Alþýðublaðið - 08.09.1963, Blaðsíða 13

■ ;h
3 IIliiiS®
'VP^. ' fj

aw&aisi!

SSgi § +v<^"-*< ; ,, - í

:íóí>';

?i“ffllíSI'l
'm“"":<Í!Í»iiiiiÍ!íí!l
miimmm
SS
Framh. úr opnu
Listasafni Einars Jónssonar, Hnit-
björgum, og smækkuð gerð. af
henni prýðir heimili frú Önnu.
„Alda aldanna” er eitt af fyrstu
stóru verkum listamannsins. Ein-
ar hóf smiði bess í vinnustofu
sinni í Christianshavn, sem ligg-
ur rétt fvrir utan Kaupmanna-
höfn, tveim árum eftir komu sína
frá ítaliu. -Styttan var tilbúin ár-
ið 1905.
,,Eg sá Einar vinna við stytt-
una.” serir frú Anna. „Eg veit
ekki, hvensrr hnrmvndin greip
liann. en Einar reWr abtaf lengi
með huemvndirnar áður en hann
byrjaði á haim "
„Maðnrinn T""+m hpfði alltaf
mörg lis+avprir ’ smístnm samtím-
is. Um sama ’ev+í eg-. Alda ald-
anna” var að v~r«p gerði
hann s+v+tnna wa+^viingarnir.”
Fyrsta s+Aro v»* Vmns var annars
„Hinir frí«ip”cv ” ”
„Alda aldanna” vor eins og aðr-
ar styttnr oerð í leir; f listasafn-
inu er st.óra s+v++an úr gibsi. —
Eyrir framan h™p er önnur lítil
afsteypa úr bronTi.
„Alda aldanno” er eins og fjTr
”r nrn rm+ið m+Kv t^Vnrænt verk.
Einari var miö» 5 m«i skapi að-
skvra iis+avprk sfn. Hann sagði
alltaf: „T ist. horfripst pkki útskýr-
inga. Fólk hm+tir nm leið að
hugsa um iistavorkið begar það
hefur verið sk'Vt fvrir bví. Án
útskvrinva er hpð pP+af að brjóta
sér leið fram úr h'marfvlgsnum.”
Þrátt fvrir hesci "mmpelf freist-
umst við til að Ivsa táknrænni
hlið verksins.
„Alda aldanna” táknar bylgju-
hreyfinguna. -Evlgian er tákn um-
brotanna mikiu. sem komu og
koma yfir iörðína. Rvi^jan þeyt-
ist fram með ofsa hraða og topp-
ur hennar sýnir konu líkama. f
hylgjustraumnum fíióta menn-
irnir áfram. Sumir eru að.brjóta
sér leið unn á öidu+onninn og eru
komnir að hiartarótum konunnar.
Það eru hugsiónamennirnir, sem
eru ákveðnir í að ná settu marki
og vita, hvaða átak barf til þess.
Flestir mannarma eru í öldudaln-
um. Þeir flióta ,áfram með
bylgjustreyrfiinu.
Styttan kom til íslands um leið
og flest verk Einars Jónssonar,
ið 1920.
Bjamveig Bjarnadóttir. er for-
stöðukona Ásgrímssafns. Við lögð-
um fyrir hana spurninguna: —
,,Hvaða listaverki í Ásgrímssafni
hafið þér mestar mætur á?”
• Þessari spurningu er erfitt að
svara — og þó.
Ein er sú mynd í safninu, sem
ég er sérstaklega hugfangin af —
og því meir, þcim mun lengur,
Bjamveig Bjarnadóttir við mynd Ásgríms Jónssonar „Hlöðufell“.
sem ég dvel með henni, Hún j
heitir „Morgunn í Húsafeils-
skógi,“ móluð á árunum 1945-1
50. Þetta er olíumynd, máluð í j
nokkuð sterkum litum. En það, !
, , .... sem heillar mig svo mjög* er hið
sem hann hafði gert erlendis, ar- töfrandi ljós j myndinni. Ásgrím-
ur glímdi mikið við þetta motiv,
— en aðeins í júní, þegar Húsa-
fellsskógurinn var nýlaufgaður,
og snjór í Bæjarfellinu fyrir ofan
Húsafellsbæinn. í þessu fjalli er
einkennileg snjórák, sem hverfur
ó hásumri. Endurskinið og blæ-
brigðin í þessari rák er einkenni-
legt fyrirbrigði, og missti Ásgrím-
ur alveg áhugann á þessu mótivi,
þegar snjórinn var horfinn.
En þessu yfirnáttúrlega morgun-
ljósi mun hafa verið mjög erfitt
að ná — brá aðeins fyrir í vissu
KÚPLINGS-
DISKAR
í FLESTAR GERÐIR BÍLA
Sendum í póstkröfii
um land allt.
KRISTINN
Klapparstíg 25-
GUÐNASON
-27_Sími 12314.
veðri, og var því sannkallað þol-
inmæðisverk að glíma við. Ef Ás-
grími þótti útlitið gott, var risið
árla úr rekkju, en glugginn á
Ásgrímsherberginu snéri á móti
Bæjarfellinui svo að hægðarleik-
ur var að fylgjast með ljósbrigð-
unura þar.
Og þá var ekki beðið boðanna.
Allur bærinn vaknaði með Ás-
grími. Kveiktur var eldur í elda-
vélinni, og sá ég ráðskonuna
sjaldan eins handfljóta og þá. —
Kaffl á brúsa og brauð í tösku.
Og svo hélt listamaðurinn á vit
íslenzkrar - náttúru. — Ljósið,
skógurinn og rauð uppblásturs-
moldin var að kvöldi dags borið
heim að Húsafelli á léreftinu, og
falið þar á afviknum stað.
Þ)éðmin]asafni3
—. Valþjófsstaðahurðin er tví-
mælalaust einn merkasti og fræg-
asti gripur safnsins, segir Kristj-
án Eldján þjóðminjavörður.
Hurðin er talin vera frá þvi um
1200, blómaskeiði íslenzkrar mið-
aldamenningar. Hún. var kirkju-
hurð á Valþjófsstað í Fljótsdal
þar til árið 1852. Þá var hún flutt
til Kaupmannahafnar, en heim
aftur árið 1930:
Valþjófsstaðahurðin er 206,5
cm. á hæð. Hún er sett saman úr
þremur vænum borðum með nót
og fjöður. Framan á henni eru 2
kringlóttir reitir með miklum út-
skurði 97 cm. að þvermáli greyptu
silfurskrauti. Margir dómbærir
menn hafa látið svo um mælt, að
járnhringurinn sé meðal þess stíl-Ireitsins. Til samans fylla |essir
hreinasta og jafnvægasta í róm-
anskri list á Norðurlöndum. í
bók Kristjáns Eldjárns „Hundrað
ár í þjóðminjasafni”, segir um
hurðina;
„Á efri kringlunni er sagan af
riddaranum og ljóninu sýnd í
þrem atriðum. Fyrsta atriðið er
neðst, og er þar allt á ferð og
flugi, hestar og haukar á fleygi-
ferð. en á hestinum situr riddar-
inn og rennir sverði sínu gegn
flugdreka, sem engist í dauða-
teygjunum, en úr klóm drekans
smýgur ljónið og á riddaranum líf
sitt að launa. Næsta myndaatriði
sýnir riddarann, þar sem hann
ríður hestl sínum á gæfum, stillt-
um gangi og haukurinn situr ró-
legur á makka hestsins, en ljón-
ið skokkar hnakkakerrt á eftir
lífgjafa sínum. Síðasta myndaat-
riðið er til hægri ofan við miðju;
ljónið liggur syrgjandi og að bana
komið á gröf riddarans; kross er
á leiðinu og kirkja í baksýn, en
fyrir neðan ljónið er svohljóð-
andi rúnaletur: Sjá inn ríka
konung, er vá dreka þenna, en
inn í mitt mál er skotið orðun-
um Hér grafinn” (sbr. hic sep-
ultus á myndum, er sýna greftrun
frelsarans) til að skýra síðasta
myndaatriðið.
Á neðri kringlunni eru fjórir
flugdrekar sömu tegundar og sá,
er féll fyrir sverði riddarans.
Þeir eru allir eins, liggja 1 hring
og bíta í sporð sér, hver með
tveimur klóm, sem vita inn í miðju
fjórir drekar hinn kringlótta reit,
svo að hvergi er of eða" van.
Ógnarafl drekanna er hneppt í
ramma formsfjötra, sem stríkka
æ því meir, sem þeir spyrna
fastar eins og Sleipnir á Fenris-
úlfi. Vafalítið er, að þetta mynda
atriði hafi táknræna merkingu,
og hið sama á við um myndir
efri kringlunnar. Þar er sagt, að'
hið alkunna miðaldaævintýri „Ie
chevalier an lion”, sem runnið er
frá frönskum skáldskap og kem-
ur fram í mörgum riddarasögum,.
m. a. Þiðriks sögu af Bem. En
bak við hið sagnræna efni hurð-
arinnar heyrist einnig táknmál
kirkjunnar um baráttuna milli
ills og góðs í tilverunni og hetj-
una, sem beitir sverði sínu til
liðs móti hinu illa. Riddarinn er
um leið heilagur Georg eða Mikj-
áll, hinir frægur drekabanar, o.
s. frv. — Allt verkið er í senn
til skrauts og uppbyggingar.”
Ódýrir
bamakjóiar
Miklatorgi.
ALÞYÐUBLAÐIÐ — 8. sept. 1963