Vísir - 09.06.1964, Blaðsíða 9

VÍSIR . Þriðjudagur 9. júní 1964.
9
-x
„Það er ekki í mínum
verkahring að sækjast
eftir vinsældum“, segir
dr. med. Ole Bentzen, og
stóru, bláu augun hans
skjóta gneistum af
ákafa. „Hins vegar heyr-
ir undir mig að hafa á
réttu að standa. Og við
förum ekki með neitt
fleipur — við höfum
margra ára reynslu að
baki og vitum orðið
vel, um hvað við erum
að tala“.
Þótt orðalagið sé ákveðið,
er dr. Bentzen ljúfmennskan
uppmáluð og einstaklega
elskulegur í allri framkomu.
En þegar hreyft er við hans
miklu hugsjón, kemur eld-
heitur baráttumaðurinn i
Ijós. Og hann fer ekki dult
með þá skoðun sína, að al-
snemma og fái góð heyrnartæki
sem allra fyrst, og að þau alist
upp í frjálsu samfélagi við önn-
ur börn, gangi í venjulega
skóla og séu ekki álitin ,öðru-
vlsi‘ en annað fólk. Hver er
svo sem fullkomlega normal?
Okkur vantar öll eitthvað til
að vera fullkomlega úr garði
gerð andlega og líkamlega, en það
ber mismikið á vöntunum okk-
ar. í normal þjóðfélagi eru um
það bil 10% af þegnunum með
einhverjar meðfæddar veilur —
blindir, heyrnardaufir, vanskap-
aðir, vangefnir o.s.frv. — svo
að enginn skóli getur verið nor-
mal, nema hlutfallstalan sé á-
líka í honum, og ekkert fyrir-
tæki, ekkert félag. Og ef börn-
in venjast því strax frá byrjun
að umgangast jafnaldra sína,
sem ef til vill eru fæddir með
einhverjar af þessum veilum,
taka þau það eins og sjálfsagð-
an hlut og finnst það ekkert
undarlegt. Þá er heldur engin
hætta á, að þau verði sfðar á
ævinni óeðlileg í framkomu við
fólk, sem á við slíka veikleika
að stríða, sýni því yfirdrifna
vorkunnsemi eða reyni jafnvel
að forðast það."
Hálfs árs böm
með heymartæki.
„Þér sögðuð, að það væri mik
ilvægt að taka börnin til skoð-
Dr. Ole Bentzen með konu sinni, frú Lotte, sem er af íslenzkum
ættum, komin af Magnúsi Stephensen háyfirdómara. (Mynd: IM).
eiginlega alger undantekning.
Oftast stafar hún af einhvers
konar veikindum á meðgöngu-
ttmanum, t.d. rauðum hundum,
eða erfiðri fæðingu. Þvi er hún
mjög sjaldan arfgeng."
„Finnst börnunum ekkert leið
inlegt að þurfa að ganga með
heyrnartæki, sérstaklega þegar
þau fara að stækka?“
„Nei, þvert á móti, og það er
einmitt afar þýðingarmikið frá
sálrænu sjónarmiði, að þau beri
þetta auðkenni veilu sinnar.
Annars gæti komið fyrir, að
fólk héldi, að þau væru eitt-
hvað sljó eða aulaleg, ef þau
fylgdust ekki vel með, hvað ver-
ið væri að segja, en um leið og
það sér heyrnartækin, veit það
ástæðuna og verður þeim mun
nærgætnara við börnin."
„Ber nokkuð á, að foreldrum
sé illa við að senda börn sfn
í leikskóla eða aðra skóla, þar
sem sumir nemendurnir eru á
einhvern hátt vanheilir?"
„Ojú, stöku sinnum hefur það
slceð, að einhver frúin hafi sagt
hneyksluð: ,Hvað er þetta, á
hann Pétur minn, -’gerlega heil-
brigður, að þurfa að ganga i
sama skóla og þetta barn?’ Og
þá hef ég svarað: ,Nei, nei, það
er alveg óþarfi — yður er vel-
komið að setja Pétur í annan
/
menningur megi gjarnan
hrista af sér slenið og sýna
líflegri áhuga á hvers kyns
þjóðfélagslegum umbótastörf
um.
Hann er yfirlæknir og stjórn-
andi Heyrnarlækningastöðvar
danska rfkisins í Árósum, sér-
fræðingur að mennt í háls- nef-
og eyrnasjúkdómum, ötull
starfsmaður WHO (World He-
alth Organization) og ber ótak-
markaða umhyggju fyrir öllum
þeim sem eiga í erfiðleikum með
að samlagast þjóðfélaginu sök-
um einhvers konar andlegra eða
líkamlegra vanheilinda. Einkum
leggur hann þó rækt við börnin,
og bað er sérgrein hans að rann-
saka heyrnardauf börn, úr-
skurða á hvern hátt þeim verði
bezt hjálpað og stuðla að þvi,
að þau geti lifað eðlilegu lífi
innan um heilbrigða jafnaldra
sfna, en þurfi ekki að alast upp
á sérstökum hælum og útilok-
ast þannig úr venjulegu samfé-
lagi.
Hver er
fullkomlega normal?
„Ef mig langar að læra ís-
Ienzku þá reyni ég að komast
til Islands," segir hann. „Og ef
ég vi! læra frönsku, er það
hvergi auðveldara en í Frakk-
landi. Börn, sem þurfa að læra
að tala sitt eigið móðurmál, gera
það hvergi betur en innan um
talandi fólk og talandi börn;
málleysingjar læra ekki að tala
af öðrum málleysingjum. Heyrn-
ardauf börn þurfa fyrst og
fremst á tvennu að halda: að
þau séu tekin til skoðunar nógu
unar nógu snemma — hvað er
,nógu snemma'?"
„Eins fljótt og hægt er, þ.e.
a.s. um leið og foreldrana grun-
ar af viðbrögðum barnsins, að
eitthvað sé að. í flestum tilfell-
um er það reyndar móðirin, sem
finnur það fyrst; mæður eru
gæddar furðulegum næmleika
gagnvart börnum sfnum —
pabbinn er oft of stoltur til að
vilja viðurkenna, að eitthvað
geti verið að hans barni. Það er
fjölskylduna sem heild og gera
okkur ljóst, að það eru ekki
síður foreldrar og ættingjar,
sem þurfa aðstoðar við, en barn-
ið. Þeir verða að geta leitað
ráða hjá sérmenntuðu fólki og
fengið leiðbeiningar varðandi öll
þau vandamál, sem upp kunna
að koma, og auðvitað eru þau
margvísleg. Öll höfum við þörf
fyrir að eiga gott heimili, en
enginn þó eins og vanheilu börn
in.' Það er óendanlega þýðing-
svo að þau eru alveg ófeimin,
þegar þau hefja hina almennu
skólagöngu.“
„En geta þau fylgzt með í
venjulegum tfmum?“
„Nei, í sumum námsgreinum
eru þau í sérstökum bekkjum,
en í öðrum eins og t.d. leikfimi,
sundi o.s.frv. blandast þau aft-
ur hðpnum; að maður tali ekki
um frímínútur og alla sameig-
inlega leiki."
Sssmtfsl við danska prófessorinn, dr. Oie Bentzen,
yfirlækni og stjórnanda Heyrnarlækningastöðvar
danska ríkisins í ÁRÓSUM
bezt að fá barnið svona sex
mánaða til eins árs, a.m.k. sem
fyrst eftir þann aldur."
„Geta svo ung börn haft
heyrnartæki?"
„Ég er nú hræddur um það.
Hitt er voðalegur misskilningur
að bíða, þangað til barnið er
orðið 4-5 ára, því að ’-á missir
það úr þann dvrmæta tfma, sem
það getur lært mest og á auð-
veldastan hátt."
„Þarf ekki líka að leiðbeina
foreldrunum. hvernig bezt verði
farið með ’--:rnið?“
„Jú, sannarlega. Það er eins
gott að gera sér grein fyrir því,
að f hverju einstöku tilfelli er
um þrjá sjúklinga að ræða:
barnið, móðurina og föðurinn.
Og foreldrarnir þarfnast miklu
rækilegri læknishiálpar en barn-
ið! Vir' verðum alltaf ið taka
armikið, að þau fái að alast upp
á ástrfku heimili, og auk þess
er það þroskandi fyrir fullheil-
brigt fólk og börn að umgangast
þá, sem verr eru settir. Enginn
veit heldur, hvenær hann kann
sjálfur að veikjast hættulega
eða verða fyrir slysi, og við vit-
um, hvað það er uppörvandi fyr-
ir sjúkling, sem útskrifaður er
af spítala, að geta aftur farið
að lifa eðlilegu lífi, taka upp
fyrri störf og umgangast sömu
vinnufélagana og áður. Sama á
við um börnin, og þess vegna
leggjum við áherzlu á, að heyrn-
ardauf börn umgangist heil-
brigða jafnaldra sfna í leikskól-
um allt frá tveggja og hálfs til
þriggja ára að aldri. Þau læra
langmest af leikfélðgum sfnum
og venjast þannig frá byrjun
umgengni við börn á sínu reki,
Heyrnardeyfa
sjaldan arfgeng
„Verða þau aldrei fyrir
stríðni eða aðkasti hinna barn-
anna?"
„Ekki meira en eðlilegt get-
ur talizt hjá krökkum almennt.
Það væri heldur ekki heppilegt
að umgangast þau eins og við-
kvæmar gróðurhúsaplöntur. En
reynslan hefur sýnt, að ef ein-
hverjir krakkar hafa ætlað að
taka þau fvrir, bá hafa aðrir
úr hópnum tekið unp vörnina
fyrir þau og orðið hinir verstu
viðureignar."
„Mynduð þér segja, að heyrn-
ardeyfa væri í mö.gum tilfell-
um tekin að erfði'n-,,“
„Nei, langfæstum. Það er
sinum
skóla’. En úr þvf hefur enn
ekki orðið."
Svartur blettur
„Þér viljið láta leggja niður
alla sérskóla og stofnanir fyrir
vanheil börn?“
„Ja, ég vil a.m.k. ekki, að
þau séu "erð útlæg úr þjóðfé-
laginu með þvf að einangra þau
í sérstökum stofnunum. Aftur á
móti þurfa þau að læra sam-
hliða venjulegu námi allt það
sem kennt er f sérskólunum, og
þar geta hinir sérmenntuðu
kennarar unnið mikið nagn. Að
mínum dómi á þetta við um alla
þegna bióðfélaesins, sem eiga I
einhverjum erfiðleikum með að
sinna veniulemim störfum eða
samlagast meðbræðrum sínum
— siúklinga. la—~ða menn og
fatlaða. blinda, hevrnardaufa.
vangefna. gamalmenni o.s.frv.
Vif megum ekki flevgia beim
burt, einangra bá f sérstökum
stofnunum og skinta okkur ekki
af þeim að öðru levti — slfkt
er svartur blettim á siðmennt-
uðll MÁr fínnqf mæli-
kvarðinn á eildi siðmenningar
hverrar bióðar vera þessi:
Hvernie hömim við okkur gagn-
vart þeim, sem verr eru staddir
en við sjálf?" - SSB
-K
Vanheilu börnin læra bezt af