Vísir - 06.03.1963, Qupperneq 10

10
V IS í R . Miðvikudagur 6. marz 1963.
Iðnaðurinn
y
{•ríi. at V. siöu.
yrði, menntun, reynsla, ábyrgð
o. s. frv.
Á almennum félagsfundi í Fé-
lagi íslenzkra iðnre'-enda í nóv.
s.I, flutti Sveinn Björnsson, for-
stjóri Iðnaðarmálastofnunar ís-
lands, erindi um starfsmat og
birtist erindi hans í nýútkomnu
hefti Iðnaðarmála. Er þar gefin
skýr mynd af því. hvað starfs-
mat er og á hvern hátt það geti
stuðlað að því að lægja öldur
kaupdeilna. Þar sem hér ■ er um
málefni að ræða, sem til þessa
hefur verið lítt þekkt hér á
landi, er þess að vænta að áhugi
fyrir starfsmati fari vaxandi
meðal launþega og vinnuveit-
enda, þannig að aðferðir þær,
sem starfsmat byggist á, verði
með tímanum hagnýttar hér, þar
sem því verður við komið og
þær geti orðið til að stuðla að
meiri friði á vinnumarkaðnum
en verið hefur.
Auk aðgerða launþegasamtak-
anna á sviði kaupgjaldsmála má
ekki ganga fram hjá þeirri stað-
reynd, að hin almenna stefna
hins opinbera á sviði peninga- og
fjármála hefur mikil áhrif á
þróun launamála. Þótt þessi mál
hafi verið tekin fastari tökum nú
á síðustu árum en oft áður, er
svo að sjá sem aðgerðir hins op-
inbera hafi ekki verið fullnægj-
andi til þess að hafa hemil á
eftirspuminni og þar með á
þrýstingi launa upp á við.
Cegja má, að ástand I lánamál-
um iðnaðarins hafi á árinu
1962 verið óbreytt frá því, sem
það hefur verið á undanförnum
árum, þótt nokkuð hafi miðað I
átt til úrbóta I þeim efnum. Lán
það, sem Iðnlánasjóður tók á ár-
inu 1961 hjá Framkvæmdabanka
íslands fyrir tilstuðlan rikisstjórn
arinnar kom á árinu til útlána,
en það lán var um 16.5 millj. kr.
Þótt lán þetta hafi þýtt breyt-
ingu á stefnu hins opinbera I
þessum efnum gagnvart iðnaðin-
um, getur það varla talizt úrbót
i lánamálum, þar sem með því
er hægt að fullnægja aðeins broti
af þeirri miklu þörf, sem er fyr-
ir fjármagn I iðnaðinum. Því er
þess að vænta, að Iðnlánasjóði
gefist kostur á frekari lántökum
fyrir tilstuðlan hins opinbera og
að hæð lánanna fari vaxandi.
Að sjálfsögðu er ekki átt við, að
með því fari lánveitingarnar út
fyrir þann ramma, sem samrým-
anlegur er efnahagslegu jafn-
vægi, heldur að þörf sé breyting-
ar á hlutfallslegri skiptingu Iáns-
fjárins.
Þá gerðist það á s.l. vori, að
iðnaðarmálaráðherra skipaði
nefnd til endurskoðunar á lögum
Iðnlánasjóðs. Svo sem kunnugt
er þá eru núgildandi lög sjóðsins
frá 1946 og má geta nærri, að
full þörf er á endurskoðun, þar
sem allar aðstæður hafa breytzt
stórkostlega frá þe' tíma, er
lögin voru sett. lv trp það,
sem nefndin hefur )ið heíur
1962 -
nú verið lagt fyrir Alþingi til
afgreiðslu. í þvi felast ýmis ný-
mæli, sem gera Iðnlánasjóð að
virkari stoð fyrir iðnaðinn, en
hann hefur verið fram að þessu.
Á síðasta Alþingi voru sam-
þykkt lög, er heimiluðu aukn-
ingu á hlutafé Iðnaðarbankans I
10 millj. kr. Upphaflega var ætl-
unin að lögin heimiluðu hluthafa-
fundi bankans að ákveða, hvert
hlutaféð skyldi vera. Heimildin
var hins vegar, eins og áður er
sagt, takmörkuð við 10 millj. kr.
og þótti það lítt skiljanleg ráð-
stöfun, þar sem um líkt Ieyti
voru samþykkt lög um Verzlunar
banka íslands og Samvinnubanka
íslands, er veita hluthafafundi ó-
takmarkaða heimild til aukningar
hlutafjár. Er þess að vænta að
lögum Iðnaðarbankans verði aft-
ur breytt á þann veg, að orðið
verði við samþykkt og vilja hlut-
hafa bankans I þessum efnum.
Aukning innlána I Iðnaðar-
bankanum varð meiri á þessu
ári en nokkru sinni fyrr eða um
40 millj. kr. Er hagur bankans
mjög góður og mun enn fara
batnandi, þar sem starfsskilyrði
bankans hafa stórum batnað við
það, að hann flutti starfsemi sina
á síðasta ári I ný og rúmgóð
húsakynni.
Nefnd, sú, sem unnið hafði að
að athugun á möguleikum Seðla-
bankans til endurkaupa á fram-
leiðsluvíxlum iðnaðarins, skilaði
áliti sínu fyrri hluta ársins. í
þeirri nefnd áttu sæti dr. Jó-
hannes Nordal, Sveinn B. Val-
fells, Bragi Hannesson og Gunn-
ar Vagnsson. Er þess að vænta
að tillit verði tekið til þeirrar
niðurstöðu, sem nefndin komst
að I þessum efnum og bætt verði
úr því óréttlæti, sem ríkt hefur
I stefnu Seðlabankans í endur-
kaupum afurðavíxla I meir en
áratug. I niðurstöðum sínum
um segir nefndin, að stefna sú,
sem rekin hefur verið I lánamál-
um undanfarin ár, einkum að
því er varðar endurkaup afurða-
víxla, hafi bæði verið óréttlát
gagnvart iðnaðinum og hættuleg
efnahagslegu jafnvægi. Telur
nefndin nauðsynlegt, að unnið sé
markvisst að þvl að afnema það
misrétti, sem þegar sé orðið 1
þjónustu bankanna við einstaka
atvinnuvegi og bendir I því skyni
sérstaklega á eftirfarandi: Reglu-
bundin endurkaup víxla af hálfu
Seðlabankans verði I framtíðinni
takmörkuð við vlxla með veði í
útflutningsframleiðslu, jafnt iðn-
aðar sem sjávarútvegs og land-
búnaðar. Reglubundin endurkaup
annarra afurðavlxla með veði I
væntanlegum afurðum verði af-
numin I áföngum. í stað þess
taki Seðlabankinn, eftir þvl sem
aðstæður leyfa, upp nýja tegund
útlána til viðskiptabankanna, þar
sem ekki sé gert upp á milli at-
vinnugreina, heldur stefnt að því
að sjá viðskiptabönkunum fyrir
hæfilegu rekstrarfé til að veita
öllum atvinnuvegum þjóðarinnar
eðlilega fyrirgreiðslu.
jgnn eru fjölmargar iðngreinai
háðar opinberum verðlags-
ákvörðunum. Veldur sú íhlutur
hins opinbera miklum vandkvæð-
um hjá þeim iðnfyrirtækjum, sem
hlut eiga að máli og torveldar
mjög heilbrigðan rekstur þeirra.
Hinar síendurteknu kauphækk-
anir, sem m. a. eiga rætur sínar
ar rekja til pólitískra átaka og
vegna umframeftirspurnar á
vinnumarkaðnum, eru látnar
koma sérstaklega niður á iðnfyr-
irtækjum, sem framleiða vörur
háðar verðlagsákvæðum, þar sem
nauðsynlegar verðbreytingar
vegna hækkaðs framleiðslu-
kostnaðar fást annað hvort alls
ekki eða þá seint og slðar meir.
Má nærri um það geta, hvort
slík íhlutun hefur ekki áhrif á
hag og rekstur fyrirtækjanna,
auk slæmra áhrifa á réttarmeð-
vitund þeirra, er við verðlags-
ákvæðin búa.
Þá virðist nokkurs handahófs
gæta við ákvörðun þeirra fram-
leiðslugreina, er verðlagsákvæðin
ná til. Stafar það af yfirsjónum,
sem gerðar voru við setningu
verðlagsákvæðanna I upphafi og
vegna þess, að fyrir hefur komið,
að atvinnugreinar hafa verið
undanskildar ákvæðunum. Þann-
ig á það sér t. d. stað, að iðn-
grein, sem framleiðir hráefni ein-
göngu, er háð ströngum verð-
lagsákvæðum, en síðan eru fyrir-
tæki á næsta framleiðslustigi,
sem kaupa af þessu iðnfyrirtæki,
undanþegin verðlagsákvæðum.
Má ljóst vera, að hér er um ó-
fremdarástand að ræða og að
taka verður íhlutun hins opinbera
I verðlagsmálum til gagngerðrar
endurskoðunar.
I flestum löndum, sem búa við
þjóðskipulag svipað þvl, sem er
hér á landi, eru opinberar verð-
lagsákvarðanir taldar neyðarúr-
ræði, sem eigi verði búið við til
lengdar, þar sem þær valdi rösk-
un og dragi úr hagkvæmri og
eðlilegri uppbyggingu atvinnu-
lífsins. Heilbrigðasta leiðin fyrir
hið opinbera til að stuðla að
stöðugu verðlagi verður ávallt sú,
að beita peninga- og fjármálaleg-
um aðgerðum til að viðhalda sem
mestu jafnvægi milli framboðs
og eftirspurnar.
\ s.lv ári hélt nefnd sú, sem
unnið hefur um alllangt
skeið að endurskoðun núgildandi
tollalaga, áfram störfum. I nefnd
þessari eiga sæti þeir Sigtrygg-
ur Klemenzson, ráðuneytisstjóri,
Klemenz Tryggvason hagstofu-
stjóri, Pétur Sæmundsen, banka-
stjóri og Torfi Hjartarson, toll-
stjóri. Störf þeirrar nefndar eru
nú það langt á veg komin, að
yfirstandandi þing mun fá frum-
varp að nýjum tollalögum til með
ferðar.
Endurskoðun tollalaganna að
þessu miðar I fyrsta lagi að því
að breyta núgildandi flokkum
sjálfrar tollskrárinnar. Fyrirmynd
af tollskrám flestra landa Vestur-
Evrópu og víðar er hin svonefnda
BrUxelles-tollskrárfyrirmynd. Hið
aukna efnahagssamstarf þjóða á
milli og þær viðræður, sem fram
Samanburður á starfsniannahaldi í helztu iðngreinum 1961 og 1962. (Jan. 1960 - 100).
Janúar Marz Mai Júlí Sept. Nóvember
’61 ’62 ’61 ’62 ’61 ’62 ’61 '62 ’61 ’62 ’61 ’62
Matvælaiðnaður 100 105 98 105 103 109 111 123 119 127 115 112
Drykkjarvöruiðnaður 87 97 78 88 82 94 87 102 93 97 94 96
Spunaiðnaður 96 97 87 100 86 86 92 100 98 94 101 115
Skógerð, fatagerð 96 95 93 95 88 92 88 93 91 93 94 93
Trésmíði á verkstæði 97 106 100 106 102 106 97 109 102 105 105 108
Umbúðaframleiðsla 104 131 106 125 101 115 119 118 131 116 106 144
Prentun, bókb., prentm 100 112 98 110 102 107 107 112 116 104 116 111
Skinna- og leðuriðnaður .. .. 113 103 105 84 84 105 79 95 84 89 92 129
Kemjskur iðnaður 99 108 96 111 98 116 107 119 111 113 106 108
Steinefnaiðnaður 86 81 84 81 86 87 83 108 97 108 86 96
Málmsmíði 92 94 90 95 85 50 73 91 89 95 91 97
Smíði og viðg. rafm.tækja .... 90 81 89 82 86 79 85 83 83 83 75 85
Smíði og viðg. flutn.tækja .... 104 108 105 106 101 96 104 110 112 107 102 100
Iðnaður alls 97 100 94 99 93 90 94 104 101 103 100 103
iittuUUUÉiíJMl
nara farið á alþióðavettvangi um
‘oilamál m.a. meðal þeirra þjóða,
-em aðild eiga að hinum al-
nienna tolla- og viðskiptasainn-
ingi (GATT), hafa leitt til þess
að samræma hefur orðið toll-
skrárflokkun hinna ýmsu landa.
Eigi ísland því að geta tékið
þátt í slikum viðræðum í fram-
tíðinni, er slík samræming af
þess hálfu ennfremur nauðsyn-
Ieg. Ennfremur má ætla að hin
nýja tollskrárfyrirmynd svari
betur kröfum nútlmans, en það
mun oft hafa borið við, að erfitt
hafi verið að heimfæra ýmsa efn
isvöru undir þá liði, sem tilgreind
ir eru I núgildandi tollskrá.
Auk þess sem ný flokkun verð
ur tekin upp mun eiga að fella
niður hin mismunandi heiti á
þeim aðflutningsgjöldum sem nú
eru I gildi og taka upp eina teg-
und aðflutningsgjalda þ.e. verð
toll og mun það verða til þess
að auðvelda og spara vinnu við
alla útreikninga í allri tollaf-
greiðslu.
Eins og gefur að skilja, er
enn ekki vitað um hvaða breyt-
ingar verða gerðar á tollum
hinna ýmsu vörutegunda. í því
sambandi hlýtur það hins vegar
að vera sanngjörn krafa iðnaðar-
ins, að I þeim efm m verði engar
stórvægilegar breytingar gerðar
fyrirvaralaust Uppbygging tolla
kerfisins á undangengnum áratug
um hefur fyrst og fremst verið
miðuð við tekjuöflunarsjónarmið
ríkissjóðs, en hins vegar verður
ekki sagt að I þeim efnum hafi
verið fylgt ákveðinni stefnu varð
andi iðnaðinn. Engu að síður hef
ur stefnan I tollmálunum leitt
til þess, að ákveðnum atvinnu-
rekstri hefur verið sköpuð starfs
skilyrði I skjóli misjafnlega mik-
illar tollverndar. Komist hið opin
bera síðar að því, að um óæski-
lega tollvernd sé að ræða, mælir
öll sanngirni gegn því, að breyt
ingar á starfsskilyrðum þessarar
atvinnugreina séu gerðar fyrir-
varalaust. Fyrirtækin verða að
hafa tíma til þess að búa sig
undir breyttar aðstæður og er
því æskilegt að allar breytingar
á tollum, séu þær taldar æskileg
ar, fari fram 1 áföngum.
Þá ber ennfremur að hafa I
huga, að ekki verður litið á tolla
málin ein út af fyrir sig, heldur
verða þau að skoðast I nánu sam
hengi við aðrar þær forsendur,
sem hið opinbera getur ráðið
miklu um á öðrum sviðum efna-
hagslífsins. En ekki verður annað
sagt að iðnaðinum hafi á ýmsum
öðrum sviðum verið sett mun lak
ari starfsskilyrði en öðrum at-
vinnugreinum.
í sambandi við hugsanleg
tengsl íslands við þau markaðs-
svæði, sem nú eru I mótun I
Evrópu, hafi farið fram nokkrar
rannsóknir á tolla- og samkeppn-
isaðstöðu íslenzkra atvinnuvega.
Á árinu 1961 ritaði viðskipta-
málaráðherra Félagi íslenzkra
iðnrekenda og fleiri samtökum
bréf, þar sem lýst var yfir því
að þróun samruna og samstarfs
Ianda Efnahagsbandalagsins og
þeirra Ianda, er stóðu að stofn-
un fríverzlunarsvæðis, væri kom
in á það stig, að nauðsynlegt
væri að ríkisstjórnin tæki upp
viðræður við þau samtök, er hér
á landi hefðu mestra hagsmuna
að gæta. Tilnefndi FÍI fulltrúa
I nefnd, sem skipuð var fulltrú-
um frá öðrum hagsmunasamtök-
um. í framhaldi af störfum þess-
arar nefndar voru síðar skipað-
ar undirnefndir, er kanna skyldu
m.a. vandamál hinna ýmsu at-
vinnugreina frekar Hóf iðnaðar-
nefndin störf á miðju s.I. ári, en
í henni eiga sæti auk embættis
manna, fulltrúi frá Félagi Is-
lenzkra iðnrekenda, Landsam-
bandi iðnaðarmanna ogSambandi
íslenzkra samvinnufélaga. Beind
ust störf nefndarinnar fyrst og
fremst að því að rannsaka vanda
mál þeirra iðngreina, sem nú búa
við tollvernd. Hin mikla óvissa,
sem komið hefur upp I sam-
bandi við framtíðarþróun þess-
ara mála, hefur hins vegar orðið
þess valdandi, að störf þessarar
nefndar hafa legið niðri nú um
sinn.
Cem afleiðing af stefnu hins
opinbera I lánsfjármálum
iðnaðarins og skattamálum, hafa
byggingarmál iðnaðarins komizt
í hið mesta óefni. Þá hefur og
verið tilfinnanlegur skortur á
iðnaðarlóðum I Reykjavík og eru
dæmi þess að iðnfyrirtæki hafi
flutzt úr höfuðborginni og til
staða þar sem betur er séð fyrir
þörfum iðnaðarins I þessum efn-
um.
Til þess að reyna nýjar leiðir
til útbóta á húsnæðisskorti iðn-
aðarins, var á s.l. ári stofnað til
hlutafélags um byggingafram-
kvæmdir iðnaðarsvæðis við
Grensás I Reykjavík. Er þess nú
að vænta, að nauðsynleg fyrir-
greiðsla ríkisstjórnarinnar og
Reykjavíkurborgar fáist til þess
að unnt verði að hrinda þessu
nauðsyniamáli, sem Iengi hefur
verið á döfinni, I framkvæmd.
Þó að slíkt samstarf um bygg-
ingu iðnaðarsvæðis hafi marga
kosti I för með sér, þá er því
ekki að leyna, að slíkt fyrirkomu
lag hentar ekki öllum iðnrekstri.
Húsnæðisþörf og þörf fyrir at-
hafnasvæði eru svo mismunandi,
að útilokað er fyrir sum fyrir
tæki að taka þátt r slíku sam-
starfi.
Því er það svo, að þótt takist
að koma byggingu áðurnefnds
iðnaðarsvæðis I framkvæmd, þá
eru húsnæðismál fjölmargra iðn-
fyrirtækja enn óleyst.
■pf litið fram hjá þeim almennu
vandamálum, sem iðnaður-
inn hefur átt við að búa um ára-
bil, verður ekki annað sagt, en
að árið 1962 hafi orðið iðnaðin
um sem heild, fremur hagstætt.
Hins vegar verður ekki fram hjá
þvl gengið, að iðnaðurinn á við
margvlsleg vandamál að etja og
þá einkum vegna þess misréttis
sem gætt hefur I fyrirgreiðslu
hins opinbera við atvinnuvegina.
lðnrekendur eru samt sem áð-
ur almennt bjartsýnir og ætla,
að með tímanum muni skapast
sanngjarnari skilningur á gildi
iðnaðarins fyrir islenzkan þjóðar
búskap.. Vitað er um ýmsar mikl
ar fjárfestingarfyrirætlanir I iðn-
aðinum, er mjög myndu verða til
hagsbóta islenzku atvinnulífi,
tækist að koma þeim I fram-
kvæmd. En sem stendur er það
fyrst og fremst fjármagnsskortur
sem háir framkvæmdum. Þótt iðn
rekendur fyrir sitt leyti fagni
þeim áformum, að hafizt verði
handa um að nýta orkuauðlindir
íslenzkra fallvatna með uppbygg
ingu stóriðnaðar fyrir augum,
vonast þeir á hinn bóginn til
þess, að slíkar fyrirætlanir verði
ekki til þess að beina athygl-
inni frá þýðingu þess iðnaðar,
sem fyrir er I landinu og að haf-
izt verði handa um að greiða bet
ur úr vanda hans, áður en til
stóriðnaðarframkvæmda kemur.
Hjólbarðaverkstæðið M Y L L A N
Opin alla -g tra ki t aö morgn tii ki tl að Kvöldi
Viðgerðir á alls konai hjðlbörðum - Seljuro einnig allai
stærðir hjðibarða - Vönduð vinna - Hagstætt verð
Gerum -ið snjðkeðjui og setjum keðjui á ofla
M Y L L A N Þverholti 5.
nmtnae-miaM