Alþýðublaðið - 13.07.1965, Qupperneq 8

Mariner IV. skotið á loft 28. nóvember s. I.
en tveim klukkustundum síð-
ar, eða kl. 8 e. h. EST, sem
mundi vera upp úr miðnætti
15. júlí eftir íslenzkum sumar-
tíma. Það er til marks um alla
nákvæmni í útreikningum í
sambandi við geimskot þetta,
að í byrjun var gert ráð fyrir,
að geimfarið færi í minna en
8000 mílna fjarlægð frá Mars,
og nú er vitað, að geimfarið
byrjar að taka myndir af yfir-
borðinu í um 7000 mílna fjar-
lægð. Þá verður flaugin búin
að fara 325 milljón mílur, mið-
að við sólu, svo að nákvæmni
skotsins skeikar ekki um meira
en innan við einn á móti fjórð-
ungi milljónar. Til samanburð-
ar má geta þess, að þetta jafn-
ast á við, að tunglskot lenti
innan við hálfa mílu frá skot-
marki á tunglinu.
Þetta út af fyrir sig bendir
til, að við stöndum á þröskuldi
nýs tímabils í geimferðum, en
það, sem einnig gerir Mariner
ólíkan öðrum geimskotum út
í hið fjarlægara rúm, er öryggi
rafeindatækja hans. Tvær bilan
ir hafa komið fram í tilrauna-
tækjum hans (einn af ióna-
könnununum er bilaður), en
ekki hafa fundizt neinar bilan-
ir á neinum af þeim 130.000
rafeindahlutum, sem um borð
eru.
Það, sem gerir plánetuna
Mars hvað girnilegasta til fróð
Myndir af Marz
Á morgun, miðvikudaginn 14.
júlí, fer ameríska geimfarið
Mariner IV. fram hjá plánet-
unni Mars og sendir þá til
baka til jarðar, um 135 milljón
mílna vegalengd, myndir af yf-
irborði plánetunnar og upp-
lýsingar um segulsvið hennar,
geislunarbelti, 'lofthjúp og
hitastig. Þær myndir, sem geim
farið tekur næst plánetunni
eru taldar munu sýna helztu
einkenni landslagsins á tveggja
milna breiðu belti, en það er
um 100 sinnum betri árangur
en næst með sterkustu stjörnu-
kíkjum frá jörðu. Siíkt svarar
að sjálfsögðu ekki öllum spurn
ingum um Mars, en búizt er við,
að myndirnar geti hjálpað til
að gefa svör við því, hvort líf
er á plánetunni eða hvort líf
gæti þróazt þar. Hvað sem
öðru líður, þá mundi velheppn
uð móttaka slíkra mynda á
jörðu vera meiriháttar, tækni-
legt afrek og vera upphaf tíma
bils vísindalegra geimrann-
sókna, þar sem vísindatækjum
yrði, á næstu áratugum, skotið
tii næstu grannhnatta okkar í
sólkerfinu og svör fengjust loks
ins við spurningum, sem stjarn
fræðingar hafa spurt allt frá
því að stjörnukíkirinn var fund
inn upp.
Mariner IV. var skotið á
loft 28. nóvember sl. og hefur
jsíðan þotið áfram með 30.000
mílna meðalhraða á klukku-
stund, miðað við jörð, eftir
ávalri braut frá jörðu til Mars.
Þegar Mariner var skotið á loft,
var sagt að hann mundi hefja
sendingar frá Mars um það bil
kl. 6 e. h. Eastern Standard
Time 14. júlí. Siðan eru liðnir
átta og hálfur mánuður og send
ar hafa verið 42 fyrirskipanir
til geimfarsins, og er nú talið,
að sendingar hefjist ekki fyrr
|
í-
leiksj fyrir vísindamenn, er sú
stað?eynd, að sporbraut henn-
ar eþ nægilega nærri sólu til
þesslað ætla má, að þar ríki
meðalhiti, er leyfði líf. Hinar
fjarlægari reikistjörnur, eins
og t. d. Júpíter og Satúrnus o.
fl. eru alltof kaldar- Venus sem
er næsti granni okkar nær sólu,
hefur lofthjúp, sem ekki leyfir
líf, eins og við þekkjum það,
og Merkúr, sú reikistjarna, sem
næst er sólu eo alltof heit.
Eeikistjarnan Mars er því ein-
stæð að því leyti, að hún kann
að vera okkar eini möguleiki í
fyrirsjáanlegri framtíð, til að
sýna fram á það, svo ekki verði
um villzt, að líf geti kviknað
af sjálfsdáðum á öðrum plánet-
um.
Sú ályktun, að plöntulíf sé að
finna á Mars styðst við það, að
litabreytingar verða eftir árs-
tíðum á yfirborði plánetunnar,
einnig er lítill vafi ó því, að á
vetrum safnast jökull á skaut
stjörnunnar. Vissa er fyrir því,
að á plónetunni er gufuhvolf
og er loftþrýstingurinn við yfir>
borð plánetunnar um tíundi
hluti loftþrýstingsins hér á
jörðu. Hins vegar kemur mönn
um engan vegin sama um efna
fræðilega samsetningu þessa
lofthjúps á Mars. Þó er talið,
að í hcnum sé smábrot af súr-
efni og vatnsgufu, sem skipta
öllu máli í sambandi við hugs-
anlegt líf.
Þá má loks geta þess, að á
Mars hafa menn greint fjöldann
allan af meiriháttar gosum,
sem virðast vera eldgos, og
þeim fylgja ský, sem talin eru
vera gufa. Þar kynni að vera
að finna varanlega og lífsnauð
synlega uppsprettu vatns. Þó er
talið sennilegast,að vegna lágs
loftþrýstings og lítillar beinnar
verndar- fyrir sólarhitanum
muni landið um miðbik stjörn-
unnar vera þurrt og gróður
laust vegna þess að vatn gufi
svo fljótt upp þar. Er raunar
talið, að hin ljósleitu svæði,
sem sézt hafa á ljósmyndum,
séu eyðimerkur, og er sú skoð-
un staðfest af all-örri tilkomu
skýja nálægt yfirborði, sem
talin eru vera .rykský.
Nærmynd af sjónvarpstökuvélinni í Mariner IV. Hún tekur myndir gegnum sjónauka og má búast
við, að myndirnar verði allt að 21 talsins. Myndirnar eru teknar á segulband og verða sendar til
jarðar, þegar Mariner er kominn framhjá Marz. Það mun taka 8Vít tíma að senda hverja mynd.
jbrátt f
INDVERSKAR og pakistanskar
hersveitir hafa aftur hörfað til
þeirra stöðva í Kutch-héraði, sen*
þær héldu um áramótin, en bar
dagar brutust út í þessu óbyggða
héraði á norðvesturströnd Ind-
landsskaga í marzmánuði og aftur
í maí. í júnílok var- undirritaður
samningur um vopnahlé eftir að
Wilson forsætisráðherra hafðl
miðlað málum í deilunni á sam-
SHASTRI
veldisráðstefnunni í London, þar
sem bæði Shastri forsætisráð-
herra Indlands og Ayub forset!
Pakistan mættu.
Samningurinn er mjög stuttur
og óljós í einstökum atriðum, on
nefnd skipuð þremur fulltrúum á
að skera úr um ágreiningsatriði,
sem kunna að rísa um túlkun samn
ingsins. Síðan í maí hefur ekki
slegið í bardaga í Kutch, en Ind-
verjar og Pakistanar hafa verið
við öllu búnir og aldrei hefur eins
lítlu munað að til styrjaldar kæmi
með þessum tveimur þjóðum síðan
í stríðinu um Kasmír skömmu eft
jr sjálfstæðiskröfuna 1947.
Spennan á þessum hluta landa-
mæranna varð þess valdandi, að
bæði löndin söfnuðu saman liði
alls staðar á landamærunum í
austri, vestri og aaorðri-
* Dapurlegt ástantl
Ástandið á landamærunum að
viðbættu því, að verja hefur orðið
miklu fé til hermála, sem að öðr-
um kosti væri varið til annarra
mála, hefur orðið æði bágbomuna
efnahag Indverja alvarleg byrði.
Gjaldeyrisbirgðirnar. eru nánast
þurrausnar, og stjórnin hefur orð-
ið að fó nýtt lán hjá Alþjóðagjald
eyrissjóðnum til að endurgreiða
annað lán frá sömu stofnun. Nið-
urstaðan er sú, að enn hefur ver-
ið hert á innflutningshömlum, og
hætta hefur orðið við byggingu
nokkurra nýrra iðjuvera.
. Indverjar eru daprir í bragði og
syartsýnir þessa dagána er verið
er að leggja síðustu hönd á fjórðu
fimm ára áætlunina. Upphaflega
átti áætlun þessi að færa Indland
á það stig. að hagvöxturinn héldi
ij áfram að aukast án sérstakra ráð
8 13. júlí 1965 tr ALÞÝÐUBLAÐIÐ