Alþýðublaðið - 16.11.1962, Blaðsíða 7

Ég skal þá gera grein fyrir því, ] isstjórnin telur þess vegna fulla
hvernig tengsl íslands við Efna- aðild íslands að Efnahagbandalag-
hagsbandalagið gætu hugsanlega inu ekki koma til greina.
orðið. Nauðsynlegt er að byrja þá. I>á skal ég ræða aðra leiðina,
greinargerð með því að taka fram sem ég nefndi, aukaaðild að Efna
að á þessu stigi málsins er ekki hagsbandalaginu. í 238. gr. Rómar
hægt að segja um það með vissu,' samningsins er ráð fyrir því gert,
hvað hver tegund tengsla felur í
sér. Úr því getur ekki fengizt skor
ið, fyrr en ýmis atriði í samning-
um Efnahagsbandalagsins og þeirra
að ríki geti leitað aukaaðildar að
ir ákveðið tolla sína gagnvart lönd
um utan bandalagsins.
Tollabandalag myndi skapa al
varleg vandamál, er snertu annars
vegar þann innlenda iðnað, sem not
ið hefur tollvemdar og innflutn-
ingshafta, og "hins vegar viðskiptin
við jafnkeypislöndin. Enda þótt
Efnahagsbandalaginu, en hvorki sú sá iðnaður hér á landi, sem á til-
grein né aðrar greinar samnings- i veru sína að þakka verndartollum
ins kveða nánar á um, hvað í auka-
ríkja, sem sótt hafa um aðild eða aðild felist. Ljóst er af ummælum
aukaðaild, hafa verið til lykta leidd
Einmitt ,af þessari ástæðu telur
ríkisstjórnin ekki tímabært að
taka nú neina ákvörðun í málinu.
Þrátt fyrir það tel ég gagnlegt að
gera grein fyrir, hverjar leiðir þær
eru í aðalatriðum, sem til greina
koma.
forystumanna Efnahagsbandalags-
ins, að þeir telja aukaaðildarsarrji
inga geta verið með ýmsum hætti
og innflutningshöftum, hafi vaxið
mikið á undanförnum áratugum,
er hann ekki sérlega stór þáttur í
þjóðarbúskapnum. Árið 1960 voru
birtar niðurstöður athugunar um
og geta falið í sér mikil tengsl eða þessi efni, og leiddi hún í ljós, að
lítil tengsl, eftir því sem ástæður j árið 1957 störfuðu um 4200 manns
þykja til. Eini aukaaðildarsamning! í þeim iðngreinum í Reykjavík,
urinn, sem gerður hefur verið, er Hafnarfirði og á Akureyri, sem
flýta fyrir breytingum, svo sem útiáttu. Lausn vandamálanna getut*
vegun fjármagns til þess iðnaðar, þvj verjg fólgin í því einu aö
sem verður að laga sig að nýjum ]byggja múr gegn erlendu fjár-
framleiðsluskilyrðum. Aukaaðildar
samningur Grikkja við Efnahags
bandalagið snýst einmitt að miklu
leyti um lausn vandamála af þessu
tagi.
Á hinn bóginn mundi aukaaðild-
arsamningur hafa í för með sér
önnur vandamál, sem eru annars
eðlis og standa ekki í sambandi
við sjálft tollabandalagið, heldur
þá samvinnu á öðrum sviðum, sem
Efnahagsbandalagið hefur talið
nauðsynlega til þess að kostir
frjálsa vörumarkaðsins innan
bandalagsins fái notið sin. Hér er
fyrst og fremst um að ræða ákvæði
samningur Grikkja við Efnahags- eiga tilveru sína að þakka slíkri Rómarsáttmálans um jafnan rétt
Riki getur í grundvallaratriðuirj bandalagið Með þeim saminingi vernd. Á hæfilegum tíma ættu' til atvinnurekstrar á bandalags-
tengst Efnahagsbandalaginu á hafa Grikkir tekið á sig ýmsar i þessar iðngreinar að geta lagað
þrennan hátt: Með fullri aðild, mikilvægar kvaðir Rómarsáttmál-
aukaaðild og viðskiptasamningi ans án mikilla fyrirvara, og samn
um gagnkvæma lækkun tolla og ingurinn í heild er við það miðað-
afnám innflutningstolla á grund- ur, að Grikkir öðlist fulla aðild að
velli Alþjóðatollmálastofnunarinn- bandalaginu, þegar efnahagslíf
ar (GATT). Ég skal nú ræða hverja þeirra er talið hafa náð nægilegum
af þessum leiðum fyrir sig. < þroska. Vandamál Grikkja eru
Viðskiptaerfiðleikarnir, sem við fyrst og fremst afleiðing þess, að
er að etja mundu að sjálfsögðu iðnþróun er skammt á veg komin
leysast á gagngerastan hátt, ef í landi þeirra, én landbúnaður er
ísland gerðist fullgildur aðili að aðalatvinnuvegurinn. Samningur-
Efnahagsbandalaginu. Við losnuð- inn við Grikkja ber vott um vilja
um þá við greiðslu tollsins, engar Efnahagsbandalagsins til þess að
tálmanir jrðu á útflutningi okkar leysa vandamál þeirra rikja, sém
til alls Efnahagsbandalagssvæðisins skammt eru á veg komin í þróun
sameiginlegi markaðurinn opnaðist efnahagsmála sinni og geta ekki
okkur að fullu. En því hagræði tekið á sig allar kvaðir fuUrar að-
fylgdi einnig, að íslendingar yrðu ildar að sinni. Á hinn bóginn eru
að taka á sig skuldbindingar Róm vandamál íslendinga í grundvallar
arsáttmálans, ef ekki að öllu, þá atriðum svo ólík vandamálum
a.m.k. að lengmestu leyti. Þær Grikkja, að aukaaðildarsamningur
undanþágur, sem við kynnum að þeirra gæti ekki nema að mjög tak
geta fengið frá ákvæðum Rómar- mörkuðu leyti orðið fyrirmynd að
samningsins samfara fullri aðild, hugsanlegum aukaaðildarsamn-
sig að hinum nýju skilyrðum, ef
þær fá til þess fjárhagsaðstoð. Að
öðrum kosti ætti að vera hægt að
búa þeim mönnum, sem þar vinna
aðra atvinnu. í því sambandi
skiptir að sjálfsögðu miklu máli,
hver vaxtarskilyrði í öðriun at-
vinnugreinum, ög þá einkum sjáv
arútyegi og nýjum útflutningsiðn
aði, yrðu búin vegna aukaaðildar
innar að Efnahagsbandalaginu. Ýt
arleg athugun fer nú fram á þess
um vandamálum í samráði við iðn
rekendur. ■
Ef innflutningshöft væru algjör
lega afnumin, væri hætt við, að við
skiptin við jafnkeypislöndin legð , ingi yrði þess vegna að viðurkenna
ust að mestu niður. Sameiginlegi sérstöðu íslendinga að þessu leyti
tollurinn mundi og torvelda þau. og heimila okkur að setja þær tak
Yegna þess, hversu nauðhynleg markanir á rétt til atvinnurekstr
svæðinu, frjálsar fjármagnshreyf-
ingar og frjálsan vinnumárkað. Á-
stæður þess, að íslendingar geta
ekki gengizt undir reglur Rómar-
sáttmálarts um þessi atriði, liggja
ekki í skipan efnahagsmála okkar
heldur í smæð þjóðarinnar og ein
hæfni þeirra náttúruauðlinda, sem
hún byggir afkomu sína á. Við get
um því ekki gert okkur kleift að
gangast imdir þessar reglur með
neins konar breytingum á skipan
efnahagamála okkar, og orsakir
vanda okkar í þessum efnum geta
ekki horfið úr sögunni á ákveðnum
tíma, heldur eru varanleg eðlis.
t hugsanlegum aukaaðildarsamn-
þessi viðskipti eru íslenzkum þjóð
.arbúskap, yrði aukaaði,ldajr)tamln
ingur að veita íslendingum undan
yrðu sennilega annað hvort að vera
tímabundnar eða mjög almenns
eðlis. Reglur Rómarsáttmálans um
jafnan rétt til atvinnurekstrar
hvarvetna á bandalagssvæðinu og
um frjálsar hreyfingar fjármagns
og vinnuafls yrðu því sennilega að
taka til íslands að langmestu leyti,
ef um fulla aðild væri að ræða.
Enn er ekki vitað með vissu, hvern
ig reglurnar um jafnan rétt til at-
vinnurekstrar verða túlkaðar að því
er snertir rétt einstakra þjóða til
að hafa eigin fiskveiðilögsögu. En
íslendingar gætu að sjálfsögðu al
drei tekið á sig þá kvöð að veita
borgurum og fyrirtækjum annarra
ríkja sama rétt og íslendingum til
veiða innan íslenzkrar fiskveiðilög
sögu, þar eð slíkt gæti á skömmum
tíma haft í för með sér eyðingu
fiskimiðanna við landið og kippt
þar með grundvellinum undan aðal
atvinnuvegi þjóðarinnar. Telja má
næstum víst, að ekki sé hægt að
fá fullnægjandi fyrirvara á þessum
sviðum samfara fullri aðild. Rík
ingi íslendinga.
Ef íslendingar hyggðust leysa
vanda sinn á grundvelli aukaaðild
ar, yrði grundvaílaratriði slíks
aukaaðildarsamnings að vera um
tollabandalag íslands og Efnahags
bandalagsins, þannig að íslending
ar nytu tollfrelsis við útflutning
til aðildarríkja Efnahagsbandalags
ins og yrðu ekki háðir neinuín
þeim innflutningshöftum eða við
skiptatálmunum, sem gilda kynnu
gagnvart ríkjum utan bandalagsins
Á hinn bóginn yrðu íslendingar á
álcveðnu tímabili að fella niður
tolla á útflutning annarra aðildar
ríkja til íslands, afnema innflutn
ingshöft gagnvart þeim og taka
upp hinn sameiginlega toll Efna
hagsbandalagsins gagnvart löndum
sem utan þess stæðu. Til greina
kæmi einnig, að aukaaðildin yrði
á grundvelli fríverzlunarsvæðis.
Það mundi hafa í för með sér, að
íslendingar þyrftu ekki að taka
upp sameiginlega tollinn, a.m.k.
ekki á öllum vörum, en gætu sjálf
þágu til þess að halda innflutnings munum okkar.
ar og frjálsar hreyfingar fjármagns
og vinnuafls, sem við teldum nauð
synlega til xerndar brýnum hags
höftum á þeim vörum sem mikil
vægastar eru í jafnkeypisviðskipt
um, og sömuleiðis að veita íslend
ingum rétt til að ákveða „toll
kvóta“ fyrir nokkrar þeirra.
Afnám tolla mundi auðvitað
valda tekjuöflunarvandamáli hjá
ríkissjóði. í stað fjáröflunartoll
anna yrði að finna nýja tekju
stofna. Hér er fyrst og fremst um
tæknilegt vandamál að ræða, en
viðtækar breytingar á tekuöflunar
kerfi ríkissjóðs mundu þó án efa
geta leitt til talsverðrar röskunar
á verðlagi.
Þau vandamál, sem ég hefi nú
rætt, hafa það sameiginlegt, að
þau eiga rót sína að rekja til þeirr
ar skipunar, sem nú eru á efna
hagsmálum okkar. Til þess að
þær breytingar, sem nauðsynlegar
yrðu í sambandi við aukaaðildar-
samning af því tagi, sem ég nefndi,
geti gerzt með sársauka minnstum
hætti, þurfá þær að geta orðið á
all löngum tíma. Ýmsar beinar ráð
stafanir mætti þó gera til þess að
Á þessu sviði eru aðalvandamál
in í sambandi við hugsanlegan
aukaaðildarsamning við Efnahags
bandalagið. Það er mikilvægt, að
á þessi vandamál sé litið af fullu
raunsæi og skilningi. Ég held t.d.
að það sé á misskilningi byggt, að
telja vandamálin eingöngu fólgin
í þeirr hættu, sem okkur geti staf
að af erlendu vinnuafli og erlendu
fjármagni, er til landsins flyttist,
og draga síðan þá ályktun, að við
þurfum umfram allt að geta haldið
erlendu vinnuafli og erlendu fjár
magni frá landinu. Hinu má ekki
gleyma, að hvorki við né nokkur
önnur þjóð, stór eða smá, hefur
getað þróað atviunulíf sitt nema
með aðstoð erlendrar tæknikunn
áttu og erlends fjármagns, og
smáþjóðimar eiga að sjálfsögðu
meira undir þessari aðsoð en stærri
þjóðir. Sú framtíðarþróun islenzkra
atvinnuvega, sem við gerum okkui'
vonir um, er án efa útilokuð nema
til komi veruleg aðstoð erlends
fjármagns og erlendrar tæknikunn
magni og erlendu vinnuafli, helduv
í því að skapa þau skilyrði, að er-
lent fjármagn og sérhæft vinnuaf*
geti starfað hér á landi undir þvi
eftirliti, sem við sjálfir teljun*
nauðsynlegt.
Ég held einnig, að það sé óraun
hæft að ætla, að tengsl yið Efna-
hagsbandalagið mundu leiða tíl
ákafrar ásóknar erlendra aðila urr»
að stunda atvinnu eða reka atvinnt*
fyrirtæki hér á landi. Sannleikur-
inn er sá, að mikill skortur er 6
vinnuafli í Evrópu og verður í fyrll*
sjáanlegri framtíð og mikil tregða
er á flutningi verkafólks á milli
landa. Atvinureksturinn hér á landl
er útlendingum ekki heldur eftir-
sóknarverður nema á fáum sviðurn
Þetta breytir ekki að sjálfsögði*
því, að við þurfum að geta haft
fullt vald tii þess að vernda okkui*
fyrir hugsanlegum hættum. En þa9
er ekki aðeins skaðlegt að loka
augunum fyrir þeim, heldur einni^
að gera of mikið úr þeim.
Mér virðist kjarni málsins vera
þessi: Annars vegar getur atvinnu-
rekstur útlendinga og störf sér-
menntaðra erlendra manna liér á>
landi orðið okkur til mikilla hags—
bóta. í því sambandi er sérstaklega
vert að benda á, að tæknikunnátti*
er oft á tíðum ekki hægt að verða-
aðnjótandi nema í sambandi vi®
hagnýtingu erlends fjármagns
Hins vegar fylgir atvinnurekstri
útlendinga og erlendri fjárfest-
ingu hér á landi sú hætta, að út-
lendingar gætu náð úrslitaáhrifum
í einstökum atvinnugreinum oj£
starfsemi þeirra stuðlað að eyð-
ingu náttúruauðlinda. Gegn þessia
hvoru tveggja verðum við að geta-
tryggt okkur. Við verður að hafa
það á okkar valdi, hvern atvinnu
rekstur útlendingar megi stunda
hér og hver áhrif þeirra í liverri
atvinnugrein megi verða. Fiskveið
ar útlendinga innan íslenzkrar fisfe
veiðilögsögu koma að sjálfsögðu
ekki til greina. Hugsanlegur auka-
aðildarsamningur eins og þann,
sem ég hefi hér rætt, yrði að sjálf—
sögðu, hvort Efnahagsbandalagiff
teldi slík ákvæði, sem takmörkuðu
skyldur okkar, samrýmanleg því,
að við hefðum tollfrjálsan og ó-
takmarkaðan aðgang að sameigiu
lega markaðnum.
Þá skal ég ræða þriðju leiðina
til tengsla við Efnahagsbandalagið,
viðskiptasamning um gagnkvæma.
lækkun tolla og afnám innflutn-
13. SÍÐA
Ræba Gylfa Þ. Gíslasonar um Efnahagsbandalagið, þriðji hluti
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 16. nóv. 1962 V
'í* ‘W'II'HK i'!'> -■