Vísir - 23.04.1968, Blaðsíða 9

VISIR . Þriðjudagur 23. apríl 1968.
w
Avarp forseta Islands við þinglausnir:
Forseti þarf jafnan að vera viðbúinn
þar sem samstarfsstjórnir myndast
□ Þinglausúr 88. löggjafarþings Islendinga voru að því leyti
sögulegri en lausnir annarra þinga, að þá sleit forseti ís-
lands, herra Ásgeir Ásgeirsson, fundum Alþingis líklega í síð-
asta sinn. — Við það tækifæri flutti hann alþingismönnum
ræðu þá, sem hér fer á eftir.
„TTæstvirt ríkisstjóm og for-
setar Alþingis. Háttvirtir
alþingismenn!
Ég læt aö þessu sinni nokkur
orð fylgja þinglausnabréfi
mínu.
Ég tilkynnti hæstvirtri ríkis-
stjóm fyrir jól og alþjóð í ný-
ársávarpi, að ég myndi ekki
verða i framboöi við þær for-
setakosningar, sem fara í hönd.
Ég hefi ekki sagt af mér em-
bætti eins og sumum hefir skil-
izt, heldur læt ég af því, þegar
umboð mitt er útrunniö um
mánaðamótin júlí—ágúst á sama
hátt og alþingismenn og aðrir,
sem bundnir em við kjörtíma-
bil.
Þetta er ekki ný ákvöröun,
heldur hefir mér verið ljóst síð-
ustu árin, hve erfitt það er að
vera einn og einmana á Bessa-
stöðum. Ég veit að allir, sem
þekktu mína ágætu eiginkonu,
vita, hve ríkan þátt hún átti
í lífi og störfum forsetans. Ég
hefi reynt eftir mætti að halda
í horfinu. Á Bessastöðum þarf
að halda uppi rausn og reisn
eins og jafnan hefur verið á ís-
lenzkum heimilum, sem þess
hafa verið umkomin, og hvorki
kallað prjál né sóun heldur met
ið að veröleikum. Risna er fast
bundin í fjárlögum, og hefir þó
aldrei fylgt dýrtíð né vaxandi
skyldum til fulls. Hirði ég ekki
að rekja það nánar, enda hafa
allir, sem vilja vita rétt, að-
gang að ríkisreikningum og bók
haldi. Þó má nefna opinberar
heimsóknir erlendra þjóðhöfð-
ingja og tilsvarandi heimsóknir
Forseta íslands erlendis, sem
hófust með heimsókn Sveins
Bjömssonar til Bandaríkjanna
og hvarvetna eru taldar sjálf-
sagðar milli vinveittra þjóða.
Ég þakka háttvirtu Alþingi og
ríkisstjórnum samstarf og full-
kominn skilning, ágreiningslaus-
an, í þessum efnum.
Nýir menn
á hverju strái
Ég tel að mér sé nú rétt að
láta staðar numið fyrir aldurs-
sakir. Þó ég kvarti ekki um elli,
þá reynast mörgum þau árin,
sem nú eru næst framundan,
ótrygg. Og ekki síður hitt, að
mér er fullljóst, aö þekking mín
og kunnugleiki á mönnum og
málefnum fer nú minnkandi ár
frá ári. Þeim hefir óðum fækkað
sem sátu mér samtímís á þing
bekkjum, atvinnulíf er fjöl-
breyttara og afskipti ríkisins af
málefnum þegnanna sívaxandi.
Nýir menn á hverju strái, a.m.k.
í augum þess, sem fyrst var
kjörinn á þing fyrir fjörutíu og
fimm árum.
Ég veitti því athygli, að eftir
hina fyrri heimsstyrjöld misstu
sumir stjórnmálamenn tökin,
sem höfðu lifað sitt bezta skeið
fyrir styrjöldina. Eins fer mér
sjálfum nú, aö mig fer að skorta
þann kunnugleik á mönnum og
málefnum, sem ég tel forseta
nauðsynlegan og mér hefir áunn
izt á löngum tíma í samstarfi
við framámenn þjóðarinnar í at-
vinnu-. félags- og stjómmálum.
Ólíklegt að embættið
verði lagt niður
Ég mun ekki í þessu stutta á-
varpi lýsa nánar reynslu minni
á forsetastóli, enda er svo um
Bær með vaxtarverki
Kópavogur, barnabærinn mikli, þar sem nær helm-
ingur íbúanna er undir 16 ára aldri telst ekki sér-
lega fjáður kaupstaður í þessa heims gæðum. Það
er tiltölulega stutt síðan þetta bæjarfélag myndað-
ist eins og einhvers konar „svefnborg" Reykjavík-
ur, því að þarna eru að langmestu leyti íbúðahverfi
frá Reykjavík, en í höfuðborginni stunda flestir hús
bændanna vinnu sína á daginn og eflaust flestir
langt fram á kvöld.
Tyfaöurinn, sem stendur hvað
mest á oddinum varöandi
þau óþrjótandi verkefni, sem
framundan eru í Kópavogi er til
tölulega ungur maður, eins og
flest þar í bæ, en þetta er
Ólafur Jensson, bæjarverkfræð-
ingur. Ólafur viðurkennir strax
við blaðamann { stuttri ökuferö
um bæinn aö þau séu mörg og
margvísleg verkefnin, sem
bæjarfélagið á eftir að leysa af
hendi við þegna sína.
Aöalmálið í dag og einnig
hið fjárfrekasta hefur vakið
feikna athygli manna, en það er
hið mikla vegarmannvirki, um-
ferðarbrúin yfir Kópavogsháls-
sumt, sem töluverðu máli skipt
ir, aö bezt er sem minnst um
aö tala of snemma, og sízt um
að hælast. Þar á forseti skylt
við þá aðra ,sem fyrir sáttum
standa. Ég mun ekki heldur
drepa á neinar tillögur um
breytingar á starfs- og valdsviði
forseta, sem vafalaust koma síð
ar til umræðu, þó síðar geti
komið til greina aö leggja orö
í belg. En það tel ég harla ó-
líklegt, svo ekki sé kveöið fast
ar að orði, að forsetaembættið
verði lagt niöur um fyrirsjáan-
lega framtíð.
Þaö liggur í eöli þingræðisins,
að flokkar skipi sér til stjórnar-
fylgis og stjórnarandstööu. Ut-
anflokksmenn eru oftast undan-
tekning á þjóðþingum. Forseti
þarf jafnan að vera viðbúinn,
ekki sízt þar sem samstarfs-
stjórnir tíðkast. „Samsteypu-
stjóm“ er ekki réttnefni, því
flokkum er ekki steypt saman,
þó þeir starfi saman. Ég er ekki
viss um að samstarfsstjórnir gef
ist verr en þar sem tveir flokk-
ar skiptast einir á um stjórnar
stuöning og stjórnarandstöðu.
Því innan stórra flokka er jafnt
um málamiðlun að ræða og í
samvinnu minni flokka. Þing-
ræði byggist á málamiðlun milli
ólíkra hagsmuna og hugmynda.
Flokkar skyldu því fara var-
lega i það að telja hvern annan
óalandi og óferjandi. Á tuttugu
og fjórum árum vors unga lýö-
veldis hafa allir þingflokkar
starfað meö öllum öðrum, og
það oftar en einu sinni hver
flokkur, enda þarf sundiö á
milli þeirra, sem taldir eru
standa vinstra megin í einum
flokki og hinna, sem teljast
Vera hægra megin í öðrum, ekki
að vera svo breitt, að þeir séu
ekki i kalifæri hver við annan.
'Og öllum flokkum á aö vera þaö
sameiginlegt, að íslendingsheit
ið sé hverju flokksnafni stærra

þegar í harðbakka slær, og einn-
ig á mestu hátíðarstundum þjóð
arinnar.
Hins vegar veröur jafnan á-
greiningur- og hagsmunaátök
með mönnum og flokkum, en
lýðræði og þingræöi byggist á
þeirri trú og reynslu, vil ég
bæta við, að frjálsar umræöur
gefi að lokum bezta raun. Þeg
ar vér lítum til baka í sögu
Alþingis, þá er það eftirtektar-
og aödáunarvert, hvað málalok
hafa oft gefizt vel, og staðizt
tímans tönn, þó aö átök líðandi
stundar hafi veriö hörð og jafn
vel illvíg. Þaö er lygnt að horfa
aftur um stafn, þó öldur hins
ókomna tíma rísi hátt framund-
an.
Þingræði gefst betur
en nokkuð annað
Lýðræðisþjóðir gera sér ljóst,
að enginn er' óskeikull, og þá
ekki heldur neitt kenningakerfi
jafnvel ekki heldur lýöræöið
sjálft og þingræði, þó það gef-
ist betur en nokkuö annað, þeg-
ar það hefir náð festu og þroska
Hinn kosturinn er einræöi, sem
jafnan byggist á vopnuöu valdi
f einhverri mynd. Hjá oss er eng
inn ágreiningur um það, að vér
kjósum heldur aö telja höfuðin
eh að kljúfa hausana.
Vér íslendingar byggjum á
langri sögulegri þróun, þó ekki
hafi hún verið ótrufluö af er-
lendum yfirráðum. Landnám ls-
lands var stórfellt fyrirtæki
Þúsundir manna, sem leita sér
á nokkrum áratugum farborða
og frjálsræðis í óbyggðu landi
og laga Sig eftir iandkostum.
Stofnun Alþingis var o>’ míkið
stjórnmálaafrek, sem vér njót
um fram á' þennan dag. Þjóðin
kynnist sjálfri sér bezt af sög-
unni, bókmenntunum og menn
ingu þeirra, sem á undan eru
gengnir. í þeirri fylkingu er
margur þingskörungurinn. Þessi
stofnun, háttvirt Alþingi, sem
er nær jafngömul sjálfri þjóð-
inni, hefir komiö mörgum, sem
hér hafa átt eða eiga enn sæti
til nokkurs og öðrum til mikils
þroska.
Þjóðin á nú við mikla erfið-
leika að stríða, Hún hefir séð
framan í landsins forna fjanda,
hafísinn, sem vonandi hverfur
á braut fyrir páskablíðunni og
sunnanblænum. En hann hefir
minnt á sig. Mikiö veröfall og
minnkandi þjóöartekjur fá þingi
og stjórn erfitt viðfangsefni í
hendur. Vér skulum vona að
vel ráðist fram úr með viturra
manna ráði og skilningi almenn-
ings. Það eitt er víst, aö þjóðin
verður aldrei aftur sú sama og
var f óáran eldri tíma. Bættur
húsakostur, samgöngur. raf-
væöing og tækni atvinnuveg-
anna, samtök og samhugur fólks
ins og forsjá Alþingis sér um
það.
Ég slít nú innan stundar fund
um þessa þingseftirnærfjörutíu
og fimm ára samveru við fjölda
ágætra forustumanna þjóðarinn
ar, óg á væntanlega ekki
hingað afturkvæmt á fund með
háttvirtum þingmönnum. Með
hrærðum huga þakka ég inni-
lega hverjum og einum, sem
nú skipa hér sæti, samveru og
samstarf, minnugur fjölda ann-
arra þingmanna, sem einnig
hafa reynzt mér góðir félagar
og vinir.
Ég óska alþjóð árs og friðar
og Guðs blessunar.“
inn, sem mun losa bæinn við
þá „kransæðastíflu“, sem farin
er að myndast og virðist vera
að veröa aö hreinni ógnun meö
auknum umferöarþunga, en dag-
leg umferð þarna er talin 20
þús. bílar.
Ólafur segir það nú stefnuna
varðandi þetta mannvirki að
lán verði tekiö, en samtals er
ætlunin að unnið veröi fyrir 24
milljónir í ár, en 40 milljónir
næsta ár, heildarkostnaður
verksins er nú áætlaður 120
milljónir, en í upphafi. þ. e. fyr-
ir gengisfeliingu var kostnaðar-
áæltunin upp á 70 millj. króna.
Er þá ætlað að vegurinn fáist

ÓLAFUR JENSSON — í baksýn sést miðbæjarsvæði Kópavogs og vegarstæði nýja vegarins á hálsinum
fullunninn frá bæjarmörkum
að noröan suður fyrir Kársnes-
braut þegar í sumar. Er búizt
við að útboð veröi auglýst í
þessum mánuði, ef samþykki
fæst hjá æöri stöðum.
Ur skrifstofu Ólafs í félags-
heimili Kópavogs blasir við
stórt autt svæði með nokkrum
gömlum byggingum, sem senn
eiga að hverfa. Meö tilkomu um-
ferðarbrúarinnar verður fyrst
hægt aö halda áfram hugmynda-
samkeppninni um miöbæ í
Kópavogi. miðbæjarsvæöið ligg-
ur beggja vegna núverandi
Reykjanesbrautar, en þegar
mannvirkiö er komið í gagniö
verður fyrst hægt að koma á
snurðulausri umferð milli bæjar-
hluta í Kópavogi. Nokkrar
byggingar hafa þó þrátt fyrir að
endanlegt skipulag liggur ekki
13. slða