins opinbera.
Það mun vera vilji Kennédys
að beita öllum þessum ráðum eft
iri því sem tilefni gefst til hverju
sinni, en umræðurnar virðast nú
vera á slíku stigi, að hann á mjög
óhægt um vik. Það er þó alla
vega víst, að Kennedy er ekki
„anti-business“ á þánn hátt, sem
andstæðingarnir vilja vera láta.
Hann hefur að vísu verið harður
í horn að taka t. d. við stálfélögin
og í vissum tilfellum, er snerta
skattamál, hringamyndun o. fl„
en það hefur aðeins verið í tilfell-
um þar sem hann hefur talið hags
muni þjóðarheildarinnar og ein-
stakra framleiðenda stangast á,
og þá hefur hann valið hagsmuni
heildarinnar.
Um annað atriði, óróann í
kauphöllinni, er erfiðara að segja
nokkuð, því að mönnum ber alls
ekki saman um, hvað valdið hafi
sve.iflum þeim, er þar hafa orðið
undanfarnar vikur. Andstæðing-
ar stjórnar Kennedys hafa viljað
rekja sveiflurnar til íjandskapar
forsetans við iðnaðinn, en sú skýr
ing er áreiðanlega pólitískari en
hvað hún er vísindaleg.
Síðasta atriðið, hin harða- and-
staða repúblikana upp á síðkastið
stafar vafalaust fyrst og fremst
af væntanlegum kosningum og
ótta þeirra við vinsældir forset-
ans, en það furðulega er, að þeir
hafa í fjölda tilfella fengið veru-
legan stuðning demókrata á þingi
sem þó hafa þar mjög verulegan
meirihluta, í andstöðu sinni við
lagasetningu forsetans. Það skal
að vísu tekið fram ,að oftast hafa
það verið íhaldssamir Suðurríkja
demókratar, sem gengið hafa í lið
með repúblikönum, eins og t. d.
þegar felld voru lög um að af-
nema lög í Suðurríkjunum um,
að negrar skuli sanna að þeir séu
læsir og skrifandi, áður en þeir
fá að kjósa.
En það hefur líka gerzt, eins
og James Reston bendir á nýlega
í New York Times, að hinir frjáls
lyndu þingmenn, sem til þessa
hafa verið beztir stuðningsmenn
Kenendys, liafa gerzt óánægðir
vegna þess, að þeim finnst forset-
inn ekki nógu harður í horn að
taka. Þeir halda því fram, segir
Reston, að forsetinn sé að reyna
að friða kaupsýslumenn og telja
um fyrir repúblikönum í stað þess
að skilja, að kaupsýslumenn og
stjórnmálaandstæðingar hans
láti hann ekki teljá sig á n'eitt,
nema því aðeins að hann láti
undan stefnu þeirra.
Það er því algjör andstæða
milli gagnrýni repúblikana, sem
telja stefnu Kennedys of róttæka
og flokkspólitíska, og hinna fi’jáls
lyndu flokksmanna forsetans, er
telja hana ekki nægilega róttæka
eða flokkspólitíska.
Á fimm mánuðum hefur þingið
nú aðeins afgreitt sem lög eina
af helztu beiðnum Kennedys um
lagasetningu, eins og fyrr getur.
Það er þegar búið að felia beiðni
um sérstakt bæja- og sveitamála-
ráðuneyti, afnám prófunar á
lestrar- og skriftarkunnáttu
negra, sem fyrr getur, og nú síð-
ast landbúnaðarfrumvarpið. Um
tuttugu frumvörp liggja enn graf
in á ýmsum stöðum í þinginu,
néfndum o. s. frv., í flestum til-
fellum af ásettu ráði. Meðal þess-
ara mála eru stórmál, eins og að-
stoð við útlönd, læknishjálp
handa öldruðu fólki, aukin völd
forseta í tollamálum, skattaend-
urskoðun og aðstoð við fræðslu-
mál. Enn er of snemmt að segja
um< hvað af þessum málum fær
afgreiðslu þingsins, áður en því
verður slitið, en augljóst er samt,
að mörg mál munu daga uppi,
eða bíða afgreiðslu þar til sýnt
verður hvernig væntanlegur þing-
kosningar fara.
Utanríkismálin eru ekki síður
veigamikil í hinni pólitísku þró-
un næstu mánaða í Bandaríkjun-
um. Það hefur löngum verið sagl,
Framhald á 12. síðu.
Robert Menziez
hávaxinn með silfurlitt hár.
Hann fylgist með úrslitum
tennis- og krikkett-kappleikja.
Hann var fæddur 20. desem-
ber 1894 í smáþorpinu Jepa-
rit í Viktoríu-fylki. Faðir hans
var kaupmaður og afi hans
námuverkamaður. Skólagöngu
Menzies lauk með ágætiseink-
unn í lögum við Melburne-
háskóla.
Áður en hann hóf stjórn-
málaafskipti 34 ára að aldri
var liann orðinn einn bezti
lögfræðingur Ástralíu og hann
gekk að eiga Pattie Maie Lec-
kie dóttur ástralsks öldungar-
deildarþingmanns. Það var
m.a. fyrir áeggjan konu hans,
að hann hóf afskipti af stjórn-
málum.
Hann varð forsætisráðherra
í fyrsta sinn árið 1939. Hann
baðst lausnar 1941, en komst
aftur til valda 1949.
. Hann hefur verið forsæíis-
ráðherra óslitið síðan, og er
nú í forsæti samsteypustjórn-
ar Frjálslyndra og Bænda-
flokksiivs. Hann liefur greini-
lega haídið í persónulega
stefnu, sem hann lýsti yfir
1928: „Ég ber virðingu fyrir
réttindum þeirra, sem verða
ofan á, og hef enga þörf fyrir
hina heimskulegu kenningu
um jafnrétti hins virka manns
og hins lata, hins gáfaða og
heimska, hins hagsýna og ains
óhagsýna."
deildur
ROBERT GORDON MEN-
ZIES, forsætisráðherra Ástra-
líu, er í Bandaríkjunum þessa
dagana og ræðir við Kennedy
forseta og aðra ráðamenn. Til
Bandaríkjanna kemur hann
frá Bretlandi, þar sem hans
hefur oft verið getið í frétt-
um í sambandi við fyrirhugaða
aðild Breta að efnahagsbanda-
lagi Evrópu og hagsmuni
brezku samveldislandanna í
því sambanndi.
Hann er 67 ára að aldri,
af skozkum ættum og oft kalt-
aður „Burly Bob“ vegná þess
hve stór hannn er vexti og
fyrirferðamikill. Ándstæðing-
ar hans segja, að hann sé bæði
þrjóslcur og þjáist af stór-
mennskubrjálæði.
Mikið orð fer af orðheppni
Menzies, og háð hans ev hár-
beitt. Hann er fyndinn og hitt-
ir alltaf naglann á höfuðið. Á
stjórnmálafundi var hann eitt
sinn ávíttur fyrir að líta stórt
á sig. Það stóð ekki á svari
„Það þarf varla furða sig á
því, ef maður athugar félags-
skapinn, sem ég hef lent í
hér,“ sagði hann.
Öðru sinni miklaðist Men-
zies af því, að miklar framfar-
ir hefðu orðið á sviði .iðnaðar.
Þá greip einhver fram í fyrir
honum og hrópaði: „Hvað seg-
irðu um brotajárnið, Bob?“.
Hér var Verið að leiða athygl-
ina að þeim aðdróttunum, að
Menzies hefði leyft sölu brota-
járns til Japans íyrir heims-
styrjöldina.
Menzies svaraði um leið á
þá lund, ao framleiðsla brota-
járns hefði aukizt um 50%,
og bættti við, að eftir sumu
fólki í salnum að dæma, hefði
benzínframleiðsla aukizt jafn-
vel ennþá meija. Hér var um
orðaleik að ræða, því að „gas“
eða benzín á ensku getur éinn-
ig þýtt ,,blaöur“. .
Skömmu eftir að Menzies var
orðinn forsætisráðh. spurði
blaðamaður Menzies: „Ég geri
ráð fyrir, að þér verðið að
ráðgast við hina voldugu hags-
munahópa, sem stjórna yður,
áður en þér veljið yður ráð-
herra?“
„Aðvitað," sagði Menzies,
„en nefnið ekki nafn konu
minnar í þessu sambandi,
væni minn.
Menzies hefur verið forsæt-
isráðherra undanfarin 12 ár,
og í skoðanakönnunum um vin
sældir stjórnmálamanna hefur
honum gengið misjafnlega.
Útlendingar, sem koma til
Ástralíu, furða sig oft á óvin-
sældum hans. í hópi sinna nán
ustu samstarfsmanna getur
Menzies verið skemmtilegur
félagi, en sagt er, að samkom-
ur þessar séu líkastar því. að
prins frá endurreisnartíman-
um sé að slaka á í hóp Iiirð-
manna sinna. Ýmsir yrðu uridr
andi að sjá ráðherrann slá
sér á lær og hlæja án afláts
þegar Menzies segir þeim
brandara í litlu herbergi i
þinghúsinu í Camberra.
Menzies, sem nýtur þess að
reykja góða vindla, er maður
MWWWWWMWWWWWMiWWMMVmMWMMWWtWW
\