Vísir - 25.10.1962, Blaðsíða 5

VISIR . Fimmtudagur 25. október 1962.
KB
5
Landafræðð—
Framhald af bls. 8.
þennan eindæma þvætting?
Hann hefir það til stuðnings
sínu máli að árið 1912 hafi kom
ið út landafræði eftir Bjarna
Sæmundsson. Satt er það. Þá
var sú stórmerka bók tekin til
notkunar í Menntaskólanum í
Reykjavík, en hann var þá eini
menntaskóli landsins. Haustið
1911 þegar ég settist í 1. bekk
skólans, notuðum við danska
bók eftir Christensen nokkurn,
en hún hafði lengi verið notuð
í skólanum. Síðan fengum við
arkarhefti úr bók dr. Bjarna
Sæmundssonar þar til hún var
fullprentuð (ég vil hér geta þess
að óyíst er, að nokkur íslenzk-
ur vísindamaður hafi komið
jafnmiklu í verk og hinn frá-
bæri maður, dr. Bjarni Sæm-
undsson). Blaðamanni „Vísis“
til frekari skýringar og fræðslu,
vil ég benda á að 1. útgáfa af
landafræði Mortens Hansens
skólastjóra, sem notuð var í
öllum barnaskólum landsins,
kom út árið 1894, árið 1898
kom önnur útgáfa, þriðja út-
gáfa 1903 o.s. frv. og mun það
sennilega hafa verið 3. útgáfan
sem notuð var þegar ég settist í
5. bekk barnaskólans árið 1908.
Þá (1908) hafði Morten Hansen
einnig gefið út íslandskort og
auk þess Landakortabók sína,
sem notuð var í mörg ár, eða
sennilega áratugi. Auk þessara
tveggja kennslubóka í landa-
fræði var mikið notuð bók all-
stór eftir Karl Finnbogason, en
hún var helzt notuð í framhalds
skólum öðrum en Menntaskól-
anum. Ekki er mér kunnugt um
hvaða bækur voru notaðar í
skólum hérlendis áður en bók
M. H. kom út, en víst er það
að landafræði var kennd í
barnaskólum i Reykjavík fyrir
75 árum, er móðir mín settist
í hann og síðar í Kvennaskólan
um, en þar kenndi þá Jón Helga
son, síðar biskup.
Snúa við
Bilið breikkar —
Fran.nalc1 ai bls. 1
Jón, og hann hefur ekki kallað
saman fund síðan fyrir síðustu
helgi. Útgerðarmenn standa í
sama stað og áður, sagði Jón,
en við höfum hækkað okkur,
svo það skilur heldur meira í
milli en sl. vor þegar slitnaði I
upp úr samningatilraunum.:
Samt er ekki ágreiningur um
þau atriði sem þá var búið að
ná samkomulagi um. Félögin
eru að boða vinnustöðvun frá
1. nóvember n. k. Það eru
Faxaflóafélögin öll, nema
Sandgerði, félögin í Vestmanna
eyjum, við Breiðafjörð, á Akur-
eyri og á Ólafsfirði. Vestfjarða-
félögin hafa ekki haft sam-
stöðu með okkur, en eru með
Iausa samninga.
Ágúst Flygenring, formaður
samninganefndar útgerðar-
man#a sagði, eins og Jón, að
ekkert gengi saman, meó deilu-
aðilum. Sjómenn hefðu hækkað
launakröfur sínar um 1% síðan
í vor. Þá hefðu þeir gert kröfur
um breytta stærðarflokkun.
þannig að færri menn verði á
skipunum e.. áður. Þetta hef-
ur í för með sér stærri hluti
yfirmanna. Svo teljum við,
sagði Ágúst, að afkastageta
bátanna nýtist ekki fyllilega ef
ekki verða fleiri menn á skipun-
um en sjómenn stinga nú upp á.
Kristján Ragnarsson fulltrúi
Landssambands ísl. útvegs-
manna sagði Vísi I morgun að
LÍÚ hefði 16. október sent Al-
þýðusambandi Vestfjarða bréf
þar sem óskað vai eftir samn-
ingaviðræðum. Ekkert svar hef-
ur en þá borizt.
Framhald af bls. 1.
skýrði frá því á fundi Öryggis-
ráðsins í gærkvöldi, að hann hefði
sent samhljóða skeyti til Kennedy
forseta og Krúsjeffs, þar sem hann
biður þá um að forðast átök við
Kúbu.
Hann skorar á Krúsjeff að
stöðva allar vopnasendingar til
Kúbu .og á Kennedy skorar hann
að fresta hafnbanninu á Kúbu.
í ræðu sinni beindi U Thant
þeim tilmælum til leiðtoga Kúbu
að stöðva þegar í stað byggingu
allra hernaðarmannvirkja á eynni.
Ef allir þessir aðiljar fresta að-
gerðum í tvær til þrjár vikur, sagði
U Thant mun það auðvelda mjög
möguleikana á að finna friðsam-
lega Iausn á deilumálunum.
U Thant sagði að á þeim 17
árum, sem liðin væru frá lokum
seinni heimsstyrjaldarinnar hefði
aldrei komið meiri ófriðarhætta en
nú í Kúbumálinu, þvi að nú stæðu
stórveldin hvort andspænis öðru og
hætta væri á árekstrum beinlínis
milli þeirra.
Einhuga —
Framhald at bls. 1.
as gert. Þeir og fjöldi annarra
forystumanna leggja mikla á-
herzlu á þá geigvænlegu hættu
sem þjóðum þeirra hafi stafað
frá vígbúnnaðaræði og , eld-
flaugastöðvum á Kúbu. Þá hef-
ur Bandalag Ameríkuríkjanna
samþykkt með 19 atkv, gegn
engu að nauðsynlegt sé að
stöðva vopnasendingar til Kúbu
og æskja þess að Sameinðu
þjóðirnar sjái um að fjarlægja
árásarvopn frá Kúbu.
Milljónir —
F amhald at 16 síðu:
milli tiltekinna aðila. Ráðherrann
sagði að samtals hefur til þessa
innheimzt í gengismun af útflutn-
ingsafurðum 144.8 milljónir. Þar
af hefðu 32 milljónum verið varið
til að greiða hluta útflutnings-
gjalds samkvæmt fyrnefndum lög-
um, 2.7 milljónir hafa farið til
að greiða hluta af hlutatrygginga-
sjóðsgjaldi, 13 milljónir til greiðslu
á vátryggingagjöldum og 92.4
milljónir til ríkisábyrgðasjóðs. Eft-
ir er þá óráðstafað 4.7 milljónir
sem geymdar eru á bankareikn-
ingi unz fullnaðargreiðsluskil eru
fyrir hendi á þessum gengismis-
Leiðrétting.
Talað var um kirkjulegan tví-
söng í viðtali við dr. Róbert Abra-
ham Ottósson í gær. Átti það að
vera kirkjulegur tónsöngur. Til að
fyrirbyggja hugsanlegan misskiln-
ing er rétt að geta þess, að dr.
Róbert átti auðvitað við móðurmál
áheyrenda, þegar hann talaði um
þýðingar á erlendum söngverkum.
Það kom reyndar fram, en fór á
milli mála á öðrum stað i viðtal-
inu. Er hann og aðrir beðnir vel-
virðingar á þessu.
verðanái
læðir
Lækiis-
dómar
aljjýðuiar

Höfundur þessarar
bókar, frk Hulda
i Jensdóttir, forstöðu-
: kona Fæðingarheim-
í ilis Reykjavíkur, er
vel kunn íslenzkum
mæðrum, einkum í
Reykjavík og Hafnarfirði. Það hefur verið
hennar mesta áhugamál að sem flestar ís-
lenzkar mæður hlytu þá hjálp, sem hún lýsir
í þessari bók.
Jónas Bjarnason læknir skrifar um þessa
bók: er að mínu áliti gulls ígildi fyrir
verðandi mæður, og sannarlega þess virði að
hún sé lesin með gaumgæfni. Bætir hún að
miklum mun úr þeim þekkingarskorti, sem
hin verðandi móðir hefur átt við að búa
hvað i vændum er, og gefur bókin henni um
leið tækifæri til að kynnast, hvernig hún geti
alið barn sitt á sem eðlilegasta hátt. ... Hafi
frk. Hulda þökk fyrir útgáfu þessarar bókar,
sem ég álít að eigi erindi til allra verðandi
mæðra."
Fæst hjá bóksölum um allt land.
Þessi bók hefur náð
ótrúlegum vinsæld-
um, hvar sem hún
hefur komið út, sök-
úm einfaldra og auð-
veldra ráðlegginga
hennar um heilsu-
samlegt líferni og viðurværi.
Á einum stað í bókinni segir höfundur:
„Vermontbúar kunna aðferð til að fjölga at-
hafnaárunum ... Sumir þeirra vinna sín
beztu verk á aldrinum milli sextugs og átt-
ræðs sakir þess, að andleg orka þeirra og
' einbeitni eru í hámarki áður en dregur úr
afkastagetu þeirra, að þeir eru ekki lengur-
færir um að vinna íullt starf, og er þeir
hafa látið af ævistarfinu fyrir elli sakir,
hafa þeir orku ,til að njóta hvíldarinnar til
fulls og hagnýta hana. Alþýðulækningar
stefna að því marki, að æviskeið mannsins
verði fimmfaldur þroskunartíminn, eins og
i ævi dýranna."
Kynnið ykkur reynslu og þekkingu höf-
undar þessarar bókar, dr. D. C. Jarvis, sem
er enn starfandi læknir i fullu fjöri, þótt
áttræður sé, og lærið af henni.
Fæst hjá bóksölum um all land.
Hættuleg spreaging
i
Það má teljast einstök mildi að
ekki hlauzt stórslys og mikið tjón
í gærmorgun er verið var að
sprengja fyrir kjallara í grunni
Hallgrímskirkjunnar á Skólavörðu-
holti.
Hafði sprengjuefni verið komið
fyrir í járnbentum steinstöpli í
vestanverðu kirlljugólfinu, en
mennirnir .sem unnu að sprenging-
unni murni ekki hafa reiknað með
hve mótstaðan í stöplinum var
mikil og því aðeins gengið frá
sprengingunni eins og venja er til
þegar sprengt er í jarðvegi.
Um leið og sprengingin sprakk
lenti grjóthríðin á plötuþilinu sem
komið hefur verið upp úr báru-
járni með fram veggjum og fram-
hli? kirkjunnar. Hrundi það á
löngum kafla eins og spilaborg
og lagðist flatt.
Að öðru leyti beindist grjót-
hríðin mest í vesturátt og lenti m.
a. á Leifsstyttunni. Allt í kringum
hana lá grjótmulningur. og jafn-
vel stórir hnullungar. Var sýnilegt
að sumir höfðu lent á styttunni
Sfudenta-
fagnaður
Stúdentaráð Háskóla íslands
gengst fyrir stúdentafagnaði
á Hótel Borg, næstkoniandi
laugardag klukkan níu, að
kvöidi Háskólahátiðar. Formað-
ur Stúdentaráðs mun bjóða
rússa velkomna. Til skemmtun-
ar verða gamanvísur og eftir-
hermur og verður loks dansað
til klukkan tvö um nóttina
sjálfri og fótstallinum án þess þó
að koma verulega að sök. Vörubif-
reið stóð þarna skammt frá stytt-
unni, hafði stærðar hnullungur
lent á skjólborði hennar og brot-
ið það, auk fleiri skemmda sem
hún varð fyrir.
Tvær fólksbifreiðar stóðu norð-
vestan við Leifsstyttuna og
skemmdust þær eitthvað en þó
miklu minna en búast hefði mátt
við því að stærðar hnullungur, allt
að 2 — 3 kg. að þyngd, lentu þar
rétt hjá.
Hnefastór steinn lenti úr þessari
sprengingu niður á Skólavörðustíg
móts við sjúkrahús Hvítabandsins,
og annar viðlíka stór steinn var
nærri lentur á konu sem var á I
gangi á Njarðargötunni. Hjólríð-
andi maður sem var á ferð eftir
Njarðargötunni skýrði lögreglunni
svo frá að stærðar steinn hafi
flogið rétt fyrir ofan höfuðið á sér
og minnstu munað að hann yrði
fyrir honum.
Börn voru að leika í Skólavörðu-
holtinu, en rétt til hliðar við það
þar sem grjóthríðin dundi yfir. Var
það hrein mildi að þau sakaði ekki.
Menn sem voru staddir í húsa-
kynnum Gleriðjunnar á Skóla-
vörðustíg 46 heyrðu grjóthriðina
dynja á húsþakinu.
Má kalla það hreina hendingu
og tilviljun eina að ekki skyldi
verða stórslys og mikið verðmæta-
tjón við þessa sprengingu.
Veðrið —
Framh af 16. síðu:
ryðja skarðið og allar líkur til að
það opnaðist til umferðar fyrir
kvöldið. Snjór er ekki talinn mikill
þar uppi, en á Siglufirði var i
morgun komið fegursta veður,
heiðríkja og sólskin.
Vegamálaskrifstofan tjáði Vísi í
morgun að víða væri keðjufæri á
Norðurlandsleiðinni ( þ. e. á fjall-
vegunum), en meira fyrir hálku
sakir heldur en fyrir snjóa. Hið
sama sagði fréttaritari Vísis á Ak-
ureyri. Hann sagði að lítill snjór
væri á Öxnadalsheiði, en þeim
mun meiri hálka, og tveir bílar
lentu fyrir hálku sakir út af veg-
inum í svokölluðu Klifi. Ekkert
tjón hlauzt þó af. Á Akureyri var
mikil hálka á gctum í gær og tals-
verí um árekstra einkum vegna
’^e-s að ekki höfðu verið settar
island opnar í
Vörusýningin í borginni Lagos
í Nigeríu verður opnuð á laugar-
daginn kemur. Fregnir hafa borizt
um að fslandsdeildin á sýninsunm
sé komin upp Ninería er lang-
stærsti ka.mandinn -f íslenzkri
sk. -ið í Afríku og er það von út-
flytjenda hér, að þátttaka í sýn-
ingunni afli nýrra markaða fyrir
þessa vöru þar í álfu þar eð kaup-
svslumenn úr öllum Afríkulönd
um sækia bessa sýningu
í íslenzku dei'dinni verða aða'
'eea svnishorn af skreið og lýs>
Þar verður og upplýsinga- og land
kynningadeild, sem Elín Pálma-
dóttir blaðamaður veitir forstöðu. j
Þar verða veittar almennar upp-
's-'ngar ui n ’ bióð og um
'lenzkar afurðir 7 íslenzk út-
"utninq'í'vrirf"'ki "‘■’k'ega 'tuk
Elínar munu tveir fulltrúar 's-
lenzkra fyrirtækja verða þarna
suður frá, Birgir Halldórsson frá
keðjur á bílana, en ekki var þar
neitt um harða árekstra og ekki
slys af þeirra völdum.
Samkvæmt upplýsingum Vega-
málaskrifstofunnar, var blindhríð
á fjallvegum vcjtanlands í fyrra-
kvöld og fyrrinótt og þá munu
sumir þeirra hafa lokazt í bili eins
og Þingmannaheiði og Þorska-
fjarðárheiði. Þó er ekki talið að
um verulegan snjó sé að ræða og
líkur til að hann verði ekki til
verulegra trafala. Yfir Þingmanna-
heiði munu bílar þegar hafa brot-
izt og aðrir vera á leiðinni yfir
hana í dag.
Á Austurlandi snjóaði talsvert í
gær og fyrrinótt og þá fréttist m.
a. um tvo bíla sem festust á
Möðrudalsöræfum bæði vegna
hríðar og ófærðar. Annars liggja
enn ekki ljósar fregnir um þ‘að
hve mikill snjór hefur komið á
Jökuldalsheiði og Möðrudalsör-
æfin.
'ugardag
SÍS og Einar Farestveit frá G.
Helgason og Melsted.
Alls taka 5 íslenzk útflutnings-
fyrirtæki þátt í sýningunni i Nig-
eríu að bessu sinni, Skreiðarsam-
lagið, G. Helgason og Melsted,
Lýsi h.f. og Bernharð Petersen.