Vísir - 04.08.1961, Blaðsíða 5

Föstudagur 4. ágúst 1961
VtSIR
5
Velmegun og
vægi tryggt.
Greinarcgerð Seðlabankans um
nauðsyn gengisbreytingar.
í GÆR flutti Jón G. Maríus
son, form. bankastjórnar
Seðlabankans greinargerð
bankans í útvarpið, um
nauðsyn gengisbreytingar. í
greinargerð bankans er gerð
glögg grein fyrir því hve
nauðsynlegt var að breyta
genginu og jafnframt bent á
það að engin önnur ráðstöf-
un kom til greina til þess að
forða atvinnuleysi og gjald-
eyrisskorti. Fer greinargerð
in hér á eftir.
1 samisemi við ákvæði í
nýsettum bráðabirgðalög-
um um breytingu á lögum
um Seðlabanka íslands.
hefur bankastjóri Seðla-
bankans, að höfðu samráði
við bankaráð og að fengnu
samþykki ríkisstiórnarinn-
ar, ákveðið nýtt stofngengi
íslenzku krónunnar gagn-
vart dollar. Hið nýja stofn-
gengi er 43 krónur hver
bandarískur dollar, en það
er 11,8% lækkun frá því
gengi, sem í gildi hefur
verið. Jafnframt hefur ver-
ið ákveðið, að kaupgengi
dollars skuli vera 42,95 og
sölugengi 43,06 og kaup-
og sölugengi annarra
mynta í samræmi við það.
Hefjast gj aldeyrisviðskipti
að nýju að morgni 4. ágúst.
I tilefni af þessari geng-
isbreytingu vill .banka-
stjórn Seðlabankans láta
frá sér fara eftirfarandi:
í febrúar 1960 var, eftir
langt tímabil, sem einkennzt
hafði að verðbólgu og gjald-
eyrisörðugleikum, gripið til
róttækra aðgerða í efnahags-
málum. Þessar aðgerðir hafa
borið verulegan árangur. þrátt
fyrir alvarleg áföll sem þjóð-
arbúið varð fyrir vegna verð-
falls á árinu 1960 og afla-
tregðu. Gjaldeyrisstaða bank-
anna batnaði um 325 millj. kr.
frá febrúarlokum 1960 til júní-
loka í ár, og tekizt hefur að ná
jafnvægi á milli aukningar inn-
lána bankakerfisins, en það er
að þakka meiri sparifjármynd-
un samfara minni lánsfjár-
þenslu.
Þrátt fyrir þennan mikilvæga
árangur vantar enn allmikið
upp á, að fjárhagur þjóðarinn-
ar standi nægilega traustum
fótum, til að íslendingar geti
staðið jafnfætis við aðrar þjóð-
ir i samkeppni á erlendum
mörkuðum og nýtt auðlindir
þjóðarinnar eins og æskilegt
væri til aukinnar hagsældar.
Gjaldeyrdsforði þjóðarinnar er'
hvergi nægilegur enn, sérstak-
lega ef tekið er tillit til þess
annars vegar hversu miklum
sveiflum framleiðsluverðmæti
sjávarútvegsins eru háð, og hins
vegar hve miklar fastar skuld-
bindingar íslendinga eru vegna
jafn-
erlendra skulda. í þessum efn-
um má því ekki miklu muna,
ef halda á í horfinu og standa
vdð allar skuldbindingar út á
við.
Af þessum ástæðum var
nauðsynlegt áframhaldandi að-
hald í efnahagsmálum enn um
skeið, til þess að treysta frek-
ar undirstöður þess jafnvægis,
sem náðst hefði.
Nú hefur hins vegar farið
svo, að samið hefur verið um
kauphækkandr, sem hafa munu
áhrif til hækkunar á allt kaup-
gjald og verðlag á næstunni.
Þessar kauphækkanir eru yfir-
leitt taldar hækka launakostn-
að atvinnuveganna um 13 til
17% nú þegar, auk viðbótar-
hækkunar á næsta ári um 4%.
— Þetta mikdl hækkun kaup-
gjalds er mun meiri en at-
vinnuvegirnir geta tekið á sig
vegna aukinna afkasta.
Áhrif kauphækkananna á
hagkerfið munu einkum koma
fram með tvennum hætti: Ann-
ars vegar munu þær hafa í för
með sér versnandi afkomu út-
flutningsatvinnuveganna og
leiða til samdráttar í útflutn-
ingsframleiðslunni og minnka
atvinnu við hana, en hins veg-
ar leiðá til aukinnar eftir-
spurnar eftir erlendum gjald-
eyri. Þetta hvorttveggja mun
svo hafa í för með sér greiðslu-
halla við útlönd og nýja gjald-
eyrisörðugleika.
Nokkur tími mun að sjálf-
sögðu líða unz afleiðingar
kauphækkananna koma fram
af fullum þunga, en það væri
að dómi Seðlabankans hið
mesta óráð að láta gagnráð-
stafanir bíða unz komið væri
út í öngþveiti, alvarlegan
gjaldeyrisskort og stöðvun út-
flutningsframleiðslunnar. Værd
þannig látið reka á reiðanum
mundi það brátt eyðileggja það,
sem áunnizt hefur að undan-
förnu og veikja traust á fjár-
málum íslands, utanlands og
innan. Spákaupmennska mundi
og þróast í skjóld óvissunnar og
þess verðbólguótta, sem þessu
ástandi fylgdi.
Seðlabankinn hefur athugað
þær þrjár aðalleiðir, sem til
greina geta komið til þess að
forðast jafnvægisleysi í gjald-
eyrdsmálum þjóðarinnar.
Ein leiðin mundi vera fólgin
í því, að draga úr þensluáhrif-
unum með því að gera ráðstaf-
anir, sem hefðu í för með sér
samdrátt í neyzlu og fjárfest-
ingu, með því m.a., að lagðir
yrðu á nýir skattar, vextir
hækkaðir og aðrar ráðstafanir
gerðar í peningamálum. Þessi
leið væri hörkuleg, mundi
valda verulegum samdrætti í
atvinnu og framleiðslu, en
myndi hins vegar ekki bæta
hag útflutningsatvinnuveg-
anna. Af þessum ástæðum tel-
ur Seðlabankinn hana ekki
færa.
Önnur leið gæti verið að
grípa aftur til hafta, uppbóta
og styrkja með nýjum gjald-
eyrisskatti eða ■ auknum inn-
flutningsgjöldum. Þessi ledð
hefur verið farin hér áður í
mörg ár og reynzt illa, og var
orðin ófær, þegar frá henni var
horfið með efnahaesaðgjörðun-
um í febrúar 1960.
Þriðja leiðin er að lækka
gengi íslenzku krónunnar til
samræmis við þá röskun, sem
kauphækkanirnar hafa í för
með sér. Seðlabankinn telur
þessa leið þá einu, sem nú sé
fær til þess að afstýra þeim
vanda, sem framundan er,
enda verði jafnframt gerðar
ráðstafanir til þess að tryggja,
að kauphækkanirnar og geng-
isbreytingin leiði ekki til láns-
fjárþenslu, eða meiri hækkana
á verðlagi en óhjákvæmilegt
er.
Seðlabankanum er ljós hve
alvarlegt það er, að þurfa að
grípa til gengislækkunar svo
skömmu eftir stórfellda geng-
isbreytingu á síðasta ári. Hins
vegar teiur hann óhjákvæmi-
legt, að horfast í augu við þann
vanda. sem skapazt hefur, og
með þeirri gengisbreytingu,
KENNEDY HEIMILAR AD VOPNA
FLUGMENN í FARÞEGAÞOTUM.
Kennedy Badaríkjaforseti
veitti í gær heimild til þess að
flugmenn i bandariskum far-
þegaflugvélum væru vopnaðir
við skyldustörf. Var þessarar
hcimildar óskað eftir að til-
raun var gerð til þess í gær, að
neyða Boeing-707 farþegaþotu
til að fljúga til Kúbu, en í
henni voru 6 manna áhöfn og
67 farþegar. Aðeins fáir dagar
voru Iiðnir frá því að Electra-
farþegaflugvél var knúin til að
Icnda á Kúbu.
Farþegaþotan var í áætlunar-
flugi til Houston í Texas. Mjóu
virðist hafa munað, að áformið
heppnaðist. Það var maður, sem
reyndist hafa afbrotaferil að
baki sér, sem tilraunina gerði,
ásamt 17 ára syni sínum.
Þeir miðuðu allt í einu byss-
um sínum á flugmenn og far-
þega, en vöruðu sig ekki á því,
að flugvélin var búin að til-
kynna lendingu í E1 Paso til
að taka eldsneyti. Komst og
umferðarstjórnin á vellinum
að því, að eitthvað var ískyggi-
legt á seiði, og var dregið á
langinn að setja eldsneyti í
geymana, meðan beðið var lög-
reglunnar. Þó var ekki unnt að
draga þetta þar til hún kom,
en Ijóst var orðið hvað hafði
gerzt. Farþegum hafði verið
leyft að fara úr flugvélinni,
nema 4, sem þeir héldu eftir
sem gislum, og svo var áhöfnin
áfram á flugvellinum, með
gapandi byssukjaft fyrir aftan
sig.
Loks fór flugvélin af stað og
rann eftir flugbrautinni, en í
sama bili komu lögreglubílarn-
ir og létu lögregumenn skotin
dynja á hjólbörðum lending-
arhjólanna og sprungu þeir, og
varð flugvélin þegar ófær til
flugtaks. í þessum sömu svif-
um hafði einn farþeganna, sem
beðið hafði færis, að skerast í
leikinn, ráðizt á annan bófann
og afvopnað hann Var búið að
koma böndum á hann, er lög-
reglan brauzt inn og setti hún
hinn í járn. Var svo farið með
þá í steininn.
Ekki er talið, að þeir feðgar
hafi haft tengsl við kúbönsk
stjórnarvöld.
Mikil gremja er ríkjandi yfir
því meðal þingmanna í Was-
hington, að Fidel Castro hefir
ekki skilað Electra-farþegaflug-
vélinni sem rænt var á dögun-
um. Farþegum hennar var leyft
að fara heim.
sem nú er ákveðdn, á að geta
tekizt að tryggja á ný nauð-
synlegt jafnvægi í gjaldeyrÍB-
málum og viðunandi reksturs-
grundvöll meginhluta útflutn-
ingsatvinnuveganna, en undir
þróun þeirra er velmegun
þjóðarinnar komin öðru frem-
ur.
Callas-
Frh. af 9. s.
dást að skapríkum söng
Maríu.
En sambandið við Meneg-
himi hrundi, er María kynnt-
ist Onassis. Aðskilnaðurinn
fékk mjög á Meneghm, hann
varð beizkur og reiður. Enn
eru djúp ör eftir þann skiln-
að. En skilnaður var óum-
flýjanlegur.
Ar hamingju
og kvíða.
Síðan hafa liðið þrjú ár.
María hefir sjálf sagt, að
þetta hafj verið ár mestu
hamingju hennar, en um
leið ár hins mesta kvíða og
sársauka.
„Oft hefir mér fundizt
eina hjálpin í áhyggjum
mínum að snúa mér að
sönglistinni sem er mesta
yndi og lramingja lífsins.
Eg hefi farið langa leið á
þessum þremur áruni og
það er loksins nú fyrir
einum eða tveimur mán-
uðum sem eg hefi fundið
ró. Eg hefi kynnzt góðum
og sönnum vinum. Og eg
gleðst yfir því, að eg get
ekki fund5ð að þessi
reynslutí’- ' !»afi skilið
eftir hjá nér beizkju
eða hatur. Þvert á móti
finn eg, að eg hefi öðlazt
meira umburðarlyndi. Nú
finnst mér eg geta betur
en nokkru sinni áður skil-
ið sjónarmið annarra og
mig langar til að verða
öðrum til hjálpar. Nú
reyni eg að forðast að
dæma aðra of fljótt, — og
eg vona, að aðrir dæmi
mig heldur ekki of fljótt.“
Brúðkaup
í kyrrþey.
Enn er ekki vitað hvenær
brúðkaup þeirra Maríu og
Onassis fer fram. Einn dag-
inn var mikið af kampavíni
flutt um borð ■ í skemmti-
snekkju Onassis og menn
biðu með öndina í hálsinum.
Var það að gerast núna? —
En það reyndist vera aðeins
smá afmæli. Það er talið, að
bæði vilji að brúðkaupið
fari fram í kyrrþey og helzt
að ekkert verði tilkynnt um
það fyrr en athöfnin er af-
staðin. Kunnugir segja, að
það geti nú ekki dregizt
lengur. Meira að segja hef-
ir Grace Kelly notað tæki-
færið í síðustu Parísarför
sinni og keypt dýrlega brúð-
kaupsgjöf fyrir Maríu. Sú
gjöf verður tákn vináttunnar
milli þessara tveggja stór-
lyndu kvenna.