Vísir - 20.09.1963, Blaðsíða 7

í;;ih!
neytinu til íbúðar vændiskon-
unnar, dvaldist með henni sinn
fasta „viðtalstíma”. Og næsti
„viðskiptamaður" vændiskon-
unnar var hermálaráðunautur
úr rússneska sendiráðinu.
Tjað má geta nærri hvílíkt reið-
slag þessi frétt var, þegar
hún opinberaðist í réttarhöldum
yfir svertingja einum, sem hafði
reynt að myrða sömu vændis-
konu, af því að hún hafði einn
ig verið ástmey hans. Hún var
reiðarslag bæði fyrir ráðherr-
ann, er varð að segja af sér em-
bætti og þingmennsku. Þar lauk
glæsilegum ferli hans og á hann
nú við hina mestu erfiðleika að
stríða, honum standa allar dyr
lokaðar, — eða fyrir eiginkonu
hans, sem var særð en hefur
haldið tryggð við hann. Og þetta
var einnig reiðarslag . fyrir
brezku ríkisstjórnina og for-
ustumann hennar, Macmilian for
sætisráðherra.
fiegja má að ríkisstjórnin hafi
riðað til falls vegna óhugn-
anlegra staðreynda Keeler-máls
ins. Er hægt að hugsa sér nokk
uð óhugnanlegra en að ráðherra
sem á að bera hina mestu á-
byrgð og traust velji sér að vin-
um gerspillt úrkast þjóðfélags-
ins, drykkjumenn og vændis
konur. Hér blandast þetta alit
saman, sjálfur ráðherrann hafi
gerzt kviðmágur svertingjaúr-
hraks og í málinu var jafnvel
morðtilraun.
Þær raddir urðu sterkar, sem
heimtuðu að Macmillan-stjórn
var honum þungbært, en hann
stóð öll þessi áföll af sér. Nú
um mánaðamótin ágúst-septem
ber fór fram skoðanakönnun í
Bretlandi, sem virtist benda til
þess, að öldurnar hefði lægt,
vinsældir Macmillans og stjórn
ar hans fóru nú vaxandi og
framtíðin virtist bjartari.
Þó er enn ekki bitið úr nál-
inni með þetta og er málið nú
enn komið á dagskrá. Enn eru
nokkrar eftirhreytur væntanleg
ar og geta þær öldur enn risið
svo hátt, að Macmillan verði
varla vært í stjórnarforustunni.
1-jegar ólgan var sem mest í
sumar, reyndi Macmillan m.
a. að lægja þær með þvl að
skipa sérstakan rannsóknardóm
ara til að kanna, hvernig væri
háttað siðferðisstyrk meðal
þeirra manna sem gegna ábyrgð
armiklum stöðum í Bretlandi.
Tilefni þesn var, að hugsan
legt þótti, að Profumo hermála
ráðherra hefði sagt vændiskon
unni einhver hernaðarleyndar-
mál, sem,hún hefði síðan getað
komið til næsta viðskiptamanns
síns, rússneska sendiráðsstarfs-
mannsins.
Var vel metnum lögfræðingi
og hæstaréttardómara Denning
lávarð; falið að rannsaka, hvern
ig siðferðisstyrkur manna í á-
byrgðarstöðum I Bretlandi væri
og hvort hætta væri á þvf, að
erlendar njósnadeildir gætu náð
tangarháldi 'á þeim, vegna þess,
að þeir hefðu gert sig seka um
spillt líferni, drykkjuskap, kyn
villu, væru í fjárþröng o. s.
byggja slíkar rannnóknir á sögu
sögnum.
Síðastliðinn mánudag afhenti
Denning lávarður síðan Macmill
un skýrslu sína, sem er mjög
löng greinargerð eða um 60
þúsund orð. Enn er farið með
Dennings skýrsluna sem leyndar
mál. Macmillan las hana að
kvöldi mánudagsins og næsta
dag fékk Harold Wilson foringi
Verkamannaflokksins, að lesa
hana, en vegna leyndarinnar
varð hann að lesa hana í skrif
stofu forsætisráðherra, fékk
ekki að fara með eintak af henni
með sér.
Það má geta nærri, að samn
ing þessarar skýrslu vekur
feikna athygli í Bretlandi og
telja menn, að með henni sé
þetta mál vakið upp að nýju og
muni geta valdið Macmillan
miklum óþægindum.
(f'krðrómur hefur komizt á kreik
um það, að Denning lávarð
ur sé mjög strangur. Hann er
mikilsmetinn lögfræðingur og
strangleikamaður í siðferð-
isskoðunum og er talið, að hann
taki hart á þeirri siðferðislegu
upplausn sem gerir svo víða
bethar drottningar til að gera
henni grein fyrir þessu máli.
Og nú hefur verið tilkynnt, að
lávarðadeild brezka þingsins hafi
verið kölluð sérstaklega saman
þann 2. október til að gefa fyrir
mæli um að birta skýrsluna sem
þingskjal, öðruvísi er ekki hægt
að birta hana, vegna meiðyrða-
löggjafar landsins. Þá fyrst verð
ur hægt að segja hvaða áhrif
Denning-skýrslan kann að hafa
í stjórnmálum Bretlands. Óhætt
er að segja, að hennar er beðið
með mikilli eftirvæntingu og
margir halda því fram, einkum
andstæðingar ríkisstjórnarinnar,
að hún geti þá jafnvel orðið
stjórninni að falli. Ekkl er þó
hægt við því að búast, að skýrsl
an verði birt í heild, Wilson
foringi Verkamannaflokksins
krefst þess að vísu, en Macmill-
an mun kjósa að strika nokkuð
út úr henni.
TVú fyrir nokkru andaðist
brezki njósnarinn Guy
Burgess austur í Moskvu. Við
það rifjast upp gamalt hneyksli
mál brezku stjórnarinnar, þar
sem menn með kommúnískar
skoðanir og ölhneigðir menn
JJarold Wilson foringi brezka
Verkamannaflokksins hefur
enn haldið því fram, að Mac-
millan sjálfur eigi mesta sök-
ina á þeirri spillingu, sem gerir
vart við sig á æðstu stöðum í
Bretlandi. „Sfðan MacmiIIan
komst til valda, segir hann.
spyr ríkisstjórnin ekki fyrst og
fremst, hvort eitt eða annað sé
rétt, heldur hvort hún sleppi
með það.“ Þetta er heldur ljót
lýsing á siðferðisástandinu og
sennilega mikið ýkt, vegna þess,
að fyrir Wilson geta þessi
hneyksli orðið þrep upp f valda
stöðuna.
Hitt hefur virzt eftirtakanlegt,
að hneykslismál meðal brezkra
stjómmálamanna og embættis-
manna hafa verið alltof tíð,
njósnamálin eru orðin of mörg,
þar sem rússneskir sendiboðar
gátu borið fé á brezka menn f
trúnaðarstöðum eða náð tangar
haldi á þeim vegna siðferðis-
legra ávirðinga þeirra. Virðist
sýnt, að Bretar þurfi að setja
strangari reglur sem tryggi það
betur að ábyrgðarstöður séu
veittar grandvörum mönnum.
Þorsteinn Thorarensen
Föstudagsgreinin
V I S I R . Föstudagur 20. seytember 1963.
Jjað varð niikið áfail fyrir Mac
millan forsætisráðherra og
ríkisstjórn hans, þegar þau
furðulegu tíðindi spurðust í sum
ar, að sjálfur hermálaráðherra
Iandsins hefði haft náin kynni
af alræmdri ungri vændiskonu
Christine Keeler.
Ráðherrann John Profumo
hafði til skamms tíma verið á-
litinn einn efnilegasti maðurinn
í hópi yrigri íhaldsmanna. Frami
hans hafð; orðið mikill og skjót
ur, hann hafði m.a. komið við
sögu sem aðstoðarráðherra við
lausn Kýpur-málsins og þótti
fara það mjög vel úr hendi.
Hann var glæsilegur ungur mað
ur, gáfaður og skjótur til ákvarð
ana og auk þess var hann
kvæntur glæsilegri konu, sem
hafði verið mjög vinsæl. Fram
tíðin virtist brosa við honum,
hann vann kosningu í Stratford-
kjördæmi, heimabæ Shakespe-
ares með miklum meirihluta og
farið var að tala um það, að áð
ur en lyk; myndi hann setjast
f æðstu embætti, það kæmi
mönnum ekki á óvart þó hann
skipaði embætti utanríkisráð-
herra, jafnvel forsætisráðherra
eftir einn eða tvo áratugi.
En á sama tíma og þessi mað
ur var að rfsa upp til aukinna
valda og virðinga átti hann að
vinum spillta félaga, úrkast þjóð
félagsins og heimsótti vændis
konuna á vissum dögum í hverri
viku. Hann sat á daginn í em-
bætti hermálaráðherra og hand-
lék viðkvæm trúnaðarskjöl. En
um kvöldið ók hann úr ráðu-
Hér sést Denning lávarður og fyrir framan hann í skjalabindum skýrslur og vitnisburðir, sem hann hefur tekið í rannsókn sinni.
in segði af sér, ekki vegna þess
að Macmillan sjálfur væri á
neinn hátt riðinn við þetta, held
ur vegna þess, að hann hefði
orðið þess valdandi með kæru
leysi sínu, að linað hefði verið
á siðferðilegum kröfum til
þeirra manna, sem bera mesta
ábyrgð. Foringj stjórnarandstöð
unnar Harold Wilson krafðist
þess m. a. að stjórnin færi frá
og hreinsað væri út úr spilling-
arbælinu.
17'n Macmillan varðist og greip
til ýmissa ráðstafana til að
hreinsa sig og stjórnina af allri
ábyrgð. Hneykslasumarið mikla
frv.
J^enning lávarður tók til ó-
spilltra málanna, að kanna
þetta vandamál og hefur rann-
sókn hans tekið tólf vikur. Hann
ýfirheyrði persónulega um 180
vitni og var rannsókninni hagað
með þeim óvenjulega hætti, að
vitnisburðurinn var ekki gefinn
undir eiðstaf, svo að vitnin gætu
einnig skýrt frá orðrómi, sem
þau hefðu heyrt. Með þessu var
talið að auðveldara yrði að graf
ast fyrir orðróm, en jafnframt
hefur það verið gagnrýnt all-
mikið, að ósæmandi sé að
vart við sig. M. a. er því haldið
fram, að hann telji a. m. k. tvo
af ráðherrum í brezku stjórn-
inni óhæfa siðferðislega til að
gegna slíkum embættum og einn
aðstoðarráðherra. Sé það rétt,
er skýrslan geysilegt áfall fyrir
ríkisstjórnina. Fleiri ráðherraaf-
sagnir gætu riðið henni að fullu.
Þó. verður það að takast fram,
að enn er þetta ekki með öllu
Ijóst því að skýrslan er leyndar
mál.
í gær var brezka stjórnin að
ræða Denning-skýrsluna og í
dag átti Macmillan forsætis-
ráðherra að ganga á fund Elísa-
þeir Burgess og McLean höfðu
fengið að sitja í miklum ábyrgð
arstöðum, þar sem þeir höfðu
aðgang að þýðingarmiklum ríkis
Ieyndarmálum. Þeir reyndust
og vera rússneskir njósnarar, en
þegar átti að handtaka þá, hafði
þeim borizt njósn frá þriðja
manni, sem virðist hafa verið
Kim Philby, er þá starfaðj í
brezku leyniþjónustunni og
hafði einnig nokkrar kommún-
ískar tUhneigingar. Allir þrír
flúðu þeir svo að lokum austur
til Sovétríkjanna, en líf þeirra
hefur verið heldur ömurlegt þar
í einskonar útlegð.