Alþýðublaðið - 08.09.1963, Blaðsíða 9

Jilillii
'-*%
Reykhollte, evo ad eigi ber á
milli um bokstaf, band nie
punct.”
Síðan á ofanverðri 18. öld hef-
ur Reyhoi.tsmáldagi verið birt-
ur á prenti mörgum sinnum,
stundum meira að segja í facsi-
mtle, hvort tveggja í fyrsta sinn
í kirkjusögu Finns biskups Jóns-
sonar, sem kom út í Kaupmanna-
höfn á árunum 1772-1778. Fékk
Hannes sonur hans, síðar biskup,
sem sá um útgáfu hennar, máldag-
ann þá lánaðan til Kaupmanna-
hafnar. Þangað var hann einnig
lánaður Jóni Sigurðssyni um
miðja 19. öld vegna útgáfu ú
máldaganum í íslenzku fornbréfa-
safni 1857, og var hann það sinn
í Kaupmannahöfn í þrettán ár,
1856—1869. Var hann þá um skeið
talinn tapaður hér heima, af því
að síra Vernharður Þorkelsson
í Reykholti, sem lánaði Jóni hann,
var þá látinn, og enginn vissi
hvar máldaginn var niður kom-
inn, fyrr en Jón Sigurðsson upp-
lýsti hið sanna um það í bréfi
til Péturs biskups Péturssonar
handrit Hallgríms Péturssonar.
árið 1867. t þessari Kaupmanna-
hafnaríir Reykholtsmáldaga var
gert af honum nýtt facsimile, sem
birt var sérprentað í Kaupmanna-
höfn árið 1885, með itarlegum
skvringum Kristians Kálunds og
Bjöms M. Ólsens. En í byrjun
þessarar aldar var hann enn lán-
aður til Kaupmannahafnar, og var
þá gert af honum það ágæta fac-
simile, sem siðar birtist i Palæo-
grafisk Atlas, á vegum Ámasafns,
árið 1905.
Þá var Reykholtsmáldagi þeg-
ar kominn í Þjóðskjalasafn, og
þar hefur hann verið geymdur,
síðan Safnahúsið var reist, í eld-
traustu hólfi, það sem af er þess
ari öld. Sakir aldurs hans og
frægðar er hann þó oftar sýndur
gestum Þjóðskjalasafns, bæði hér
lendum og erlendum, en nokkur
annar grinur þess, þótt víst sé
bað f.vrir íslendinga ekkert síður
forvitnislegt að sjá ýmsar þær
gersemar þjóðarsögunnar aðrar,
sem þar era geymdar, þótt ekki
hafi þær aldur Reykholtsmál-
daga.
Land«bn)kja«9fnl^
Marga merka gripi hefur Lands
bókasafnið til vörzlu. Hver þeirra
er merkastur er erfitt að skera
úr um. Dr. Finnur Sigmundsson
landsbókavörður telur slíkt ekki
á sínu færi. Einn merkasta grip
safnsins telur hann vera bandrit
af Passíusálmunum, sem augljóst
er, að skáldið hefur skrifað sjálft.
Handrit þetta á sér nokkra sögu.
Það hefur verið í eigu margra
manna. Eigendurnir hafa verið
Ragnheiður Brynjólfsdóttir (og
síðan faðir hennar), Sigríður Hall-
dórsdóttir (og síra Torfi Jóns-
son, maður hennar), síra Jón
Torfason á Breiðabólstað, sonur
hans Björn að Núpi í Dýrafirði,
Hálfdán Einarsson rektor, Ragn-
heiður Óiafsdóttir, stiftamptmanns
(fremur en faðir hennar), maður
hennar. Jónas sýslumaður . Sche-
ving, Jón bókbindari Jóhannesson
í Leirárgörðum, Jón ritstjóri
Guðmundsson, og Jón Sigurðs-
son.
Upphaflega gaf síra Hallgrím-
Ragnheiði Brynjólfsdóttur
handritið í máfmánuði árið 1661.
Enginn hafði verið meiri 'stuðn-
ingsmaður hans en Brynjólfur
biskup Sveinsson, sem kom Hall-
grími í skóla í Kaupmannahöfn.
Ávarpsorðin, sem fylgdu hand-
ritinu, hljóða þannig:
„Ærusamri, guðhræddri og vel-.
siðugri jómfrú Ragnheiði Brynj-
ólfsdóttur að Skálholti sendir
þetta sálmakver til eins góðs
kynningarmerkis í Christi kær-
leika.
Hallgrímur Pétursson pr(estur).
Mikill er munur heims og himins;
sá má heimi neita,
sem himins vill leita.”
Handritið hefur sem fyrr segir
farið um hendur margra. Margt
þótti ekki standa á hreinu í sam-
bandi við það. Grunsamlegt-
þótti, hvernig handritið hafði
komizt í eigu Jóns Jóhannessonar
í Leirárgörðum. Sumir töldu því
hafa verið hnuplað frá Ólafi
stiftamptmanni^ Stephensen. —
Jón segir, að Ragnheiður, dótt-
ir Ólafs hafi gefið sér handrit-
ið, og ekki þarf að efast um
að ummæli hans hafi við rök að
styðjast. Ekki var einungis deilt
um heiðarleika í viðskiptym með
handritið, heldur einnig, hvort
„Alda Aldanna", verk Einars Jónssonar.
Hallgrímur hafi
skrifað það. Jón
raunverulega
ritstjóri, sem
keypti handritið af Jóni bókbind-. að athuga, hvort handritið væri
ara, gaf það .aldavini sinum.Jóni
Sigurðssyni. Ritstjórinn bað hann
ekki raunveruiega skrifað af síra
Hallgrími. Niðurstöður hans voru
jákvæðar.
Árið 1877 keypti Alþingi Pass-
íusálmahandrit síra Hallgríms
Péturssonar af Jóni Sigurðssyni.
Eftir dauða hans árið 1879 var
það flutt til íslands. Síðan hefur
bað verið í eigu Landsbókasafns
tslands.
V alþ jóf sstaðahurðin.
Síra Hallgrímur átti alla ævi
við basl og erfiðleika að stríða.
Hann lauk aldrei prófi og fékk
brauð aðeins vegna náðar Brynj-
ólfs biskups. Hann kvæntist konu,
sem var eldri en hann, og eign-
uðust þau mörg böm. Prestakall
hans var miög slæmt og lifði
hann þar við sult og seyru.
Við þessar aðstæður orti hann
Passíusálmana, meistaraverk,
sem halda mun nafni hans á lofti
um aldur og ævi.
E»pars
lón.^onsr.
,,Alda aldanna,” verk Einars
Jónssonar myndhöggvara, er fag-
urt listaverk og táknrænt. „Alda
aldanna” er eitt uppáhaldslista-
verk Önnu Jónssonar, ekkju lista-
mannsins. Styttan er til sýnis í
Framh. á 13. síðu
■■■■■■■■>■■■■■■■■■■■■■■■■■■DBBI■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■>*■■■■■■•■■■■■■■■■•■■■■«■■■■■■■■■■■»■■>•■■■■■■■■■■•■■■•••«■■■■■•■■■■■■■■•■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■*■••■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■«■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■.
•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■••■<■■■••■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■«■•■■■■■■■■■■■■«■■■■■■■■■»»■ «•■■■■■*B■■■■»■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■B■■■■aa■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■B■■■"f
•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■••■■■■■■ {■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■> ................................................................ •■■■■■■■■■■•■•••■>>>9-.>n>aaaan«aBrl
■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■> ■■>■■■■■•■■•■■*■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■»»■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■k ■*■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■□■■■■■■:, ■■^■■^■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■^■■■■■■■u* ■■■■■*■■■■■□*.
■■■■■■■■•■■■■■■■■■•■■■■■■•■■■■■■■■■•■■■■■■•■•■■■•»■■■■■*•»■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■> ■■>■■■•■•■•■••*••*»■»■■■»■•■»■■•■■•»»■••»■■■■•»••■■■»■•■■•»»»■»■»»»■»■»»»■•■•■■■■■»■•»■■■■■■»»■■■■■■■■ !■■■■ .................................................................•■■••■•■•■■■......■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•
ALÞYÐUBLAÐIÐ — 8. sept. 1963 £