Alþýðublaðið - 18.07.1963, Blaðsíða 4

MIKILVÆGUR liður í við-
ræðum Bandaríkjanna, Sovét-
rikjn og Bretlandsh um bann
við tilraunum með kjarnorku-
vopn er hafinn í Moskvu. Við-
ræður þessar hafa farið fram
með nokkrum hi'éum síðan 1958
en aldrei hafa möguleikar á
samkomulagi verið eins góðir
og nú.
Þetta stafar bæði af ]»ví, að
viðhorf beggja aðila hafa oröið
HAILSHAM
að austur og vestur hafa færzt
nær hvort öðru.
Með því að ná sami omuíagi
um bann við tilraunum með
kjarnorkuvopn er vonazt til, að
afstýra megi áframlialdandi
eitrun andrúmsloftsins
geislavirkum efnum, sem
sprengingarnar skiija eftir. En
einnig hafa menn óttazt dreif-
ingu kjarnorkuvopna. Það er
einnig vegna þessa ótta, að
ilar „kjarnorkuklúbbsins" eru
mættir til fundar.
Alinennt er viðurkennt, að ef
stórveldin undirriti ekki fljót-
lega samning muni ókleift reyn
ast að koma í veg fyrir að meöal
voldug ríki útvegi sér kjarn
orkuvopn. Frakkar hafa þeg-
ar gert það, og þeir hafa til
þessa neitað að taka þátt í við-
ræðunum um tilraunabann.
Kínverjar munu bráðlega fá
kjarnorkuvopn. Spurningin
verður sú, hvort Frakkar og
Kínverjar muni með tímanum
gangast að samningi þeim, sem
kjarnorkuvei'd in reyna að sam-
einast um.
n □
v
Bjartsýnin varðandi Moskvu-
fundinn stafar af því, að nokkuð
hefur gerzt, sem getur bent til ;■
þcss, að viðhorf stórveldanna
hafi mildazt. í fyrsta lagi fara
viðræðurnar ekki fram á hinum
talsvert svipaðri og ástandið
alþjóðamálum utan þessa af
markaða vandamáls felur í sér
gamla vettvangi: í undirnefm
afvopnunarráðstefnunnar
Genf.
í raun og veru er Moskvu
ráðstefnan nokkurs konar „topi
fundur“ með staðgenglum. Ave:
ell Harrimán, hinn reynd
stjófnmálamaður', - sem hefur
góð sambönd í Moskvu, er fuí
trúi Kennedys. Macmillan hefui
sent vísindamálaráðherra sinn,
Hailsham lávarð.
Gromyko er ifyrir rússnesku
fulltrúunum, en eins og annar
fulltrúi, Zorin, sagði: Það er
í rauninni Krústjov, sem er fyr
ir sovézku sendinefndinni.
Þetta sýnir hvað Rússar tefja
viðræðurnar mikilvægar.
Aður en viðræðurnar hófust
höfðu Kennedy og Krústjbh
skipzt á bréfum síðan Kúbu-
deilau stóð scm hæst í fyrra.
Smám saman hefur gott sam-
band komizt á milli ríkisleið-
toganna. Önnur afleiðing þessa
sambands er samningurinn um
beint fjarritasamband milli
Kreml og Hvíta hússins. Þessi
1‘ína á að stuðla að því að af-
stýra missfcilningi eða rang-
túlkun varðandi tilgang mót-
aðilans.
Auk þess hafa Rússar sagt;
að þeir geti hugsað sér að fall-
ast á takmarkað bann við kjarn
KRUSTJOV
HARRIMAN
orkutilraunum. Hér er átt við
tilraunir í geimnum og neðan-
sjávar. Með því að útiloka neð-
anjarðartilraunir geta Rússar
sneitt hjá vandamálinu um eft
irlit á staðnum.
Vesturveldin líafa sett eftir-
lit á staðnum sem ófrávíkjan-
legt skilyrði fyrir undirritun
samnings um bann við hvers
konar til'raunum. Vesturveldin
hafa áður lýst sig fylgjandi
slíku takmörkuðu banni. Er
ússar stinga upp á því sjálfir
ættu að vera ágætir möguleikar
á samningi fyrir hendi.
□ □
Hængurinn er sá, að Krúst-
jov hefur tengt tillöguna kröf-
unni um griðasáttmála Varsjár-
bandalagsins og NATO. Þetta
mundi valda erfiðlcikum, sem
varða bandamenn Breta og
Bandaríkjamanna á meginfand-
inu. Þess vegna eru lítil lík-
indi til þess, að Harriman og
Hailsman geti tekiö þetta raál
til umræðu. A.m.k. gæti ekki
verið um bindandi svar að ræða
Spurningin verður þá sú,
hvort Krústjov muni lialda í
þessa kröfu eða falfast á undir-
ritun samnings um tilrauna-
bann gegn loforði um, að
öryggismál Evrópu yrðu tekin
til umræðu í næsta áfanga.
Án efa er samband á milli
afstöðu Krústjovs í tilrauna-
bannsmálinu og deifunnar i her
búðnm kommúnista. Þessa dag-
ana eru menn vitni að fullkomn
un upplausnarinnar í valda-
blökk kommúnista. Nýtt ástand
er risið upp, og augsýnilega er
Rússum nauðsynlegt að finna
nýjan grundvöll fyrir stefnu
sína.
Vísbendandi er, að um leið
og Knistjov hefur ekki heilsað
kínversku fulltrúunum liefur
hann átt langan fund með fyrr
verandi aðalritara NATO, Paul
Henri Spaak. Nú hefur hann
rætt við þá Hailsham og Harri
man. Þetta varpar skýru Vjósi
á þróunina.
(Arbeiderbladet stytt)
Bjartsýni
Minningarorð:
ODL :
WL-fJ-JIN X OIliiV clIlUdUiðl
Borgarsjúkrahúsinu í Reykjavík
eftir langa og stranga sjúkdóms-
legu. Hún var fædd 9.. júní 1889
og var því 74 ára og einum mánuði
betur er hún lézt
Foreldrar Oddnýjar voru Er-
lendur Björnsson, útvegsbóndi á
Álftanesi, og kona hans, María
Sveinsdóttir, góðkunn hjón og hin
merkustu, og stóðu að Oddnýju
ættir góðar, þótt ekki verði hér
raktar, enda varð þess fljótt vart,
að Oddný var óvenjulegum gáfum
gædd og hugðist notfæra sér þær
til hins ýtrasta. Hún gekk í
Kvennaskólann í Reykjavík 1903
og útskrifaðist þaðan 1905. Einnig
lauk hún kennaraprófi frá Flens-
borgarskólanum áið 1908. Hún var
ráðin sem bókhaldari til fyrirtækis
ins Garðar Gíslason og Hay í Leih
í Skotlandi árið 1909. Þar starfaði
hún til 1917, en auk .þessa stund-
aði hún enskunám í kvöldskóla í
Herist-Walt College og fleiri skól
um í Edinborg. Þar kynntist hún
ungum kínverskum menntamanni,
Kwei Ting Sen að nafni Felidu þau
hugi saman og giftust á öndverðu
á:ri 1917. Vorið 1921 komu þau
hjón heim til íslands með 6on sinn
Erlend. Dvöldu þau hjá foreldrum
Oddnýjar á Breiðabólsstöðum og
vann þá maður hennar að doktors
ritgerð um sálar- og uppeldis-
fræði. Varði hann ritgerð þessa
seinna við Edinborgarháskóla og
hlaut mikið lof fyrir. Haustið 1921
fóru þau hjón aftur til Skotlands,
en næsta vor koma þau enn á ný
til íslands, og dvöldu fram eftir
sumri, en héldu svo til Skotlands
og þaðan til Kína. Var Kwei Ting
Sen skipaður prófessor í sálar- og
uppeldisfræði við háskólann í
Amoy og gegndi því embætti til
ársins 1937, en þá tók hann við
prófessors embætti við háskólann
í Shangai. Rækti hann það starf
til 1949. Á árunum 1924-36 hafði
Oddný umsjón nokkra með kvenstú
dentum við liáskólann í Amoy,
og var það henni ljúft starf, því að
með þeim hætti toit,. hún þátt í
áhugamálum manni feíns. — Árið
1937 kom hún liíjUR til íslands
með börn þeirra t#,. Jón og Sig-
nýju Únu og var ætlun hennar að
dvelja hér í tvö ár.
En það fór á annan veg. — Um
þessar mundir hófst styrjöld milli
Kína og Japan. Allt komst á ringul
reið í Kína og jafnvel bréfavið-
skipti tonælduðust mjög. Loks
skall síðari heimsstyrjöldin á og sá
Oddný síðan aldrei mann sinn, en
hann andaðist 5. desember 1J49
55 ára að aldri.
Börn Oddnýjar voru 3, Erlendur,
Jón og Signý Una. Erlendur beið
bana á 6. aldursári og varð foreldr
um sínum og öðrum ástvinum
harmdauði en lífs eru tvö hin síð-
arnefndu. Eru þau systkin bæði
miklum mannkostum búin og hafa
staðfest ráð sitt hér á landi.
Eins og sést á því, sem að
framan er ritað,, hlaut Oddný
mikla og margháttaða reynslu í
lífinu. En hún reyndist öllum erfið
leikum og vanda vaxin og sannaðist
þar sem oftar, að „gullið prófast
í eldinum" — Með frábærum dugn
aði tókst henni að koma bömum
sínum til þess þi’oska, er hugur
þeirra stóð til, og sjálf var hún
vaxandi kona í margs konar skiln-
ingi. Hún kenndi um skeið enska
tungu bæði í einkatímum og við
Kvennaskólann í Reykjvaík og í
námsflokkum. Fróðlega og
skemmtilega bók samdi hún um
Kína og kínverska menningu, og
ritaði auk þess greinar í blöð og
tímarit um sama efni. Hún flutti
og fyrirlestra um Kína í útvarp og
í ýmsum félögum og mátti segja, að
hún væri góður fulltrúi og túlkur
kfnverskrar menningar á landi
hér um langt skeið.
Oddný var andlega sinnuð kona,
en hafði útsýn heimsborgaran og
gat því ekki verið þröngsýn eða
mjög nærsýn, þegar um trúmál
var að ræða. Hún var guðspeki-
■sinni og árið 1951 tók hún þátt í
stofnun nýrrar guðspegistúku I
Framh. á 11. ifðn
Hörpusilki er innan og ut-
anhússmálning, framleidd í
yfir tuttugu litum. Hörpu-
silki þekur vel og er sévlega
auðvelt í notkun. Fæst um
land allt.
4 18. júlí 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ