Vísir - 06.03.1963, Blaðsíða 7

V í SIR . Miðvikudagur 6. marz 1963.
7
Hugleiðingar
JJagur þjóðar, sem í ríkum mæli
byggir afkomu sína á við-
skiptum við aðrar þjóðir, hlýtur
mjög að markast af efnahagsá-
standi viðskiptalandanna. Á s. 1.
ári stóð efnahagslíf margra þess-
ara landa með miklum blóma,
framleiðsluaukning varð talsverð,
en þó misjafnlega mikil. í Vestur-
Evrópu er áaetlað, að aukning iðn
aðarframleiðslunnar hafi verið
svipuð og á árinu 1961 eða ca.
5%. Framleiðsluaukning í lönd-
um Efnahagsbandalagsins er þó
talin hafa verið heldur meiri eða
milli 5% og 6% og af einstök-
um löndum þess mun framleiðslu
aukningin í Frakklandi hafa verið
mest. Áætlað er, að aukning iðn-
aðarframleiðslunnar innan EFTA-
ríkjanna hafi aftur á móti orðið
minni og er aukning iðnaðarfram
Ieiðslunnar i Englandi talin vera
minnst, eða 1—2%. í efnahags-
lífi Bandaríkjanna var enn ríkj-
andi nokkurt atvinnuleysi, sem
þó var nokkru minna en á árinu
1961. Á því ári komst tala at-
vinnulausra allt upp í 7%, en í
júlímánuði 1962 var hún komin
í 5%. Aukning iðnaðarframleiðsl
unnar á fyrri helmingi ársins
1962 várð um 4—5% miðað við
fyrri helming ársins 1961. Virðist
þá draga nokkuð úr framleiðslu-
aukningunni, en undir lok ársins
varð útlitið aftur betra. Svo sem
kunnugt er hefur forseti Banda-
ríkjanna boðað frekari ráðstafan-
ir til efliogar vexti þjóðarfram-
leiðslunnar, m. a. lækkun skatta
og ívilnanir í afskriftum og er
þeirri ráðstöfun einkum ætlað að
örva fjárfestinguna. Ennfremur er
gert ráð fyrir halla á fjárlögum
í því skyni að hafa örvandi áhrif
á eftirspurnina.
að gefa hins vegar nokkra hug-
mynd um iðnaðarstarfsemina á ár
inu 1962 verða hér á eftir birtar
tölur um atvinnuástand í iðnað-
inum á því ári og þær jafnframt
bornar saman við tilsvarandi töl
ur á árinu 1961. En auk þess
verður vikið að nokkrum þeirra
mála, sem efst hafa verið á baugi
hjá iðnaðinum á s. 1. ári.
þK
Eftir Þorvarð
Aifonsson,
framkvæmdastj.
Félags ísl.
iðnrekenda
Frá því á fyrri hluta ársins
1960 hefur Hagstofa íslands safn
að reglulega upplýsingum um
tölu starfsmanna hjá nokkrum
fyrirtækjum f helztu iðngreinum.
Safnað er upplýsingum um tölu
starfsmanna annan hvern mánuð
frá janúar að telja og er miðað
við 10. dag hvers mánaðar. Þó
að fyrirtækin, sem láta í té upp-
. 'íl ’i.i./JÍ •Ov/l i
um
ing, herzla, söltun, þurrkun, nið-
ursuða o. fl.) eða til kemisks
iðnaðar (mjöl- og lýsisvinnsla).
Einnig skal á það bent, að skýrslu
gerðin nær ekki til byggingar-
starfsemi, en hins vegar eru
nokkrar verksmiðjur, sem fram-
Ieiða byggingarvörur, með í
henni.
Augljóst er, að árstíðarbreyt-
ingar eiga sér stað í starfsmanna-
haldi í iðnaðinum. Starfsmanna-
haldið nær hámarki síðari hluta
sumars og er lægst yfir vetrar-
mánuðina.
í matvælaiðnaðinum hefur
orðið aukning á starfsmanna-
haldi og er tala starfsmanna
hærri á öllum þeim tímum er úr-
takið fer fram, nema í nóvember
mánuði, en þá verður nokkur
lækkun frá því, sem það var á
árinu á undan.
Starfsmannahald í drykkju-
vöruiðnaði er sömuleiðis hærra
en á árinu 1962 og á það við
um alla mánuði ársins.
í spunaiðnaði er starfsmanna-
haldið til jafnaðar meira á árinu
1962 en árið á undan, að sept-
embermánuði undanskildum, en
þá er það minna og í maímánuði
er það jafnt bæði árin.
Starfsmannahald í skógerð og
fatagerð samanlagt er meira alla
úrtaksmánuðina nema í janúar
og nóvember, en þá er það lítið
eitt lægra.
lUc.ÍJufi%íh
Þorvarður Alfonsson.
september og nóvember er hún
Iægri.
1 skinna- og leðuriðnaði er
hún lægri fyrstu úrtaksmánuði
ársins, janúar og marz, en hærri
alla aðra mánuði.
Starfsmannahald í kemiskum
iðnaði er meira alla mánuði árs-
ins.
í steinefnaiðnaði er tala starfs-
manna lægri í janúar og marz,
en alla aðra úrtaksmánuði er
tala þeirra hærri á árinu 1962 en
árið á undan.
vegar virðist atvinnuástand þat
fara batnandi síðustu mánuði
ársins, því í september starfar
jafnmargt fólk í þeirri iðngrein
og árið á undan og I nóvember-
mánuði starfar þar fleira fólk en
í sama mánuði 1961.
Loks ber taflan það með sér,
að tala starfsmanna við smíði og
viðgerðir flutningatækja hefur
til jafnaðar verið svipuð á árinu
1962 og 1961.
Ef litið er á þann iðnað, sem
hér um ræðir, í heild, kemur í
ljós, að um aukningu á starfs-
mannahaldi hefur verið að ræða
á árinu 1962 miðað við árið 1961,
ef tekið er tillit til hins óeðlilega
atvinnuástands í maí, vegna
verkfalls járnsmiða, svo sem
getið var hér að ofan.
T lok nóvember 1961 sagði Iðja,
félag verksmiðjufólks í Reykja
vík, upp kaupgjaldsákvæðum
samninga, sem undirritaðir voru
í júni á sama ári, en uppsögnin
var byggð á heimild sem grípa
mátti, til ef til lækkunar á gengi
íslenzku krónunnar kæmi. Við-.
ræður voru síðan teknar upp
milli Félags íslenzkra iðnrek-
enda og Iðju, sem Iauk með því,
að samið var um 10% hækkun
á öllum launatöxtum, nema á
ákvæðisvinnu, en sá taxti hækk-
aði um 8%. Kom þessi launa-
hækkun til framkvæmda 1. júní.
Auk þeirrar launahækkunar kom
til framkvæmda hækkun á laun-
um kvenna hinna 1. janúar 1962
og síðan aftur um síðustu ára-
mót, sem afleiðing af lögum frá
Alþingi um launajöfnun karla og
kvenna. Eiga þessar hækkanir
sér stað fyrir tilstilli hins opin-
bera, þrútt fyrir marggefnar yf-
irlýsingar þess efnis, að • Iauna-
málin væru málefni, sem vinnu-
öJíjiyí i anoii
Aukning iðnaðarframleiðslunn-
ar i þeim Iöndum, sem minnzt
hefur verið á, hefur stuðlað að
hagstæðum markaðsaðstæðum
fyrir flestar íslenzkar útflutnings
vörur og kom það okkur vel, þar
sem mikil aukning varð í öflun
sjófangs á árinu 1962. Heildar-
fiskaflinn á árinu 1962 mun hafa
numið 820 þús. lestum miðað við
fisk veginn upp úr sjó. Á árinu
1961 var tilsvarandi heildarafii
710 þús. lestir, en það svarar til
15,5% aukningar heildarafla-
magnsins.
jpiest bendir til þess, að um tals-
verða aukningu þjóðarfram-
leiðslunnar hafi verið að ræða á
árinu 19C2 og skv. fyrstu áætlun-
um er gert ráð fyrir, að aukn-
ingin hafi numið um 5%. Hin
mikla tekjuaukning í útfiutnings-
atvinnuvegunum hefur haft i för
með sér vaxandi eftirspurn eftir
innlendum framleiðsluvörum
Aukning iðnaðarframleiðslunnar í
heild mun því hafa orðið nokk-
ur, en þó mun hún nokkuð mis-
jöfn i hinum mismunandi iðn
greinum. Kemur þar til, að eftir-
spurn eftir hinum ýmsu iðnaðar-
vörum er misjafnlega háð tekju
sveiflum, ýmsar iðngreinar búa
við afar erfið framleiðsluskilyrði
og á öðrum sviðum hefur skort-
ur á vinnuafli komið í veg fyrii
mögulega framleiðsluaukningu
þar sem iðnfyrirtækjum hefur
reynzt erfitt að keppa um vinnu
afl, vegna hinna háu tekjumögu
leika á öðrum sviðum atvinnu
lífsins og þá einkum 1 sjávarút
vegi.
Tölur um iðnaðarframleiðsluna
á árinu 1962 liggja ekki enn fyrir
nema að takmörkuðu leyti. Hér
verður því sleppt að birta tölur
um sjálfa framleiðsluna. Til þess
lýsingar um starfsmannatölu, hafi
algengast ekki nema 30—40% af
heildartölu starfsmanna í viðkom
andi iðnaðargreinum og þessi
hundraðshluti komist jafnvel nið
ur í 15—20%, má gera rub fyrir,
að breytingar á tölu starfsmanna
hjá þeim sýni í stórum dráttum
þróun atvinnuástandsins í hyerri
atvinnugrein í heild. Athygli skai
hins vegar vakin á því, að þessi
skýrslusöfnun tekur ekki til sjáv-
arvöruiðnaðar, sem telst annars
ýmist til matvælaiðnaðar (fryst-
Þá er tala starfsmanna við tré-
smíði á verkstæði og húsgagna-
gerð hærri allt árið 1962 en árið
þar á undan.
Við umbúðaframleiðslu vinnur
fleira fólk flesta úrtaksmánuði
ársins að undanskildum júlímán-
uði, en þá er það litið eitt lægra
og september, en þá starfar tals-
vert færra fólk en í tilsvarandi
mánuði 1961.
Við prentun, bókband og prent
myndagerð er starfsmannatalan
hærri fyrri hluta ársins, en í
Verkfall járnsmiða fyrri hluta
sumars hefur af skiljanlegum á-
stæðum mikil áhrif á tölu starfs-
manna við málmsmíði þann
tíma, er það stóð yfir. Á öllum
öðrum tímum ársins, sem úr-
takið nær til, er starfsmanna-
hald í málmiðnaði hins vegar
meira á árinu 1962 en 1961.
Við smíði og viðgerðir raf-
magnstækja er einna helzt um
samdrátt í starfsmannahaldi að
ræða. Álla mánuði ársins er tala
starfsmanna þar lægri, en hins
veitendur og verkalýðsfélögin
ættu að leysa sín í milli. Þessar
lögbundnu launahækkanir vega
sérstaklega þungt á metunum
fyrir verksmiðjuiðnaðinn 1 land-
inu, þar sem verulegur hluti
starfsfólks hans er kvenfólk.
Launamálin hér á landi hafa
fyrir löngu komizt í algjört 6-
efni, sem ekki er útlit fyrir að
rætast muni úr á næstunni. Svo
er þó að sjá, sem almennari skiln
ingur hafi fengizt á þvl en oft
áður, að launahækkanir sem
gengið hafa langt fram úr aukn-
ingu þjóðarframleiðslunnar á
mann, hafi á engan hátt verið til
þess fallnar að bæta tilsvarandi
lífskjör launþeganna, nema síður
sé. Auk þeirrar stefnu Jaunþega-
samtakanna að koma frám launa-
hækkunum, er svari til aukning-
ar þjóðarframleiðslunnar á mann
og hinna pólitísku sjónarmiða.
sem óumdeilanlega hafa ráðið
miklu 1 kjaradeilum á undan-
förnum árum, virðist nú, sem í
ríkara mæli en áður sé farið að
bera á baráttu milli launþega-
samtakanna innbyrðis um það.
hver launamismunurinn skuli
vera meðal hinna ýmsu stétta við
hin ólíkustu störf. Benda síðustu
launahækkanir og kaupkröfur
opinberra starfsmanna eindregið
til þessa.
Rétt þykir að vekja á þvi at-
hygli hér, að víða erlendis hefur
verið reynt að mæta þessum
vanda með kerfisbundnu starfs-
mati, sem er aðallega í því fólgið
að meta á kerfisbundinn háti
hinar ólíku kröfur, sem hin
mismunandi störf gera til þeirra
sem inna þau af hendi, t. d. lík-
amleg áreynsla, slæm vinnuskil-
Að störfum í vélsmiðju.
Framhald á bls. 10.