Breiðablik - 01.08.1907, Blaðsíða 2

34
BREIÐABLIK
Sólin hefði risið á morgni hverjum
til að verma hann. En árangurs-
laust. Enginn gróður, enginn
þroski, ekkert líf. En sami steinn-
inn ár eftir ár — sjálfum sér líkur
og sjálfum sér samkvæmur.
Svo getur enginn maður lifað
og svo má enginn maður lifa.
Hann getur það ekki, því mönn-
unum miðar annaðhvort aftur á
bak, ellegar nokkuð á leið. Svo
dásamlegt er lífið, að nemi einhver
staðar og ætli að standakyrr í sömu
sporum, hrindir það honum aftur
á bak, lengra og lengra; það þolir
enga þrjózku, af því það er sjálft
eilíft áframhald.
Þeð er engum manni til mink-
unnar, að skoðanir hans breytist,
ef þær breytast áfram, en ekki
aftur á bak, í þá áttina, sem lífið
bendir, en ekki í öfuga átt, — ef
breytingin er ávöxtur þess skiln-
ings og þroska, er lífið á að hafa í
för með sér.
Ósamkvæmnin verður þá meira
á yfirborði en í raun og veru. Það
er óneitanlega eins konar ósam-
kvæmni milli fræsins, sem fellur í
jörðina, og hins full-vaxna blóms.
Fávís maður ber hvorttveggja sam-
an, hristir höfuðið ogsegir: Þetta
er ljóta ósamkvæmnin. Hér er
ekkert sameiginlegt.
Fróður maður veit, að í fræinu
felast allir eiginleikar blómsins, að
bikar og blöð og frjóangar og ind-
isleg litprýði liggur dulið innan í
þessu litla fræi. Fái loft og sól og
dögg að vinna verk sitt í sambandi
við gróðrarefni jarðarinnar, kemur
þetta alt í ljós á sínum tíma, ekki
alt í einu, heldur smátt og smátt,
og er í fullkomnu samræmi hvað
við annað. Á einhverju skeiði var
það ef til vill líkt einhverju öðru
blómi, svo naumast mátti í milli
sjá. En — eðli þeirra var ólíkt,
og þroskinn og vöxturinn hlaut
að leiða hið ólíka eðli þeirra glögt
og greinilega í ljós.
Tveir menn verða samferða í
lífinu. Um eitt bil æfinnar eru
skoðanir þeirra líkar og alt fellur
í ljúfa löð. En eðli þeirra er ólíkt,
þroskinn leiðir þetta ólíkaeðli meir
og meir í ljós, hugur annars hneig-
ist í þessa átt, hins í hina. Þó
margt breytist í fari beggja, geta
báðir hafa þroskast samkvæmt
lögmáli eðlis síns.
Vitaskuld kann frjálsræðinu til
að velja og hafna að hafa verið
beitt misjafnt. Hugur annars
orðið hræddur við allar nýjar leiðir
og haldið alt ófærur og gönuskeið
nema gamla og margtroðna þjóð-
vegu, þótt hann í æsku hafi ef til
vill litla lotningu fyrir þeim haft
og helzt viljað fara fjöll og firn-
indi. En hinn, sem ungur vildi
varlega fara, meðan hann fann
þroska sinn lítinn og var eigi bú-
inn að átta sig til fulls, smám sam-
an sannfærzt um, að sannleikurinn
er stöðugt að ryðja sér nýjar
brautir og hlýtt lögmáli eðlis síns
með að ganga þær um leið og hann
fann sig mann til þess.
Eða hugur annars kann að hafa