Eimreiðin - 01.09.1917, Síða 44

skæður og hún. í sumum farsótttum af pest hefur manndauðinn
numið alt að go0/o—iOO°/o af þeim, sem veiktust, og stundum
hafa svo margir veikst og dáið, að heilir bæir og heilar sveitir
hafa mátt heita mannlausar eftir.
Af því ég hefi áður skrifað nokkuð ýtarlega um sögu pest-
arinnar (EIMREIÐIN XII, 82), ætla ég að hlaupa yfir flest, sem
ég þar hefi skrifað, 'en snúa mér að ýmsum öðrum atriðum í
náttúrusögu þessarar veiki.
Pestin geisar enn hér og hvar austur í Asíu, en einkum á
Indlandi, með álíka ákefð og hún gjörði hér í Evrópu frá því á
14. öld, þegar hún var kölluð »svarti-dauði«, og fram á 18. öld.
A síðustu 10 árum telst svo til, að árlega hafi dáið um '/* milljón
Indverja úr pest, og þrátt fyrir allan dugnað enskra lækna og
stjórnarvalda hefur ekki tekist að stemma stigu fyrir þessari illu
plágu. Og hvers vegna? Til þess er því að svara, að sú árans
pest ríður ekki við einteyming. Svo er sem sé mál með vexti,
að auk mannanna veikjast líka dýr af pest, einkum rottur og
önnur nagdýr, og flærnar, sem lifa á rottunum, geta flutt veikina
á menn. En að útrýma öllum rottum og flóm á Indlandi, er
enginn hægðarleikur, einkum þegar þess er gætt, að trúarbrögð
Indverja banna þeim að stytta nokkru dýri aldur. Par er það
jafnvel synd, að sprengja lús, hvað þá heldur að kremja sundur fló!
Fyrir nákvæmar rannsóknir ýmsra ágætra enskra lækna og
vísindamanna, sem margir hafa látið líf sitt við þær rannsóknir,
hefur það sannast, hvernig sýkingin af pest hagar sér. Það hefur
hvað eftir annað komið í ljós, að á undan mannapestinni fer
rottupest. Pegar dauðar rottur finnast hingað og þangað eða
veikar rottur, sem slaga um gólfin eins og druknar af víni, þá
er mönnum hætt, sem þar eru á ferð. Því þegar rottan deyr,
yfirgefa allar flærnar rottuhræið — og þeirra tala er stundum
legíó. En flærnar vilja ekki lengi una við, að þeim sé útbygt og
flýja í hýruna hjá mönnunum og smitta þá. Og nú er það al-
kunnugt, hve óþrifnaður er algengur hjá Indverjum og öðrum
Asíu-þjóðum, og húsakynnin mestu kytrur, þar sem alt liggur í
einni kös, menn og rottur, og flær dansandi dauðadansinn á
milli þeirra. 1
1910—1911 geisaði pestin norður í Mantsjúríu og var feikna-
lega skæð, og er að lesa sögurnar þaðan alveg álíka og þegar
svartidauði var upp á sitt versta hér í álfu. Par ugpgötvaðist-