Vísir - 25.09.1964, Blaðsíða 9

VÍÍJR . Föstudagur 25. september 1964
9
* Viðtal við Andrés
4 Björnsson dagskrárstjóra
*
Andrés Bjðmsson dagskrár-
sjðrí Rfkisötvarpsins er nýkom
ðn herm eftir nærfellt ársdvöl í
íaupmannahöfn, en þar dvaldi
tmxm til að afla gagna um ævi
og Iffsstarf Grfms Thomsens
skálds. Öðrum þræði kynnti
haim sér starfsemi danska út-
varpsins og þá einkum dagskrár
efni þess.
— Er gott að vera með Dön-
*en? spurði fréttamaður Vfsis
Andrés daginn eftir heimkom-
una.
— Mér lfkar vel við Dani.
Þeir eru um margt öndvegis-
þjöð og ínerkis þjóð.
— Andar ekkert köldu frá
þeim í okkar garð?
— Danir eru vinsamlegir okk
ur lslendingum og gott að eiga
samskipti við þá. Hitt er annað
mál, að mér fínnst ávallt gæta
ncáckurs misskilnings milli Dana
og Islendinga, sem ekki hefur
tekizt að uppræta. Danir hafa á
tilfinningunni að þeir hafi gegn-
um aldimar farið illa með ís-
lendinga og finna til minnimátt-
arkenndar af því. íslendingar
eru reyndar sömu skoðunar,
vilja kenna Dönum um störu-
bólu, móðuharðindin og fleira
illt, sem þeir verða þó naumast
sakaðir um.
Hvað mig snertir persónulega
get ég ekki annað en borið lof
á Dani fyrir samskipti mín við
þá. Þeir voru í alla staði um-
gengnisgóðir, vingjarnlegir og
hjálplegir við mig, bæði hjá
útvarpinu og í söfnum naut ég
einstæðrar fyrirgreiðslu.
— Þú sóttir mikið þessar
stofnanir?
— Það mátti heita að ég væri
þar öllum stundum — í ein-
hverri þeirra,
— Dönsk bókasöfn eru mikil
náma fyrir fslenzka fræðimenn?
— Sum þeirra a. m. k. Ég
held, að í Konungsbókhlöðu sé
eitthvert fullkomnasta safn ís-
lenzkra bóka, sem til er. En þar
er líka margt annarra gagna,
sem snertir okkur Islendinga,
m. a. ýmsar heimildir, sem
varða samskipti Islands og Dan
merkur, og forn bréfasöfn
margra merkra íslendinga,
sumra sem lifðu fram á þessa
öld, eins og Þorvaldar Thorodd
sen og Boga Melsteð, auk
margra annarra, en einnis bréfa
söfn íslendinga á 19. öld, eins
og Péturs biskups, Jóns Áma-
sonar, Páls Melsteð, Hilmars
Finsen, Gfsla Brynjúlfssonar,
Finns Magnússonar o. fl.
Þessi bréf lágu þama í knipp
um og óröðuð, þar til nú fyrir
skemmstu að Sverrir Kristjáns-
son tók sig til og skrásetti öll
íslenzku bréfasöfnin í Konungs-
bókhlöðu. Það var mikið verk og
þarft.
Heimildir um fslenzk málefni
f ríkisskjalasafninu eru vafalaust
margar og merkar, en ég gat
þvf miður ekki kynnt mér þær
til nokkurrar hlítar.
Þriðja safnið sem ég heim-
sótti var háskólabókasafnið, en
það hefur sérstöðu hvað blaða-
kost snertir. Og blöðunum fletti
ég mikið í sambandi við það
mál, sem ég var að kynna mér.
— Varðandi Grím Thomsen?
— Já. Dönsk blöð geyma mikl
ar heimildir um Grim og margt
er að finna í þeim bæði um
hann og eftir. Þess vegna þurfti
ég að fletta ógrynni blaða til
að leita í þeim, en það var
seinlegt verk.
— Og þurft að skrifa upp úr
þeim líka?
— Stundum, en mest notaðist
ég við svokallaða xerox-aðferð,
sem er eins konar Ijósprentun,
mjög hagkvæm og ódýr. Þetta
er nýtt af nálinni a. m. k. í
dönskum söfnum og er unnt að
taka jafnt afrit af prentuðu
máli sem skrifuðu með hjálp
þessa xerox-tækis.
En hvað dönsku blöðin áhrær
ir, eru þau í ýmsu svo gagn-
merk heimild um íslenzk mál
og flytja svo margháttaðar upp
lýsingar og fróðleik um ísland,
að það væri vel þess virði að
íslendingar fengju filmur af
þeim helztu til að geyma hér í
söfnum.
— Varð þér vel ágengt í
gagnasöfnun þinni um Grím
Thomsen?
— Ég fann sitt af hverju. Hitt
er svo annað mál, að það er
ævistarf að leita allt uppi, sem
varðar Grím, annaðhvort eftir
hann eða um hann. Hér heima
á íslandi er mikið af ókönnuðu
efni um hann. í Danmörku eru
miklar heimildir til um Grím,
enda var hann búsettur þar sam
fleytt í 29 ár, frá 17 ára aldri
og þar til hann fluttist heim 46
ára gamall.
— Er það meiningin að skrifa
ævisögu Gríms?
— Um það get ég ekkert sagt
á þessu stigi málsins. Til þessa
Andrés Björnsson, dagskrárstjóri úívarp^iij^. ^ v.. .j
enn. I engu Norðurlandanna eru
norrænu félögin jafn fjölmenn
og áhugasöm sem í Danmörku.
Norrænt samstarf má rekja
allt aftur til aldamótanna 1800,
en þá voru það Danir og Svíar,
sem tóku höndum saman um
það eftir að hafa borizt á bana-
spjót öldum saman. Þetta sam-
starf var komið á góðan rek-
spöl þegar það varð fyrir veru-
legu áfalli með þýzk-danska
stríðinu 1864. Væntu Danir þá
stuðnings Svía, en urðu von-
sviknir mjög þegar vinir þeirra
og grannar hreyfðu hvorki legg
né Iið þeim til hjálpar.
Seinna áttu Danir samt frum-
kvæðið að norrænu samstarfi að
nýju og gegna þar enn forystu-
hlutverki.
Norðmenn voru seinir á sér
í þessi samtök. Þeir voru fram
yfir síðustu aldamót sambands-
þjóð Svía. Og hvað okkur ís-
Iendinga snerti, vorum við lengi
andvígir norrænni samvinnu, ein
faldlega af þeirri ástæðu, að við
vorum að reyna að brjóta af
okkur norræn tengsl, og á með-
an átti norræn samvinna ekki
upp á pallborðið hjá okkur. Það
var aðeins einn íslendingur, sem
skar sig úr á öldinni sem leið,
og barðist fyrir norrænni sam-
vinnu. Það var Grímur Thom-
sen.
— ,ið lokum ein spurning
enn, Andrés: Hver heldur þú að
verði afdrif handritaniálsins?
— Mér þykir líklegt að það
verði til lykta leitt á þann hátt
sem upphaflega var gert ráð
fyrir.
Handritamálið kemur til kasta
nýkjörins þings í haust, og for-
menn tveggja stærstu flokk-
anna, Sósíaldemókrata og
Vinstri manna a. m. k., hafa
VINNUft AD RANNSÓKN Á ÆVl
0S STARFI
THOMSENS
hef ég eingöngu unnið að efnis-
söfnun. Ég á eftir að fá yfirsýn
yfir þetta efni og vinna úr því.
Það er allt á frumstigi eins og
er.
Leitaðirðu uppi húsakynni
þar sem Grímur hefur búið?
— Já. Ég gerði það. Grímur
Thomsen hefur víða búið og oft
haft bústaðaskipti á þessum 29
árum, sem hann dvaldi ytra.
Sum þessara húsa eru hvað ytra
útlit snertir, með sömu um-
merkjum og þegar Grímur bjó
í þeim. Erfiðara er að segja
hvort innréttingu hefur verið
breytt 1 þeim eða ekki,
— Auk þessa kynntirðu þér
starfsemi danska útvarpsins?
— Já, eftir föngum, einkum
starfsháttu og dagskrárefni.
— Telurðu að margt sé af
þeim að læra á því sviði?
— Óefað. Hins vegar er það
ekki á mínu færi að segja til
um það hvað við óskum að
læra af dönskum í þessum efn-
um eða hvort við viljum taka
starfsháttu þeirra eða dagskrár-
efni að einhverju leyti til hlið-
sjónar hjá Ríkisútvarpinu. Það
er annarra að skera úr því.
Hitt er annað mál, að við get-
um lært margt og mikið af Dön
um á ýmsum sviðum, því í
mörgu eigum við skylt við þá.
Þótt Danir séu fjölmennari, eru
þeir samt smáþjóð eins og við.
Bæði löndin eru hráefnasnauð
og eiga því þjóðirnar að veru-
legu leyti afkomu sina undir ut
anríkisviðskiptum. Þar hafa
Danir komið ár sinni vel fyrir
borð og sitt af hverju gætum
við lært af þeim á því sviði.
Annað, sem mér kom raunar
algerlega á óvart, var það, að
Danir sögðu að jarðvegur væri
ófrjór og slæijiur víðast í Dan-
mörku Samt er Danmörk í
fremstu röð á sviði landbúnað-
ar. Einnig í þessu efni eigum
við að geta lært af Dönum. Það.
sem við Islendingar höfum aftur
á móti umfram Dani, er vatns-
orkan. Hún á að gefa okkur
ýmsa möguleika umfram þá.
— Og á menningarsviði get-
um við líka lært af Dönum?
— Menning Dana er á háu
stigi, og hvað norræna sam-
vinnu snertir, hafa þeir verið í
fararbroddi frá öndverðu. Þeir
hafa alla tíð verið driffjöðrin í
norrænu samstarfi og eru það
áhuga á að leysa málið. Það er
varla ástæða að ætla að stefnu-
breyting hafi orðið hjá þessum
flokkum.
— Er handritamálið mikið
rætt um þessar mundir í Dan-
mörku?
— Það er naumast hægt að
segja að því hafi verið hreyft.
Allur þorri manna lætur sig
Framh. á bls. 6.
í Þjóðdansafélagið í húsnæði Æsku-
lýðsráðs
Vetrarstarf Þjóðdansafélags
Reykjavíkur hefst um næstu
mánaðamót. Verður það fjöl-
breytt að vanda. Kennt verður
i mörgum flokkum fyrir börn,
unglinga og fullorðna. Áherzla
verður lögð á gömlu dansana,
sem eiga sívaxandi vinsældum
að fagna, og verða bæði byrj-
endaflokkar og framhaldsflokk-
ar. I’ framhaldsflokkum verða
einnig léttir þjóðdansar og af-
brigði af gömlu dönsunum, eins
og þeir eru dansaðir f öðrum
Iöndum og kynnast nemendur
þannig meiri fjölbreytni í þess-
um vinsælu dönsum.
Æskulýðsráð Reykjavíkur
hefur sýnt Þjóðdansafélaginu
þá vinsemd að bjóða því nokkur
afnot húsnæðis síns að Frí-
kirkjuvegi 11 og kemur það
Þjóðdansar dansaðir
sér vel fyrir félagið, sem hefur
átt við mikil húsnæðisvanda-
mál að etja við vaxandi aðsókn
að námskeiðum. Þarna mun m.a.
verða kennsla i barnaflokkum,
á þriðjudögum. Þetta leysir þó
engan veginn allan vanda fé-
lagsins og hefir það orðið að
leita sér húsnæðis víðar.