Vísir - 16.06.1965, Qupperneq 9

V I S I R . MiðvHuidagur 16. júní 1965.
O
Ármannsson, rektor, fyrir framan gamla skólann. „Ég hi
Undir
klassísku
merki
Gamla skólahúsið hef
ur staðið þarna síðan
Anno 1846 og sama og
ekkert breytzt. Það kom
frá Noregi fullsmíðað,
en ósamansett og rekið
saman á staðnum. Inni
á skrifstofu rektors
hangir boðsbréf með
gotnesku etri frá Christi
ani Rex VIII. um að,
„skólinn“ sé fluttur frá
Bessastöðum til Reykja-
víkur. Síðan hefur sú yf
irlýsing verið óhaggan-
leg og verður um ár og
aldir, eins og það, sem
tilheyrir klassísku tíma-
bili sögunnar. Gamli lat
inuskólinn (öðru nafni
lærði skólinn), sem síð-
ar kallaðist Hinn al-
menni menntaskóli og
nú Menntaskólinn í
Reykjavík verður við
lýði á meðan óður Hór-
azar eru þar kenndar.
Rektorinn, Kristinn Ármanns-
son, er nú að hverfa úr þessu
húsi, þótt hann sé ekki skilinn
við ástfólgin fræði sín, latinuna
og grísknna, sem hann hefur
kennt óslitið við þennan skóla
og Háskóla íslands síðan 1923
eða árið sem hann lauk kandíi-
datsprófi frá Hafnarháskóla.
„Ég hef eiginlega verið við-
loðandi hér sfðan 1909 er ég
gekk inn i skólann, 14 ára gam-
all“, sagði rektor.
„Munduð þér kannski treysta
yður til að rata um skólann
blindandi?"
„Ég held það — æti’ ég verði
ekki draugur hér á eftir“, og nú
brosti hann eins og lærimeist-
ari i púlti, þar sem hann sat við
skrifborðið gegnt tiðindamanni.
Skaut upp þeirri hugsun að það
væri einmitt til að viðhalda
klassíkinni, sem nú er tekið að
sverfa að, að boðberar sígildr-
ar menntar færu aldrei úr þessu
húsi, hvorki lífs né liðinir. Lat-
ínudraugagangur væri tilvalið
te’ikn.
Kristinn rektor, sem þrátt fyr
ir ástfóstur sitt við latínuna og
grískuna, hefur aldrei verið svo
sjálfbirgingslegur að opna ekki
raunvisindum og nýju málúnum
leið inn f skóia sinn (hann tók
líka háskólapróf í ensku og
Menntaskólanum í Reykjavík var slitið í gær-
dag. Kristinn Ármannsson, sem hefur gegnt
rektorsstöðu við skólann undanfarin níu ár
og stundað þar kennslu óslitið síðan 1923,
hættir störfum. í tilefni af því hafði blaðið tal
af honum.
kenndi hana árum saman við
Verzlunarskólann), var greini-
lega hlynntur því að leggja ekki
niður gömlu málin, hvað sem
það kostaði: „Ég mundi sætta
mig við að leggja niður latínu
í stærðfræðileid, en í máladeild
a b s o 1 ú t ekki. Öll málfræði
byggist á þessu gamla latneska
málfræðikerfi. Latínulærdómur
er stuðningur við alla málfræði
hugsun — ég lærði hvorki né
skildi íslenzku, fyrr en ég hafði
Iært latneska málfræði.
„Nú hefur sama skölakerfið
haldizt árum saman og nú eru
uppi háværar raddir um, að
breytinga sé þörf, svo að stú-
dentar komi ekki eins og afglap
ar í nýjum fræðum úr mennta
skólunum — hvað hefur gerzt
hjá ykkur?
„Ýmsir yngri kennarar hafa
reynt að framfyigja nýjustu að-
ferðum í raunvísindum og nýj-
um málum. Nú höfum við loks
eign. zt hús með rannsóknarstof-
um, sem ætti að fullnægja þess
um þörfum. Vandamálið, sem
við höfum átt við að stríða, eru
þrengslin, húsnæðisvandræðin
— þau hafa verið trafaii fyrir
þessa nýju stefnu. Það er eng-
in reynsla komin á þetta enn,
þótt húsið hafi verið tekið í
notkun í vetur. Það má búast
við miklum breytingum á
fræðslufyrirkomulaginu — jafn-
vel er ekki ólíklegt, að stofnað-
ar verði fleiri lærdómsdeildir,
sem yrðu kjördeildir fyrir ýms-
ar fræðigreinar, svo sem eins og
náttúrufræðideild klassisk deild,
þjóðfélagsdeild, og ennfremur er
gert ráð fyrir kennslu í heim-
speki- og listasögu. Það getur
farið svo, að aðrar greinir verði
að hopa fyrir ýmsum sérgrein
um, og er ekki nema gott eitt
um það að segja“.
Þetta sagði Kristinn Ármanns-
son rektor með sinn fjörutíu og
tveggja ára kennaraferil — klass
Iskt men..taður, einn af þeim
sárafáu hér á landi (aðrir eru
m.a. dr. Jón Gíslason og Jakob
Benediktsson). Svo skemmtilega
vill til, að rektor gamla skól-
ans í R.-vík hafa mann fram af
manni hlotið svipaða menntun
(allt frá Sveinbirni Egilssyni,
sem þýddi Ódysseifskviðu og
Ilionskviðu eftir Homer) —
þetta voru þjóðfrægir menn, sem
lifa í sögunni: Björn M. Olsen,
Jón Þorkelsson, Steingrímur
Thorsteinsson, skáld, Geir
Zoega, svo að nokkrir séu nefnd
ir.
Rektor kvaðst vonast til að
leggja ekki kennsluna alveg á
hilluna, þegar hann hættir störf
um við Menntaskólann í ár —
hann sagði ,að komið hefði til,
að hann kenndi áfram grísk-
una við háskólann. Það var á
honum að skilja, að starfið hefði
verið honum andardráttur. Og
nú var langur kennsludagur að
baki — ásamt undanfömum níu
árum við stjórnvöl skólans: „Ég
hef haft ánægju af hvorutveggja
—líka rektorsstarfinu". Þegar
hann tók við af Pálma heitnum
rektor (fyrst settur í des. ’56 og
skipaður í júnf ’57), kvaðst hann
hafa gert sér gerin fyrir því,
að hverju hann gengi. Hann
hafði verið yfirkennari í mörg
ár og því fylgzt meira með og
tekið meiri þátt í skólastjóm
en títt er um aðra kennara:
Hann hafði hvað eftir annað ver
ið settu- rektor I forföllum
Pálma og fengið sína reynsiu.
„Þér hafið verið farsæll í
rektorsstarfinu —- að því er
fiestir segja".
„Ja, það má kannski orða það
þannig, að ég hafi verið far-
sæll, jú, það er líklega rétt. Ég
gerði mér far um að taka Jón
Krabbe, minn gamla húsbónda
frá því ég vann á stjórnarskrif
stofu íslands í Kaupmannahöfn,
mér til fyrirmyndar. Hann var
Kommitteret — umboðsmaður
— og reyndi mikið á stjórn-
Iagni hans og samningalipurð.
Hann var laginn og lipur og fús
á að mætast á miðri leið í hverju
ágreiningsmáli" (Kristinn rektor
var á námsárunum ritari Jóns
Krabbe og eftir því sem hann
segir siálfur frá, var það góður
skóli í vinnu og jafnframt stjórn
I
eiginlega verið viðloðandi hér síðan 1909... “ (Ljósm. I.M.)
kænsku — diplómasíu).
Hann var spurður að því,
hvort hann messaði yfir nem-
endum sínum.
„Ég hef yfirleitt ekki kallað
á sal af tilefnislausu — það er
helzt er koma fyrir einhver
bekkjarvandamál — og svo nátt
úrulega hefur það verið megin
regla hjá mér í upphafi skólaárs
að innprenta nýliðum reglur
skólans“.
„Við þennan skóla hafa lifað
hefðir — hafið þér varðveitt
þær?“
„Við reynum að halda í þær
Nemendur eru hefðfastir, svo að
það kemur af sjálfu sér (frekar
en við). Þeir ríghalda t.d. í toll-
eringarnar, sem stundum géta
orðið vandamál, ef ekki er að-
gæzla sýnd . .
,Hver er meiningin með því
að tollera?"
„Líklega er það tákn þess, að
nýliðar skólans komast í hærra
veldi og hugsa hærra, þegar þeir
eru komnir inn í skólann“
„Þegar þér hafið þurft að tala
við nemenda, hvað gerið þér til
þess að það sé áhrifarikast?“
„Ég reyni alltaf að koma skyn
seminni að hjá sjálfum mér og
líka hjá honum — taía aldrei
öðruvísi en óreiður við nem’-
anda, sem hefur brotið af sér
— hitt væri tilgangslaust”.
Kristinn sagðist hafa kynnzt
nemendum sínum betur eftir að
hann varð rektor: „Ég kynntist
þeim nánar, aðallega þeim
verstu og þeim beztu. Þeim
beztu, af því að ég þurfti oft
að gefa þeim meðmæli, og svo
á hinn bóginn próblembörnun-
um, sem ég þurfti að ræða við
um vandræði".
í þessum svifum rak ljósmynd
arinn höfuðuð í gættina með
hlaðinn rolleyflexinn.
„Ætlarðu að mynda rektor
hér?“
„Ég hef hugsað mér að taka
myndina á stéttinni. fyrir neðan
skólann", sagði hann.
„Það er allt í lagi“, sagði rekt-
or“. Á leiðinni út, sagði hann:
„Ég er ekki svo gamall, að ég
geti ekki gengið þetta“.
Nýstúdentarnir voru þarna
nokkrir — þeir voru að selja
miða á dansleik. Glampa sló á
þilin og silfurhærur rektorsins
þeirra, sem hefur verið þeim
mildur faðir á erfiðu aldurskeiði
þeirra ærfiðasta og kannski
bezta tíma lífshlaúpsins.
Inni á skrifst.ofunni var hann
enn á ný spurður þrátt fyrir ann
ir dagsins — hann átti að slíta
skólanum daginn eftir. Ritari
rektors, Guðrún Helgadóttir,
sem hefur verið hægri hönd
Kristins í umsvifum starfsins,
leit annað veifið ima til okkar í
nauðsynjaerindum — hún rétti
tíðindamanni lista yfir stúdent-
ana: „Viltu ekki fá fróðleik?"
sagði hún.
Frh. á bls. t