Tölvumál - 01.03.1990, Blaðsíða 17

Tölvumál Mars 1990
Það er ekki síður umhugsunarefni
til hverra verka nota á ráðgjafann.
Reynslan hefur sýnt að í dag eru
þeir helst notaðir til aðstoðar við
útboð og við samanburð og
úrvinnslu tilboða. En ráðgjafinn
getur nýst til mun fieiri verka.
Samningagerð
Á vegum fjárlaga- og hagsýslu-
stofnunar starfar Ráðgjafanefnd um
Upplýsinga- og Tölvumál, oftast
skammstöfuð RUT nefndin.
Nefndin hefur staðið fyrir útgáfu
vandaðra leiðbeininga um hvemig
standa skuli að tölvuvæðingu hjá
ríkisstofnunum. Eitt af því sem
RUT leggur mikla áherslu á, er að
útbúa skuli sérstaka verksamninga
við hugbúnaðargerð, sem og öðrum
verklegum framkvæmdum á vegum
hins opinbera. Að mörgu leiti eru
slíkir samningar áþekkir samningum
úr öðrum geirum, en í þeim eru þó
nokkur atriði sem ekki er að finna
annars staðar. í slíkum samningum
skulu skilgreind atriði s.s. verklok,
tafabætur ef dráttur verður á
verklokum, höfundar-, eignar- og
ráðstöfunarréttur hugbúnaðar o.fl.
Samningar vegna hugbúnaðargerðar
vima oft beint í skýrslur og lýsingar
sem gerðar hafa verið í fyrstu
áföngum kerfisgerðarinnar.
Mikilvægi vandaðs undirbúnins
eykst því enn.
Hlutlaus ráðgjöf
Þáttur ráðgjafa við hugbúnaðargerð
hefur oft verið til umfjöllunar á
þessum vettvangi og ekki síður það
vandamál hvemig unnt er að finna
hlutlausan ög óháðan ráðgjafa.
Slíkir aðilar eru vandfundnir, og því
miður verður að segjast að ýmsir
aðilar sem veita þessa þjónustu,
uppfylla ekki ströngustu kröfur sem
gera á til ráðgjafa.
Það er ekki síður umhugsunarefni til
hverra verka nota á ráðgjafann.
Reynslan hefur sýnt að í dag eru
þeir helst notaðir til aðstoðar við
útboð og við samanburð og
úrvinnslu tilboða. En ráðgjafinn
getur nýst til mun fleiri verka.
Eðlilegt er að skipta verkinu þannig
upp að mismunandi aðilar sjái um
skilgreiningu verksins, úrvinnslu og
síðan eftirlit. Að minnsta kosti eru
flestir sammála því, að óæskilegt sé
að sami aðili komi fram sem bæði
framkvæmda- og eftirlitsaðili.
Gamla máltækið, enginn er dómari í
eigin sök, er hér í fullu gildi.
Heppilegt er talið að ráðgjafar
annist að mestu forvinnu verksins,
þarfagreiningu og kerfisgreiningu.
Annar mikilvægur þáttur sem
æskilegt væri að slíkur aðili sinnti er
eftirlit með verkinu sjálfu. Stærri
hugbúnaðarverk geta numið
mannárum og kostað tugi milljóna.
Kosmaður vegna eftirlits með
framkvæmdum er óverulegur
samanborið við heildarkostnað
verksins og ekki síður sé miðað við
þann sparnað eða hag sem fæst með
því að fækka mistökum og finna
villur og frávik fyrr. Það má í
mörgum tilvikum segja að þeir
verkkaupar sem vilja spara sér
þennan þátt séu að spara eyrinn en
kasta krónunni.
í fyrmefndri handbók RUT
nefndarinnar er nokkuð fjallað um
þátt ráðgjafa við kerfisgerð, og
hvaða reglur hafa ber í huga við
ráðningu þeirra. Áhugasamir eru
hvattir til að kynna sér þá lýsingu.
Lokaorð
Það skal áréttað, að þessi atriði sem
hér hafa verið tínd til, eru engar
töfralausnir og tryggja í sjálfu sér
ekki að tölvuvæðing muni heppnast
fullkomlega. Hins vegar þá fullyrði
ég, að það að fylgja aðferðum og
reglum eins og hér hafa verið
kynntar, stóreykur líkurnar á að
verkinu ljúki á tilsettum tíma og
kostnaður við það sé svipaður og
gert var ráð fyrir í upphafi. Að auki
verður viðhald kerfa sem unnin hafa
verið á þennan máta einfaldara og
ódýrara.
Svo viðamiklu efni sem
hugbúnaðargerð, verður engan
veginn gerð tæmandi skil í stuttu
erindi. Áhugasömum lesendum er
bent á bókina Software
Engineering: A practitioners
Approach eftir Robert Pressman, en
hún hefur einmitt verið notuð við
kennslu í þessum fræðum við
Háskóla íslands. Einnig er fjallað
um þessi efni í handbók RUT
nefndarinnar um tölvuvæðingu
ríkisstofnana. Handbókin fæst hjá
fjárlaga- og hagsýslustofnun.
17