Alþýðublaðið - 01.06.1965, Blaðsíða 15

Jón P. Emils
B’ramhald af 7. síSu.
i 67 gr. stjórnarskrárinnar er
iýst yfir friðhelgi eignarréttarins.
Þar er og sagt, að eigi megi
skylda neinn til að láta eign sína
af hendi, nema almennigsfpörf
krefji. Þurff til þess lagafyrirmæli
enda komi fullar verðbætur fyrir
eignina. Þegar þessi þrjú skilyrði
eru fyrir hendi, þ.e. lagafyrirmæli
,almennings þörfin og fullar verð
bætur, þá má skylda mann til að
láta eign af hendi. Þetta réttar
tilvik er kallað eignar— eða lög
nám, og er það svo ljóst, að eigi
er ástæða til að villast, hvað við
er átt, þar sem sjálf sjórnarskrá
in hefur að geyma skýr og tæm
andi fyrirmæli í þessum efnum-
En höfundum orðabókar hefur
tekizt að koma fram með tvær
skiigreiningar á sama hugtakinu,
en báðar alrangar. Þeir segja lög
nám í því fólgið að gera eitthvað
upptækt með lögum. Ég hef áður
getið þess, að upptaka eigna sé
refsiréttarleg ráðsöfun, sem venju
lega er samfara refsiverðu af
broti þess, er þola verður upp
tökuna. Eignarnám á ekkert skylt
við slíkar rétta'legar ákvarðanir
Að vísu eru til 3 tilvik í lögum,
þar sem menn verða að þola eyð
ingu á eignum sínum vegna sýk
ingarhættu. en í öllum tilvikunum
eiga eigendur rétt tll rkaðabóta.
Þessi sérstæðu lagaákvæði hafa
fræðimenn viljað telja til eignar
náms, þótt sú skoðun sé ekki al
veg einsýn. En hvað um það,'
þau verða aldrei set á bekk með
eignarupptöku í refsiréttarlegum
skilningi-
Síðari ski]greinin,g cfrðabókar
manna er sú, að eignarnám sé:
það að taka (með dómi) eign ein
hvers til almenningsþarfa. Þessi
skilgreining er sönnu nær, Þótt
hún sýni, að höfundamir valda
engan veginn viðfangsefninu- Höf
uðsök höfunda í þessum efnum
eru orðin innan svigans—með
dómi. Ef ístað þeirra orða hefði
staðið —með lögum— hefði skil
grejningin verið lýtalaus, svo langt
sem hún nær. Hún hefði í því til
felli aðeins þjáðsf af ófullkomleika.
Eignarnám fer aldrei fram sam
kvæmt dómi. Dómstóium er eignar
nám yfirleitt algerlega óviðkom
andi. Þó tilnefna dómarar mats
menn. Og vera má, að til dóm
stóla sé leitað varðandi túlkun á
eignarnárrrlögunum, eins og hverj
um öðrum landslögum.
Nú kann einhver lesandi að
segja sem svo: Greinarhöfundur
er búinn að fjasa um þetta eign
ar— eða lögnám í næstum heil
um dagblaðadálki. Ekki er von
að orðabókarmenn hafi rúm til
slíkra málalengi^ga- Þessu eir
því til að svara, að það tekur oft
drjúgan tíma að leiðrétta misskiln
ing og koma málum á réttan kjöl.
Rétt skiigreining á lögnámi er
þessi: það að taka eigm e—s til
almenningsþarfa, enda sé til þess
lagahemild og fulít verð komi fyr
ir.
8. ^Lögveð: löglegt veð, veð, er
gilt er að lögum.“ .
Þetta er svo glórulaus skilgrein
ing, að orð fá ekki lýst. Öll veð
eru lögleg veð, nema einhverjar
sérstakar ógildingarástæður komi
til.
Veðréttindum er skipt í þrjá
leit ð5 auðfengnum gróða
Hayley Mills, faðir
John Mills, og James
Mae Arthur leika aðal-
hlutverkin í nýrri mynd
er nefnist „The Truth A-
bout Spring.” — John er
þar miður heiðarlegur
skipstjóri, sem ásamt
dóttur sinni Hayley
flækist um öll heimsins
höf í leit að auðfengnum
auði. Á þessari ferð eru
þau í fjársjóðsleit. Fjár-
sjóðurinn er spanskt gull
skip sem týndist með
eina milljón dollara í
gulli um þær mundir
sem Cortez var að ræna
Aztekana. En þau eru
ekki ein um hituna, því
að tveir skálkar hafa
fengið veður af auð-
æfunum og ætla sér
hluta af þeim. John er
ánægður með það, því að
hann þarf hvort eð er á
hjálp þeirra að halda við
að ná gullinu. Hann gerir
því samning við þá sitt í
livoru lagi. Skömmu áð-
ur en hann gerði samn-
inginn höfðu þau feðg-
inin hitt James Mac Art-
hur þar sem hann var á
siglingu í dýrlegri
skemmtisnekkju með
frænda sínum. James var
orðinn leiður á frændan-
um og skipi hans og það
varð því úr, að hann fer
í viku fiskitúr með
millanum. John segir hon
um, að ferðin verði alveg
frí, og glottir þá Hayley
því hún veit að karlinum
tekst að fá eitthvað fyrir
sinn snúð. Sú verður líka
raunin, því að John fer á
fund frændans og herj-
ar út úr honum ótrúleg-
ustu hluti. Þar að auki
er James nýbakaður lög-
fræðingur og John þykir
betra en ekki að hafa
James Mao Arthur og Hayley Mills.
hann við hendina í við-
skiptum sínum við þorp-
arana tvo. Lögfræðing-
urinn tapar þó sínu
fyrsta máli fyrir ærlegu
kjaftshöggi, og eftir það
taka hann og Hayley upp
þann háttinn, að neyta
aflsmunar fyrst, og hefja
málsókn á eftir.
Að lokum semst þó svo
um að allir fari í sameig-
inlegri og • bróðurlegri
vinsemd að hjálpast að
við að losa gullið. Ei’tir
nokkra leit finnst gull-
skipið strandað á skeri,
og er þá tekið til ó-
spilltra málanna við að
komast að fjársjóðnum.
MOLAR
★ WALT DISNEY er
nú að byrja á nýrri
mynd um Róbinson Cru
sóe. í henni mun þó ekki
vera stuðzt nema laus
lega við sögu Daníels
Defoe, a.m k- gerizt mynd
in á því herrans ári 1964.
Disney hefur fengið Dick
Van Dyke til að leika ann
að aðalhlutverkið, hlut-
verlc offurstans Robins
Crúsoe USN. Og hann
Frjádagur verður engin
önnur en Nancy Kwan,
sem varð fræg fyrir kvik
myndina um Suzie Wong.
★ DANSK-AMERÍSKI
sjónvarps og kvikmynda
leikarinn David Janssen
4^ [\ mpr
Inlffl
kvikmyndir
skemmtanir
dœgurl^^L
er nú að reyna sig sem
söngvari. Hann hefur
þegar sungið inn á eina
plötu er nefnist: „The
Ilidden Island.”
★ RICKY NELSON
kvæntist fyrir eigi all-
löngu síðan og heitir
kona hans KriS Harmon.
Hún er nú önnum kafin
við að leika í myndinni
„Love and Kissgs” og í
búningsklefanum hefur
hún standandi stóra
mynd í fallegum ramma,
en myndin er ekki af Ric-
ky, heldur Gary Grant.
Og faðir hennar segir, að
hann hafi á sínum tíma
orðið fyrir nákvæmlega
því sama hjá móður
hennar. Hún hafði líka
stóra mynd af Gary
Grant hvar sem hún bjó..
Þetta sannar enn einú
sinni hversu ódauðlegur
er töframáttur Garys,
þegar konur eru annara
vegar.
höfuðflokka, og eru lögveðin einn
þeirra. Samningsveð stofnast með
viljayfirlýsingu veðsala, aðfarar
veð með úrskurði opinbers valds
við fullnustugerð veðkröfunnar, en
lögræð stofnast að öllum jafnaði
vegna fyrirmæla réttarreglna. Ég
vil því skýra hugtakið lögveð
þannig: Einn flokkur veðréttinda,
lögþvinguð veðréttindi.
í sambandi við lögveð má geta
þess til fróðleiks, að eini núlif
andi íslenzki doktorinn í lögfræði,
Þórður Eyjólfsson, forsetl Hæsta
réttar, skrifaði einmitt doktorsrit
gerð sína „Um lögveð“-
Framangreind dæmi sýna, að
orðskýingarnar eru ýmist óná-
kvæmar, villandi eða alveg glóru
lausar. Dæmin er enginn sparða
tíningur- Aðeins tveir stafliðir
eru Iteknir til nokkurrar með
ferðar, en því miður eru dæmin
einungis sýnjshorn af vinnubrögð
unum, en ekki undantekningar-
Þá ber á það að benda, að fjöl
mörg algeng orð úr lagamáli vant
ar í bókina, sem ástæða hefði
verið til, að með væru. Mér eru
að vísu ljós vandkvæði liöfunda
varðandi mat á því, hvað taka
skyldi og hvað ekki. En mat
þetta sýnist hafa verið allmjög
handahófskennt.
Sumum kann e.t.v. að finnast
gagnrýni mín um of hörð og ó
vægin- Svo er þó ekki. Ég vil end
urtaka, að ég álít mikinn feng
að orðabókinni, og í heild verður
hún að teljast viðunandi úr garði
gerð, miðað við aðstæður allar- Ég
ber miki traust til ritstjórans,
Árna Böðvarssonar, fyrir fræði
mennsku á sviði málvísinda. En
með hliðsjón af því traustieru
vonbrigði mín sárari. Eg leyni
því ekki^ að ég er illa reiður yfir
þeirri meðferð, er sú fræðigrein,
sem mér er hugstæðust, hefur
hlotið í vinnubrögðum bókarhöf
unda.
Það er von mín, að íslenzka orða
bókínverði gefin aftur út í endur
bættri útgáfu og þá verði úr
göllum bætt. Og verði innlegg
mitt með grein þessari örlítið lóð
á þeirri metaskál, þá er tilgangi
mínum náð.
Jón.P.Emils.
Skordýrasögur
Framh. af 16. síðu.
— Skemmtilegt? Iss, mér drep
leiðist.
— Nú af hverju flyturðu Þá
ekki-
— Nú, maður er alltaf að vona-
— Vona hvað?
— Að dagskráin skáni. . . .
Sú siðari fannst mér stórgóð,
enda er ég nýbúinn að kaupa mér
sjónvarpstæki og hef sjaldan
séð jafn mikið eftir 20 þúsund
krónum. . . . •
Þessa árs merki á bifreiðir félagsmanna verða
afhent á stöðinni frá 1.—17. júní. Athugið,.
að þeir, sem ekki hafa merkt bifreiðir sínar
með hinu nýja merki fyrir 17. júní njóta ekki
lengur réttinda sem fullgildir félagsmenn og
er samningsaðilum Þróttar eftir það óheim-
ilt að taka þá til vinnu.
S t j ó r n i n .
Skrifstofur vorar
eru fluttar úr Hafnarstræti 19
að Rauðarárstíg 1.
G. Helgason og Melsted hf.
Áskriftasíminn er 14900
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 1. júní 1965 |,5