Tölvumál - 01.05.1991, Blaðsíða 9

Maí 1991
þótt verkefnin séu unnin á mis-
munandi stöðum og af ýmsum
aðilum. Með samræmingu er ekki
átt við miðstýringu.
Upplýsingavinnslan þarf að
miðast við eftirtalin verkefni:
* Skilgreina upplýsingar og
skýrslur sem yfirstjórn, ein-
stök svið og deildir fyrir-
tækisins þurfa á að halda
* Skilgreina nauðsynlegan
gagnagrunn
* Skilgreina nauðsynlega
nákvæmni
* Hönnun upplýsingakerfis sem
nýtist við stefnumarkandi
áætlanagerð, og gerð kerfís-
lýsingar á nauðsynlegum
hugbúnaði
* Mat á þörfúm fyrir mismun-
andi líkön og framsetningu
upplýsinga, t.d. á myndrænan
hátt.
Steíhurnarkandi áætlanagerð í
nútímafyrirtæki þarf að vera
eðlilegur hluti af stjórnun fyrir-
tækisins. Upplýsingakerfi verða
að miðast við þarfir þeirra, sem
vinna að stefnumarkandi áætlun-
um. Talað er um stefnumarkandi
upplýsingakerfi eða "strategic
information systems". Stefnu-
markandi áætlanir, verkefna-
áætlanir og rekstraráætlanir þurfa
að tengjast saman, þannig að
allar séu þessar áætlanir í samræmi
við þá stefnu og þau markmið,
sem fyrirtækið setur sér. Þetta er
ekki alltaf auðvelt verk, og þarf
stöðugt að fylgjast með því, að
samræmi sé á milli þeirra, sem
stýra upplýsingakerfúm fyrir-
tækisins, ogþeirra, semvinnaað
stefnumarkandi áætlunum.
Stefnumarkandi áœtlanagerð og
ákvarðanataka byggist á öflun
og úrvinnslu upplýsinga. Upp-
lýsingaöflunin hefst á skoðun innri
og ytri atriða sem koma til með
að hafa afgerandi áhrifáframtíð
fyrirtœkisins. Á grundvelli
upplýsinga eru ályktanir dregnar,
orsakir og afleiðingar metnar og
komist að rúðurstöðu um aðgerðir
til að ná betri árangri. Aukþess
sem upplýsingaöflunin er
nauðsynleg, eykur vinnan við
hana skilning á rekstri fyrir-
tœkisins og því umhverfi sem það
býr við.
Eitt svið langar mig til að fjalla
svolítið nánar um. Það eru
þekkingarkerfin eða "expert
systems" sem munu að mínu
mati skipta meira máli í
framtíðinni. Á undanförnum
árum hafa augu manna opnast
fyrir þeim möguleikum sem
þekkingarkerfí bjóða uppá til að
auðvelda og bæta stjórnun
fyrirtækja. Þekkingarkerfi eru á
ýmsan hátt frábrugðin hefð-
bundnumtölvukerfum. Þekking
er ein af auðlindum fyrirtækis.
Hún hefur fram til þessa yfírleitt
búiðífólki. Ofthefurveriðtalað
um þróun þjóðfélagsins á þessari
öld þannig að fyrst höfúm við
lifað á tímum iðnbyltingar, þá
hafi þjónustuþjóðfélagið komið,
síðan tölvu- og upplýsinga-
byltingin á sjöunda og áttunda
áratugnum. Á níunda og tíunda
áratugnum eru við síðan að upplifa
tímaskeið þekkingarinnar og
þekkingarkerfanna. Þekkingin
er orðin sú auðlind sem fyrirtæki
og þjóðfélög þarfúast mest.
* Þekkingarkerfi nýta tákn
fremur en tölulegar upp-
lýsingar
* Þekkingarkerfi fást við
óskipulagðari verkefni
(heuristics)
* Þekkingarkerfi geta oft skýrt
sjálf hvers vegna komist er að
ákveðinni niðurstöðu, sem
hefðbundin upplýsingakerfi
gera ekki.
En hvers vegna eru þekkingarkerfi
svo vinsæl.
* Geyma þekkingu manna og
eru þar með ekki eins háðir
viðkomandi þegar hann hættir.
* Framleiðni eykst
* Dreifa má þekkingunni víðar
* Gerir starfsmönnum kleift að
fara að sinna öðrum mikil-
vægari málum svo sem
stefnumótun og markmiðs-
áætlanagerð
* Tæki til að þjálfa nýja starfs-
menn
* Nýta má þekkingarkerfi til að
ná samkeppnislegum yfir-
burðum
* Auðveldar ákvarðanatöku,
sem er mikilvægt á tímum
tímaskorts á öllum sviðum
Þegar rætt er um þekkingarkerfi
eða "expert systems" og
gervigreind eða "artificial
intelligence" (AI) er átt við að
nota mannlega þekkingu sem
geymd er í tölvu- eða á tölvutæku
formi, við úrlausn ákveðinna
viðfangsefni eða til að svara
ákveðnum spurningum.
Ég hef ekki sett mig algjörlega
inn í þá skilgreiningu sem felst í
þekkingarkerfúm og gervigreind,
en eftir því sem ég kemst næst,
þá er gervigreind ætlað að líkja
eftir mannlegri skynsemi eða
hegðun. Sem hluti af þessu eru
þekkingarkerfi sem byggð eru
upp eða sú viðleitni manna að
smíðavélarsem skiljatungumál,
geta sjálfvirkt þýtt yfir á önnur
tungumál o. s. frv. Sumir mundu
flokka róbóta undir gervigreind,
en líklega ætti frekar að flokka
þá sem vélmenni, þar sem áhersla
er lögð á vélræna þáttinn fremur
en hinn vitræna.
Það hafa aftur verið vonbrigði
fyrir marga hversu hæg þróunin
9 - Tölvumál