Vísir - 04.02.1964, Síða 8

V1S IR . Þriðjudagur 4. febrúar 1964.
8
VISIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram.
ASstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Þorsteinn ó. Thorarensen
Ritstjómarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 70 krónur á mánuði
í lausasölu 5 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Vfsis. — Edda h.f.
Gengi viðreisnarinnar
Stjómarandstaðan lætur liggja að því orð þessa dag-
ana að nú sé úti um viðreisnina — nú sé draumurinn
búinn. Orsökin á að vera sú að söluskatturinn hefir
verið hækkaður um rúm 2%! Ef satt væri sannaðist
hér hið fornkveðna að oft veltir lítil þúfa stóru hlassi.
En hyggjum örlítið nánar að málinu. Er þetta stað-
reynd eða óskhyggja að viðreisnin sé fallin og það
á eigin bragði í þokkabót? Það þarf ekki hagspeking til
þess að sjá að hér mælir stjórnarandstaðan án raka.
Það eina sem gerzt hefir er það að bráðabirgðalausn
hefir verið fundin á vandkvæðum sjávarútvegsins við
þessi áramót. Sú lausn stendur ekki í neinu orsaka-
sambandi við viðreisnarstefnuna, né er hún þáttur í
frumáætlun ríkisstjórnarinnar um endurreisn efnahags
lífsins. Hún er tilkomin vegna þess eins að stjórnarand-
staðan hefir komið útveginum í mikinn bobba með
kaupkapphlaupi og yfirboðum. Nú er ríkisstjórnin að
leysa þann vanda, sem stjórnarandstaðan hefir skapað.
Syndin er nú hvorki stærri né meiri en það.
En viðbrögð stjórnarandstöðunnar við sjávarútvegs-
lausninni em um fleira kostuleg. Hún hefir réttilega
bent á að hér er stigið skref inn á uppbótarleiðina. Það
er hennar gamla leið, hennar gamla stjórnarform. En
nú er því lýst yfir að þessi leið sé ótæk og stjórnin
hirt fyrir það að hafa svikið loforð sín, eins og Tíminn
kemst svo skemmtilega að orði í fyrradag. Þannig
harmar stjórnarandstaðan að viðreisnarstjórnin skuli
ekki standa við fyrirætlanir sínar í öðru orðinu, en
fordæmir hana í hinu. Svo kostulegt ósamræmi er í
málflutningi hennar um efnahagsmálin.
gannleikurinn er sá að viðreisnin hefir fært þjóðinni
miklar umbætur og miklar framfarir. Og stefna henn-
ar er enn í fullu gildi þótt hliðarspor hafi orðið að
taka í bili. Hér hefir svo oft verið minnzt á þann furðu-
lega góða, árangur sem náðst hefir í efnahagsmálunum
síðustu þrjú árin, að ástæðulaust er að fara um það
mörgum orðum. Gjaldeyrissjóðir hafa verið myndaðir í
stað gjaldþrotasjóða. Spariféð er orðið meira en nokkru
sinni fyrr. Atvinna hefir aldrei verið meiri. 30 þúsund
borgarar voru gerðir tekjuskattslausir með skatta-
bótinni. Tollar voru stórlækkaðir á landsfólkinu. Al-
mannatryggingarnar hafa verið stórauknar. Traust
hefir verið skapað í fjármálum út á við og inn á við.
Þetta eru afrek viðreisnarinnar. Að nefna þau er
ekkert karlagrobb. Þau eru staðreyndir, sem öll þjóðin
nýtur nú góðs af.
*
j ár, 1964 er hlaupár. í>að hef-
ur það í för með sér, að
febrúarmánuður verður einum
degi lengri en í venjulegum ár-
um, eða eins og segir í vísunni:
Febrúar tvenna fjórtán ber
frekar einn þá hlaupár er.
Þetta einkennilega fyrirbæri
í almanakinu hefur það 1 för
með sér, að einstaka menn eru
svo óheppnir, að vera fæddir á
hlaupársdag og eiga þaðan f frá
aðeins afmæli á fjögurra ára
fresti. Það þykir neyðarlegt að
vera fæddur á hlaupársdag og
þess eru jafnvel dæmi, að mæð-
urnar reyni að breyta því og fá
lækna og yfirsetukonur til að
gefa út ranga skýrslu um að
fæðingin hafi orðið 28. febrúar
eða 1. marz. Þetta er í sjálfu
sér eðlilegt, því að þegar stund-
ir líða fá hlaupársbörnin það á
tilfinninguna að þau séu útund-
an í lífinu. Að vísu er reynt að
bæta þeim það upp með því að
halda upp á afmælið á næstu
dögum, en félagar þeirra stríða
þeim óspart með því, að þetta
sé bara plat, þau eigi ekkert
afmæli.
Eg elska
minn.
ég leyfa mér að biðja

hönd yðar, herra
*)•)
Frekar einn
þá hlaupár er“
ITlaupársdagurinn stafar ein-
faldlega af því, að sólin
er aðeins lengur en 365 daga
að fara ársins hring. Til þess
þarf hún nærri 6 klst. í viðbót.
Á fjórum árum hefur því safn-
azt saman í heilan sólarhring.
Til forna áður en menn upp-
götvuðu þetta vildu árstíðirnar
færast til, svo það gat numið
nærri heilum mánuði á öld.
Eftir nokkrar aldir voru menn
hættir að skilja i því, að þeir
mánuðir, sem forfeðurnir höfðu
kallað sumarmánuði voru orðn-
ir vetrarmánuðir með snjó og
fjúki og svo öfugt.
Tjegar hið kristilega tímatal
var tekið upp á 6. öld var
svo ákveðið að lagfæra þessi
mistök með því að taka upp
hlaupársdag á fjögurra ára
fresti. En undarlegt var að
hlaupársdagur var ekki ákveð-
inn 29. febrúar, heldur þann
24. febrúar. Stafaði þetta af til-
liti til hins rómverska tímatals
og gamalla rómverskra siðvenja.
Þannig var 23. febrúar hinn
gamli rómverski hátíðisdagur
Terminalia, sem var haldinn til
heiðurs landamæra eða tíma-
markaguðinum Terminusi. Þótti
hæfa að setja hlaupársdaginn
næstan á eftir honum, en við
það flytjast dagar Matthlasar,
Victorinusar o. fl. einum degi
aftar í almanakinu.
AJmennt er þó ekki tekið
neitt tillit til þessarar skýringar
og er yfirleitt litið svo á að sá
29. sé hlaupársdagur.
]^ú er það að vísu svo, að sól-
arárið er ekki nákvæmlega
365 dagar og 6 klst., heldur
nánar tiltekið 365 dagar, 5 klst.,
48 mínútur og 48 sekúndur.
Þar vanfar sem sagt um ellefu
mínútur upp í 6 klukkustund-
irnar. Það er að vísu ekki mikið
en safnast þegar saman kemur,
á fjögur hundruð árum hafa
þessar ellefu mínútur safnazt
saman í þrjá daga sem þurfa
að dragast frá. Þess vegna var
það ákveðið með tilskipun
Gregoriusar páfa 1582, að fella
niður hlaupársdag um hver
aldamót, nema það aldamótaár-
tal sem fjórir ganga upp í ald-
atölunni. Þannig skyldi vera
hlaupár árið 1600, en ekki
hlaupár árin 1700, 1800. 1900.
Með þessu móti vinnst upp um-
rædd þriggja daga skekkja á
400 árum.
En Gregorius páfi gerði meira.
Hann ákvað að Ieiðrétta allt
tímatalið frá upphafi hins kristi
lega tímatals. Sú skekkja nam
þá orðið 10 dögum og ákvað
páfinn að fella átta daga úr.
þá voru mótmælendatrúar-
menn komnir til valda víð-
ast í Norður-Evrópu og voru
þeir nú ekki á því að hlýða
páfanum. Þar var hinu gamla
eða júllanska dagatali haldið
áfram og kom nú upp það ein-
kennilega fyrirbæri að mismun-
andi dagatal var ríkjandi í heila
öld í Suður- og Norður-Evrópu,
jafnvel I nágrannahéruðum í
Þýzkalandi eftir þvl hvort
kaþólskir eða mótmælendur
réðu þar ríkjum. Var kaþólska
almanakið 10 dögum á undan og
má geta nærri hvílíkum rugl-
lingi þetta hefur valdið.
Loksins urðu mótmælendurn-
ir að gefa sig I þessu og viður-
kenna að páfinn hefði rétt fyrir
sér. Það gerði danska ríkið ár-
ið 1700 og var munurinn þá
orðinn ellefu dagar.
Árið 1699 andaðist Kristján
5. og við tók sonur hans Frið-
rik 4. Hann lét það verða sitt
fyrsta verk að breyta tímatal-
inu.
Tjað þóttu mikil undur cg
stórmerki norður á Islandi
á Alþingi sumarið 1700 að lesið
Framhald á bls. 13.
Rætt um gamla hlaupárssibi, framsýni
Gregoriusar páfa og tillogu til Alþingis
um bónorbsrétf kvenna á hlaupársdag
*
I