Alþýðublaðið - 12.07.1963, Blaðsíða 5

Alþýð'iimaourinn á Akur-
eyri birti fyrr á þessu ári
nokkur v'ðtöl - ið ónefndan
Framsóknarbór. > la, og bar
þar margt á ,?< % Suiíi yið-
talanna vorn es -prt: * ið í
Alþýðublafiit - mr les
endur þ\ h: t' að
heyra, hvað bói segr ’tir
kosning: av di.
viðt^I bi: . 'st í V?ÍU; m-
inum fy; : r.:s! "*Á {«, o.m.
r-"-
— Jæja sagbi óíí v, u ^rámsc nar
bóndann þann \ vet. <*. cem ]>: jl v’ar
sannfærður um, að f! ''rtúr ’ians
mundi sprengja stn ■ivrarsarr. itarf
Alþýðuflokksins o -iálfsti f iðis-
flokksins með n\ ' : ium I'op: k,ing-
um. Og þið komv ,u,. ’rr i út.
Flokkar verða seint ■^gnir rru; 3 orö
um, fremur er einstakiingar.
Blessaður karlinn lett inn til
mín í kaupstaðarferð í sl. viku,
mitt í þurrkinum, sem þá var, og
lá vel á honum, en svolítið undir-
leitur yf'r því. sem okkur hafði áð
ur farið á milli, og staðreyndunum
sem nú lágu á borði.
Eftir að hafa þaeað stund við
orðum mínum og tafið tímann við
að taka vandlega í nefið, hló hann
við og sagði:
— Ég vissi ekki um þessa gömlu
og nýju töðu hans Aðalgeirs.
— Hvað áttu við?
— Ég er bara að taka mér í
munn eitt af hinum víðfleygu til-
svörum Jóhannesar blóðlausa, sem
allir Þ ngeyingar hljóta að kannast
við, fátæka, umkomulitla, en gáf-
aða húsmannsins um skeið að
Laugarhóli í skióli góðbóndans
launkím.ia, Aðalgeirs á Stóru-Laug
um í Reykjadal. Jóhannes gat
ekki neitað sér um þann munað
af og til að stjaka við hinum al-
unnu búhyggindum Aðalgeirs, og
cinu sinni bar hann þá sögu út,
:ð Aðalgeir, sem var fyrningabóndi
alla sína tíð, væri heytæpur þegar
á þorra. Að sjálfsögðu fyrnti Aðal
geir um vorið eins og ævinlega,
Og þegar Jóhannes var spurður
hverju fyrningar Aðalgeirs sættu,
sem að sögn hans hefði verið hey
tæpur þegar á þorra, svaraði Jó-
hannes: ,,Ég vissi ekki um þessá
gömlu og nýju töðu lians Aðal-
geirs.
— Já, en hvað kemur þessi saga
kosningaúrslitunum við?
— Jú, sjáðu til, ég vissi ekki
um þessa gömlu og nýju töðu Al-
þýðuflokksins, þegar ég talaði við
þig í vetur. Það er eins og fyrning
ar flokksins séu óbilandi. Okkur
er talin trú um það fyrir hverjar
kosningar að þið séu alveg að ryðj
ast. Stundum eiga kommarnir að
vera að gleypa ykkur, stundum í-
haldið, einu sinni við, en alltaf
lifið þið, bölvaðir. Þið hafið níu
líf eins og kötturinn. Annað hvort
er stórlega logið frá áföllum ykk-
ar og flokkslegu sinnuleysi eða
þið hafið meiri lífsgrózku en allir
hinir flokkarnir til samans. Fram
sóknarflokkurinn mundi aldi-ei
hafa staðizt þau áföll, sem hann
segir ykkur hafa orðið fyrir á lífs
jeiðinni.
— Ég þakka, eins og Kristján
vinur minn frá Djúpalæk segir,
þegar hann veit ekki hvað hann á
annað að segja.
— Annars gátum við unnið ykk
ur talsverða skráveifu. Við felld-
um þó a.m.k. Friðjón Skarphéð-
inson fyrir ykkur.
— Jæja gerðuð þið það? Og var
það þá svo mikijsverður sigur fyr-
ir ykkur að svipta kjördæmið ein
um þingfulltrúa?. Hvar er nú
byggðastefnan ykkar?
— Tja, tja, engan æsing góði.
Ég sé eftir Friðjóni. Þetta er öðl
ingsmaður að allra dómi, og svo
að ég sé hreinskilinn, þá harma ég
það, að spilin skyldu þurfa að
leggjast honum í óhag.
— Þetta segið þið blessaðir, hver
um annan þveran eftir á. En verk-
in sýna merkin: Þið fellduð hann
eins og þú viðurkenndir líka áðan,
af því að þú og þið, sem þó talið
svona, kusuð hann ekki.
— Þú ætlast þó ekki til, að ég
kjósi krata á þing?
— Því ekki það, ef þú vilt, að
hann sé á þingi? Rúmlega 200
kjósendur kusu Framsókn hér í
kjördæmi til einskis gagns, þ.e.
hún fékk sína þrj(á þingmenn
kjörna, þótt hún hefði fengið rúm
Iega 200 ptkvæðum færra en hún
fékk. Þó að Alþýðuflokkurinn
fengi aðeins 50 þeirra, liefðu þing
menn héðan orðið 8 í stað 7. Var
það ekki betri ,,byggðastefna“ en
að kastá 200 atkvæðum á glæ? *
— Þú segir fréttir. Var þetta
í raun og veru svona?
— Já, ,,byggðastefnan“ getur
fengið óvænt síðulag frá flokks-
metnaðinum. Auðvitað hefði hann
blóðséð eftir 50 atkvæðum.
— Hvað er svo eiginlega fram-
undan? Ætlið þið að þjóna Sjálf-
stæðinu til borðs og sængur ann-
að kjörtímabil til?
— Þú átt við, hvort Framsókn
fái virkilega ekkí að koma upp í?
Nú, ég er enginn spámaður, en
ætli Karl vinur þinn Kristjánsson
fái ekki að sitja með svörtu gler
augun sín á nefinu enn um sinn?
Við ætlum að heyja í heyhlöðm-
þjóðarinnar á góðu sumri, svo
lengi sem okkur vinnst geta og'
manndómur til og ekki láta ganga
á gömlu né nýju töðuna nans AS-
algeirs, svo að ég noti orð ykkar
Jóhannesar fyrr en í fulla hnefana.
Við erum semsé sannfærðir unx
að við stefnum, fram, þu og Karit
aftur.
— Æ farðu nú gráskjóttur. Þút
ert ólæknandi krati og ekki eyð
andi orðum á þig. En segðu mér
annars, selur ekki Kaupfélag
verkamanna maurasyru tií vot--
heysgerðar og plastyfirbreiðslur?
— Jú en þú Framsóknarbóndinn.
ætlar þó ekki að taka íramhjá
„kaupfélaginu okkar,“ eða hvað?
— Nú, hvað á ég að gera? Þeír
voru svo uppteknir að hugsa um
okkur sem atkvæði í vor, að þeir
gleymdu að hugsa um okkur sem
bændur, ha, ha.
Með það snaraðist Framsóknar-
bóndinn út. Mér er ekki grun-
laust um að Framsóknaríram-
bjóðendum vcrði vissara að gLÞa.
hjá manninum 3 orlofsnætur a.m,
k. fyrir næstu kosningar. Þetta
með maurasýruna voru afleit mis-
íök. - B.
Kenndi sænsku og viðaði a5 sér efni
í riígerð um íslenzk bæjanöfn
Sænski sendikennarinn, Jan
Nilsson, er nú á förum eftir
þriggja ára dvöl. Jafnframt
kennslu hefur hann viðað að
sér efni í ritgerð um íslenzk
bæjarnöfn.
Blaðið náði tali af Nilsson í
gær og spurðist fyrir um þetta
verkefni hans.
— Ég kom hingað á sínum
tíma þar eð ég hafði ákvcðiið
að skrifa um íslenzk bæjarnöfn.
Taldi ég auðvitað bezt að gera
það á íslandi. Ég lagði stund á
norræn mál og bókmenntasögu
við Uppsalaháskóla, las m.a.
íslenzku hjá dr. Bjarna Guð-
nasyni. Ástæðan fyrir því
að ég kaus að kanna íslenzk
bæjamöfn var kannski íyrst
og fremst sú, að mcðal fræði-
manna hefur lítið verið um
það efni ritað, en fróðlegt að at-
huga efnið í samanburði við
bæjarnöfn á Norðurlöndum. Af
íslendingum eru það eiginlega
ekki aðrir en Finnur Jónsson
prófessor og Ólafur Lárusson
prófessor, sem hafa ritað um
bæjarnöfn. Hér er því ónumið
land að mestu.
Ég hef einkum kannað bæjar
nöfnin morfologiskt, beyging-
ar þeirra og því um líkt. Bæjar-
nöfn hér hafa breytzt miklu
minna en annars staðar á Norð-
urlöndum þar sem þau eru víða
orðin illskiljanleg. Sérfræðing-
ar á Norðurlöndum hafa r,vo
til ekkert skrifað um íslenzk
bæjarnöfrt. Núna hef ég cinkum
verið að athuga beygingar bæj
arnafna í fleirtölu, t.d. Grenj-
ar, Fjósar, Eiðar, Hrísar o.s.frv.
í vor sendi ég spurningaskrá
um allt land og bað um upplýs-
ingar um hvernig orð þessi
væru beygð. í meðvitund sumra
eru þessi orð karlkennd, en í
málvitund annarra eru þau
kvenkennd. Sumir segja t.d.
út í Fjósa, en aðrir út í Fjósar.
Þá er sums staðar sagt að fara
út í Vellir. Er sú málvenja al-
geng í Eyjafirði og Fljótum og
sums staðar í Norður-Þingeyar-
sýslu.
Jan Nilsson er Vermlending
ur að uppruna, stendur á þrí-
tugu og ætlar að leggja hina
væntanlegu ritgerð um bæjar-
nöfn fram við licansepróf. Fer
hann héðan til Uppsala, þar
sem hann mun vinna úr þeim
gögnum, sem hann hefur aflað
sér hér. Hann talar íslenzku
með ágætum, enda hefur hann
dvalið hér í þrjú ár samfleytt,
að undanskildu fyrsta sumrinu,
er hann skrapp til Svíþjóðar.
Um tíma var liann norður í
Svarfaðardal og kvaðst hann
hafa lært mikið í þeirri dvöl.
Um kennsluna hér kvað
liann fátt að segja. Mjög fáir
stúdentar læra hér sænsku óg'
undanfctrin ár hefur aðeins einn
tekið þrjú stig í sænsku á B.A.
prófi. Aflur á móti er góð að
sókn að námskeiðum þeim, sem
haldin eru fyrir almenning, eoa
25-30 á hverju námskeiði.
Varðandi menningarleg sam
skipti Svía og íslendinga sagði
Jan Nilsson að liann teldi nor-
rænt hús í Reykjavík geta gegnt
þýðingarmiklu lilutverki. Kvað
hann það von sína og annarra
sendikennara frá Norðurlönd
unum að það yrði eins konar
norræn stofnun með bókasafni
og aðstöðu til fræðslustarfsemi
Þar ættu að liggja frammi blöð
og tímarit frá Norðurlöndunum
og ættu allir að geta komið þar
hvenær sem er og lesið þau.
Varðandi þessi mál sagði Jan
m.a.:
— í fyrra reyndi ég að fá
bókabúð hér til þess að flytja
inn Dagens Nyheter, svo að all
ir hefðu aðgang að sænsku dag-
blaði, en það reyndist svo dýrt
er hingað var komið, að enginn
vildi kaupa það. Aftur á móti
virðast þær sænsku bækur, sem
ínn eru fluttar seljast -vel. Ég
held, að það sé mjög mikils
virði fyrir samband íslendinga
og Svía, að Norrænt hús rísi hér
Ég er nú með heima hjá mér
safn sænskra bóka, um 500
bindi og sömuleiðis koma að
jafnaði til mín sænsk tímarit.
En það eru fáir, sem vita um
þetta og ekki auðvelt að halda
uppi útláni í heimahúsum.
Þetta breytist þegar cérstakt
hús verður byggt, þar sem all
jr geta gcngið að blöðunum og
tímaritunum.
Starfsskilyrði hér kvað Jan
Nilsson sæmileg, en þó væri
nokkur skortur bóka í vissura
gVeinum. Hann, kvaðfet liafa
mætt mikilli greiðvikni og hjálp
semi íslenzkra visindamanna og
nefndi einkum Halldór Halldórs
son prófessor og starfsmenn
íslenzku orðabókarinnar, þá
Jakob Benediktsson og Jón Að
alstein Jónsson.
— En íslenzkir bændur komu
mér mest á óvart. Þegar ég
sendi spurningalistann í vor lil
ýmissa staða landsins, bjóst ég
að vísu við að fá svör, en
margir létu ekki þar við sitja,
að svara stuttlega því, sem um
var spurt, heldur skrifuðu mér
löng bréf með miklum Upp-
Framhald á 12. síðu.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 12. júlí 1963 gj.