Vísir - 04.08.1966, Blaðsíða 4

V I S 1 R . Fimmtudagur 4. ágúst 1966.
IHRHKSMHBaMnH
*
ý
'E'yrir skemmstu birtist í dag-
blöðunum grein eftir Gísla
G. Auðunsson lækni, er hann
nefndi Læknaskortur dreifbýlis-
ins frá sjónarhóli ungs læknis. Á
hann þakkir skilið fyri'r að
kynna þetta mál, því allt of lít-
ið hefir heyrzt frá frá læknum
fram að þessu opinberlega.
Hafa þó verið miklar umræður
um þessi mál innan stéttarinn-
ar og undirbúningur hafinn til
lausnar þessa vanda.
Varðandi þau atriði, sem hér
eru ekki rædd, vísast til grein-
ar Gísla.
í greininni bendir hann rétti-
lega á, að sá vandi, sem nú.
steðjar að, verði aðeins leystur,
ef læknar sjálfir taki málið í
sfnar hendur og fyrsta skrefið
sé myndun samstarfshópa.
Hópstarf erlendis
Samstarfshópar eru ýmist
skipaðir almennum læknum
(heimilislæknum) eða sérfræð-
ingum og víða er algengt að
heimiiislæknar og sérfræðingar
starfi saman í hóp.
að undirbúa samvinnu, með sam
eiginlegri vinnuaðstoð, og í
haust munu tveir læknar fara
til Húsavíkur og setja upp
læknamiðstöð.
Hér í Vestmannaeyjum hefir
tekizt samvinna tveggja lækna
í sameiginlegu húsnæði og þeg-
ar fullnægjandi húsnæði, tæki
og aðstoð verður fyrir hendi,
verður tekin upp hópsamvinna
allra læknanna á staðnum.
Gerður hefir verið tillöguupp-
dráttur að heilsuverndar- og
læknamiðstöð (heilsugæzlu-
stöð) og hefir bæjarstjórn sam-
þvkkt að reisa slíka stöð og
veitti á síðustu fjárhagsáætlun
1 milljón króna til framkvæmd-
anna og jafnframt óskað eftir
því, að ríkið leggi fram fé á
móti, eftir sömu reglum og um
sjúkrahús. Hefir verið leitað
til landlæknis, sem hefir tekið
málaleituninni mjög vinsamlega
og mun málið nú í athugun hjá
ráðuneyti og húsameistara.
Nýskipan mála
Eðlilegt er, að nokkurn ótta
setji að mörgum, þegar miklar
breytingar eru í vændum.
Menn spyrja, hvort óhætt sé
4. Læknamiðstöðvar, sem
liggja fjarri stórum rannsókna-
stofum, þurfa að geta annazt
slíka þjónustu og hefir því á að
skipa sérþjálfuðum aðila í þess-
um efnum (laborant).
í stuttu máli má segja, að
þannig eru heimilislæknum búin
lík vinnuskilyrði og sjúkrahús-
læknar hafa.
Heilsugæzlustöðvar
En brevtingarnar þurfa að
vera víðtækari, ef þær eiga að
koma að fullu gagni, því lækn-
ingar eru aðeins einn þáttur
læknisþjónustunnar.
Til þess að starfskraftar lækn
anna nýtist vel og öll læknis-
þjónusta komi að sem beztum
notum, þarf hópsamvinna heim-
ilisilæknanna að ná til allrar al-
mennrar læknisþjónustu, sem
fram fer utan spítala.
Fyrir slíka starfsemi þarf að
koma upp sérstökum' stofnun-
um, heilsugæzlustöðvum..
Slíkar heilsugæzlustöðyar, sem
tíðkast viða í Englandi, eru
þannig uppbyggðar, að þær sam
eina undir einu þaki læknamið-
stöð, eins og að framan er lýst
og heilsuverndarstöð fyrir
MBBPrsSaW 1 " I H—aHJHMJtHURMM
við og viðkomandi læknir getur
ekki skotið honum inn á milli,
á sjúklingurinn þess völ að bíða,
þar til læknirinn getur sinnt
honum, t. d. næsta dag eða ann-
ar læknir úr hópnum tekur að
sér að leysa vanda hans.
Komi í ljós að sjúklingur þarf
á ýtarlegri rannsókn að halda,
en tíminn leyfir, er hann látinn
koma aftur sama dag eða næsta
og þá ætlaður ríflegri tími.
Vel uppbyggt tímapantana-
kerfi tryggir það, að sjúklingur
kemst að á réttum tíma, lækn-
irinn hefir næði til þess að tala
við hann, skoða og skrá athuga-
semdir á spjald hans, enda er
hann laus við allt óþarft kvabb.
Spjaldskrá
Allar upplýsingar um sjúkl-
inga eru skráðar á sérstök
spjöld og þeim fylgja bréf frá
sjúkrahúsúm, álit sérfræðinga,
vottorð og skýrslur. Er þannig
á einum stað að finna allar upp-
lýsingar um sjúklinginn.
Flytji sjúklingur burt eru öll
plöggin send til viðkomandi
heilsugæzlustöðvar.
Sérfræðiþjónusta
Þar sem ekki eru starfandi
fyrir alla aðila.
I fyrsta lagi hittir sérfræð-
ingurinn sjúklinginn við beztu
skilyrði. Hann fær aðgang að
öllum upplýsingum um fyrri
rannsóknir og meðferð og hann
nýtur aðstoðar heimilislæknis-
ins, sem að jafnaði þekkir sjúkl-
inginn betur en nokkur annar.
1 öðru lagi væri hægt að kom-
ast hjá að senda nema mjög
fáa sjúklinga til Reykjavíkur,
miðað við það, sem nú er og
má þannig spara sjúklingum ó-
þarfa útgjöld og vinnutap.
í þriðja lagi myndu þannig
fást starfsskilyrði fyrir marga
af þeim sérfræðingum, sem er-
lendis dvelja. Því að ef gert er
ráð fyrir, að allir þeir, sem er-
lendis eru og ekki hafa tekið
sér fasta búsetu þar, kæmu
heim á næsta áratug, má
búast við að þröpgt yrði
um þá í þéttbýlinu. Vitað
er, að langflestir þeirra, sem er-
lendis eru við sérfræðinám,
hvggjast koma heim, séu starfs
skilyrði fyrir hendi. Og það er
okkar, sem heima störfum, að
búa þeim viðunandi skilyrði.
Lokaorð
Það, sem hér hefir verið rak-
Hópsmstarf hekna og heilsugæzlustöðvar
— eftir Örn Bjarnason lækni
Slík hópstarfsemi hefir gefizt
vel og eykst hröðum skrefum.
í Englandi var fjórðungur al-
mennra lækna í hópstarfi fyrir
15 árum, en nú er aðeins fjórð-
ungur þeirra, sem starfar sjálf-
stætt. Eru það læknarnir sjálfir,
sem hafa <Jháft forgöngu um
myndun hópa*”
Finnar, sem búa við lækna-
skort eins og við, hafa stuðlað
að myndun slíkra hópa, með
þv£ að stækka héruðin og færa
læknana saman.
í Svíþjóð stofnaði læknafé-
lagig sérstaka sjóði, sem standa
undir byggingu læknahúsa, þar
sem fer fram hópstarf allra
lækna, er starfa utan sjúkra-
húsa, í samkeppni við móttök-
ur (polyklinik) sjúkrahúsanna.
Undirbúningur
hérlendis
Læknum hefir lengi verið
ljóst, að ýmsu er ábótavant í
læknisþjónustu, vegna ann-
marka á skipulagningu læknis-
starfa. Hefir undirbúningur ver-
ið hafinn að þeim breytingum,
sem nauðsyníegar eru, til þess
að leysa læknaskortinn og bæta
þjónustuna.
„í Reykjavík hefur Læknafé-
lag Reykjavíkur látið sig skipu-
lagningu læknisþjónustunnar
talsvert varða á undanförnum
árum. Má þar nefna læknis-
þjónustunefnd félagsins, sem
starfað hefir í nokkur ár. Á
vegum Reykjavíkurborgar hefir
einnig starfað nefnd um það bil
hálft annað ár, er fjallar um
skipulag læknisþjónustu borgar-
innar. Loks skal þess getið, að
læknar í Reykjavík hafa sjálfir
gert ýmsar ráðstafanir til hag-
ræðingar læknisþjónustu á
stofum sínum, enda þótt ekki
sé enn starfandi hópsamvinna
í eiginlegustu merkingu þess
orðs. Slíkur samstarfshópur
mun þó væntanlega hefja starf-
semi í Domus Medica á þessu
ári“ (Læknablaðið. 1. hefti
1063).
Utan Reykjavíkur er mikil
hrcyfing komin á þetta mál. Má
' að n Snuðárkróki eru
’■ r sitja.
að láta ungu læknana hafa
frjálsar hendur um þessi mál.
Því er til að svara, að i hinu
nýja skipulagi verður allt það
bezta varðveitt úr gamla kerf-
inu og við erum ekki að koma
með neitt það, sem ekki hefir
sárihað ágætl sitt annars staðar.
Skipulag, sem notað er víða
erlendis með góðum árangri,
verður tekið upp og aðlagað
íslenzkum staðháttum og þjóð-
lífi.
Hópsamstarf
almennra lækna
Hópsamstarf almennra lækna
(group practice) merkir, að
heimilislækningar eru stundað-
ar af almennum læknum, sem
starfa mjög náið saman, leita
ráða hver hjá öðrum um rann-
sóknir og meðferð og hafa sam-
eiginlega spjaldskrá yfir sjúkl-
inga, en sjúklingi er heimilt að
leita til þess læknis, sem hann
óskar.
Hópurinn hefir nokkra starfs
skiptingu, þannig að iæknamir
kynna sér sérstaklega eina eða
fleiri greinar læknavísindanna.
Hópurinn hefir sameiginlegt
húsnæði fyrir starfsemina í
læknamiðstöð (medical centre)
og stjóma þeirri stofnun sjálfir.
Slíkur hópur nýtur aðstoðar
sérþjálfaðra aðila:
1. Einkaritari, sér um að vél-
rita öll bréf, vottorð og skýrslur
og að spjaldskrá sé í röð og
reglu og ritarinn er tengiliður
milli aðstoðarfólksins og lækn-
anna innbyrðis og sér um skipu
lagningu hins daglega starfs.
2. Sé vinnuálag ekki mikið,
getur ritarinn annazt móttöku
sjúklinga og símavörzlu, ella
verður að ráða stúlku til þeirra
starfa.
3. Hjúkrunarkonur aðstoða
læknana við stðrf þeirra, svo
sem við slys og smærri aðgerð-
ir og við skoðanir, sem ekki
verða framkvæmdar án hjálpar
eða nærveru hjúkrunarkonu. —
Annars vinnur hún sjálfstætt,
skiptir á sárum, gefur flestar
sprautur, sér um alla sótthreins-
un og sér um ýmsar einfaldari
rannsóknir.
mæðraeftirlit og barnaskoðun,
sjúkdómavamir o. s. frv. Þá er
þar húsnæði ætlag almennri
tannlæknaþjónustu, aðstaða til
að taka röntgenmyndir, sinna
smærri slysum og gera minni
háttar aðgerðir.
Hið daglega starf
Mjög misjafnt hlýtur að vera
á hvaða tíma starfsfólk heilsu-
gæzlustöðvar er við vinnu, eftir
því hvort um er að ræða kaup1
stað eða hverfi i borg eða á
hinn bóginn sveit eða kauptún.
í kaupstað má hugsa sér að
stöðin sé opin frá klukkan 8
að morgni til klukkan 6 að
kvöldi.
Símaþjónusta hefst klukkan
8, en klukkan 8:30 eða 9 byrja
læknar að taka á móti sjúkl-
ingum. Klukkan 10 hittast þeir
á skrifstofunni, bera saman bæk
ur sínar og skiptast á upplýs-
ingum. Að þvl búnu fara þeir
í vitjanir og ljúka þeim fyrir
næsta stofutíma, sem gæti ver-
ið frá klukkan 14.
Símaviðtalstími er alltaf hinn
sami hjá hverjum lækni. Endra-
nær er hann aðeins ónáðaður £
aðkallandi nauðsyn og sfma-
stúlkan tekur niður öll skilaboð,
t. d. beiðnir um endumýjunar-
lyfseðla, fyrir lyf, sem sjúkling-
ur á að nota að staðaldri, beiðn-
ir um vitjanir og viðtöl á stofu.
Þriðji stofutfminn gæti verið
milli klukkan 6 og 7 á kvöldin
og gætu Jæknar skipzt á um að
vera við á þeim tfma, enda
skipta þeir með sér kvöld- og
næturvöktum.
Tímapantanakerfi
Til þess að losna við alla þá
sóun á tíma sjúklinga, sem nú
tíðkast, verður viðhöfð tíma-
pöntun.
Er þá hægt að panta tíma
daginn áður eða sama dag. Sé
upppantað hjá þeim lækni, sem
sjúklingurinri kýs helzt að tala
sérfræðingar, þarf að gera ráð
fyrir að þeir komi öðra hverju,
til að rannsaka sjúklinga, ag til-
vísun heimilislæknanna.
Er að því augljóst hagræði
ið, era aðeins fá atriði í lausn
mikils vandamáls. Miklu varð-
ar, að þjóðin skilji, hvað það
er, sem yngri læknar vilja gera
og munu gera, ef þeim er veitt
tækifæri til þess, því þær breyt-
ingar, sem hér hefur verið lýst,
munu brátt komast á og verður
það aðeins háð áhuga almenn-
ings hversu fljótt og víða það
verður.
LJÓSMÓÐUR
vantar í Seyðisfjarðarumdæmi frá 1. sept.
n. k. Umsóknir sendist undirrituðum, sem
veitir nánari upplýsingar.
Bæjarstjórinn í
Seyðisfjarðarkaupstað.
r jr
IBUÐ OSKAST
Sá sem getur leigt 3—4 herb. íbúð getur feng-
ið lánaðar kr. 150 þús um óákveðinn tíma
með bankavöxtum. Tilboð sendist blaðinu
fyrir 10. þ. m. merkt „íbúð — 1264“