Eimreiðin - 01.09.1917, Síða 46

um, sem líkjast kunna pest. fað er helzt á landamærum Rúss-
lands, sem hættast er við, að pest breiðist frá Asíu vestur á
bóginn; en hingað til hefur þó vörnin þar reynst nógu örugg.
Pýzkum gerlafræðingum hefur tekist að búa til pestargrímu,
sem virðist vera óyggjandi vörn fyrir lækna og aðra, sem hjúkra
lungna-pestarsjúklingum. Hugmyndin er ekki ný. Á miðöldunum
höfðu læknarnir líka grimur, en þær voru ekki af nógu vandaðri
gerð og reyndust gagnslausar.
Síðan Yersín og Kítasató fundu pestar-sóttkveikjuna 1894,
hefur þekkingu vorri á pest fleygt fram á ári hverju. Yfirleitt
má nú fullyrða, að Norðurálfubúum standi lítil hætta af pestinni,
nema hún skyldi taka upp á því, að breyta sínu háttalagi að
miklum mun. Pví hvorki hefur pestin breiðst út í þeim hlutum
borganna austur í Asíu, þar sem hvítir menn búa, og eins og
áður er skráð, hefur hún heldur ekki getað náð verulegri fótfestu
meðal hvítra manna í Evrópu, þegar hún hefur þangað borist;.
en það hefur skeð margsinnis á síðasta mannsaldri.
IX. ENSKI SVITINN.
Eg hefi nú sagt ykkur frá þeim 4 drepsóttum, sem nú þekkjast
illræmdastar allra farsótta. En rétt er að minnast einnar drep-
sóttar enn, þó langt sé síðan hún var síðast á ferli; en það er
enski svitinn. Enskur var hann kallaður af því, að sjúkdómurinn
kom upp á Englandi og virtist lengi bundin við það land, án
þess að breiðast út frekar. Hann hófst 1486 (og gekk þrisvar
yfir England eitt á tímabilinu 1486—1518); kom þá upp alt £
einu, án þess nokkuð hefði áður til hans spurst annarstaðar og
geisaði um alt England, en breiddist hvorki til Skotlands né ír-
lands, fyr en 1529—1551; þá komst farsóttin líka til Skotlands
og írlands og síðan til Norður-Evrópu.
Pessi veiki var afar mannskæð, eða því nær eins mannskæð
og pestin (90°/o er haldið að dáið hafi í sumum bæjum).
Veikin byrjaði með köldu og síðan kom ákafur sviti, en þar
á eftir seig á menn svefnmók og máttleysi. Margir dóu eftir
fáeinar klukkustundir og fólkið hrundi unnvörpum. —
Um enska svitann hef ég skrifað ýtarlegar áður (EIMREIÐIN
XIII, 38—42) og leyfi ég mér að vísa til þess.
Það er haldið, að enski svitinn hafi verið samskonar veiki