Tölvumál - 01.09.2003, Blaðsíða 26

Gegnir
Óhætt að fullyrða að
fyrir utan safnkostinn
séu bókfræðifærslurn-
ar verðmætasta eign
safnanna.
Hugmyndin að einu
bókasafnskerfi fyrir öll
bókasöfn heillrar
þ/óðar er einstök.
skráningu bókfræðiupplýsinga hjá
bókasöfnum landsins og er óhætt að
fullyrða að fyrir utan safnkostinn séu
bókfræðifærslurnar verðmætasta eign
safnanna. Fyrir notandann hefur sam-
skrá þann ótvíræða kost að leitað er í
öllum safnkostinum óháð staðsetningu,
þ.e. hann eða hún fær að vita hvort
gögnin séu yfir höfuð til í landinu eða
ekki.
• í öðru lagi að útrýma tví- og/eða marg-
skráningu bókfræðifærslana svo og
annara upplýsinga og auka þannig
hagræði á landsvísu.
• Þriðja helsta markmiðið er að bjóða
upp á nútímalegt viðmót, þ.e.a.s. vefað-
gang fyrir almenna notendur og
Windows-viðmót fyrir starfsmanna-
þætti kerfisins.
• I fjórða lagi er takmarkið að veita land-
mönnum jafnt aðgengi að safnkosti
bókasafnanna, þ.e. bókum, tímaritum,
myndböndum, tónlistarefni, rafrænum
tímaritum og öðru rafrænu efni óháð
búsetu.
Áætlað er að kerfið þjóni öllum lands-
mönnum, hýsi allt að 2 milljónir bók-
fræðifærslna, 5 milljónir eintaka og ráði
við allt að 5 milljónir útlána á ári. Sam-
kvæmt gögnum Hagstofu Islands og
menntamálaráðuneytis eru ca. 350 bóka-
söfn á landinu og má ætla að flest þeirra
verði virk söfn í kerfinu.
Samvinnuverkefni
Hugmyndin að einu bókasafnskerfi fyrir
öll bókasöfn heillrar þjóðar er einstök.
Samskrár sameina yfirleitt safnkost safna
sem þjóna svipuðum notendahóp eins og
samskrá háskólabókasafna eða samkrár al-
menningsbókasafna. Vandi og sérstaða
Gegnis er sú að samskráin sameinar ólíkar
safnategundir. Öllum má vera ljóst að há-
skólakennarar og börn erum með mjög
mismunandi þarfir og nálgun í upplýs-
ingaleit. Bókfræðileg samskrá útheimtir
samvinnu, sameiginleg vinnubrögð og
einingu um að lúta einni stjóm sem
ákvarðar vinnulag og reglur varðandi
skráningu og meðferð annara upplýsinga.
Sameiginlegt bókasafnskerfi með útlán-
um, aðföngum, skráningu o.s.frv. til við-
bótar útheimtir enn meira samstarf, það er
samvinnu um safnkost, notendaskrá og
þjónustu við lánþega. Eftirfarandi tafla
sýnir fjölda safna eftir tegund:
Fjöldi bókasafna eftir tegund
Almenningsbókasöfn................. 62
Háskólasöfn......................... 8
Framhaldsskólasöfn................. 45
Grunnskólasöfn.................... 185
Rannsóknar- og stofnanasöfn.... 50
Alls:..................... 350 söfn
Uppbygging
Grunnuppbygging kerfisins byggist á
einni sameiginlegri skrá með bókfræðileg-
um upplýsingum sem notendur leita í.
Söfnunum er skipt í 14 stjómunareiningar
sem stýra útlánaumhverfi og öðrum innri
þáttum kerfisins. Sjá mynd, Uppbygging
Gegnis.
Uppbygging Gegnis
Bókasafnskerfið
Kerfið sem varð fyrir valinu heitir Al-
eph500, frá Ex Libris, ísraelsku hugbún-
aðarfyrirtæki, og er það í notkun í yfir 500
bókasöfnum í 40 löndum.
Kerfið er biðlara/miðlara kerfi byggt á
Oracle gagnagrunni. Kerfið byggir á ríkj-
andi stöðlum eins og MARC21 bókfræði-
staðlinum, Unicode stafasettinu og Z39.50
samskiptastaðlinum.
Hýsing
Ákveðið var að fá sérhæfðan aðila til að
sjá um daglegan rekstur vélbúnaðar svo
Landskerfi bókasafna hf. gæti einbeitt sér
að faglegri uppbyggingu bókasafnskerfis-
ins og þjónustu við bókasöfnin. Að undan-
gegnu útboði varð ANZA
hf.,www.anza.is, fyrir valinu og sér það
um hýsingu á bókasafnskerfinu. Samning-
26
Tölvumál