Vísir - 26.04.1968, Blaðsíða 9

V1SIR . Föstudagur 26. apríl 1968.
9
Hráskimaleikur um fuudarstað
■JVTeir en þrjár vikur eru liðn-
ar síðan Johnson flutti sina
frægu afsagnarræðu. Þar boðaöi
hann samninga um frið í Viet-
nam. Ræða hans hafði strax mik-
il áhrif. Hún fyllti menn von og
bjartsýni um að loksins myndi
hinufti tilgangslausu manndráp-
um austur í Vietnam ljúka.
Þessi nýfengna bjartsýni flæddi
yfir Bandaríkin og víða veröld.
Loksins þóttust menn sjá fyrir
endann á þessari vitfirringu,
sem styrjaldir jafnan eru. Marg-
ir ímynduðu sér, að nú yröi
þetta méin skjótlega grætt,
báðir aöilar myndu vera famir
að skilja, að hvorugur gæti
unnið neinn endanlegan sigur,
það yrði að gera út um deilu-
málið við samningaborðin.
Undirtektir kommúnistastjóm
arinnar í Norður-Vietnam voru
einnig vænlegar. Það tók að vísu
nokkra daga að fá fram hjá
þeim nokkurn vilja til að mæt-
ast við samningaborð. En þegar
svar þeirra barst, gengu þeireins
og Johnson forseti lengra fram til
sátta en þeir höfðu gert nokkru
sinni áður og þetta túlkuðu
menn einnig í bjartsýni sinni
sem vott um góðan vilja að lok-
um.
Nú var ekki aö sjá í sjálfri
ræðu Johnsons forseta nein
merki um uppgjöf. Hann
tók það fram, að styrj-
aldaraðgerðum yrði haldið á-
fram, þar til samningar tækjust
og ekki yrði um það að ræða,
að Bapdaríkin hlypust frá
skuldbindingum sínum. En bjart
sýni manna byggðist einna helzt
á lokakafla ræðu hans og
hvernig hann túlkaði þá á-
kvörðun að verða ekki aftur í
framboði. Hann lýsti því ber-
lega, aö meginástæðan fyrir því
væri Vietnam-styrjöldin. Hann
legöi þvílíka áherzlu á það að
koma þar á friði, að hann myndi
ekki unna sér hvíldar í friðar-
viðleitni sinni. Hann yrði að
einbeita sér aö þessu eina við-
fangsefni og því vildi hann ekki
eyöa tíma^ sínum. né sundra
þjóðinni í þessu eina máli mál-
anna með þátttöku í pólitískri
innanlandsbaráttu.
Slík skýririg hans var vissu-
lega til þess fallin að vekja
mönnum bjartsýni. Hann þótti
sýna fagurt fordæmi, að fórna
pólitískri framtíð sinni og völd-
um t'il þess að geta einbeitt sér
að friðarviðleitninni.
Og þessi yfirlýsing var I fullu
samræmi við fyrri loforð hans
um það að Bandaríkin heföu
ætíð verið reiðubúin að semja
um frið gegn þvf einu, að komm-
únistar stöðvuðu árásir sínar á
Suður-Vietnam.
Enn voru í fersku minni
margítrekaðar yfirlýsingar
Johnsons og ráðherra hans um
að Bandaríkjamenn væru reiöu-
búnir að koma og ræða við
kommúnista í Vietnam um frið
„hvar sem væri I heiminum, og.
hvenær sem væri“.
Cíðan eru liðnar rúmar þrjár
^ vikur og er það heldur
ónotalegt eftir alla bjartsýnina
og vonirnar, að á þessum tfma
hefur ekkert gerzt f málinu.
Eftir því sem tíminn líður leng-
ur, verða menn æ meir undrandi
á þeim hráskinnaleik og þrefi
sem hindrar að nokkuð þokist
frekar I samkomulagsátt. Og
smám saman fara menn að lfta
friðaryfirlýsingu Johnsons öðr-
um augum.
Eins og ég sagði hér fyrir
nokkru f grein um ræðu John-
sons, þá komu þær raddir fljótt
upp, að friðartilboð hans kynni
að vera aðeins til málamynda,
það hefði átt að vera bragð f
flækjum bandarískra stjóm-
mála. Honum væri jafnve! eng-
in alvara með að hætta sem
forseti, heldur ætlaði hann að
afla sér fylgis og fljóta á öldu-
faldi nýrra vinsælda upp f for-
setaembættiö enn á ný. Ég hef
taliö aö þetta fengi vart stað-
izt einfaldlega vegna þess, að
hvað sem gerist f Vietnam virð-
ist vonlaust að Johnson geti
risið þannig upp á ný. En þar
fyrir virðist nú mikil hætta á
því, að hann geti ekki staðið
við þau orð og loforð, sem hann
setti fram ( ræðunni. Og það er
vissulega mjög illa farið, ef
friðarvonir manna era þannig
glæddar að tilgangslausu. Þvi
geta fylgt hinar alvarlegustu
afleiðingar.
Tjað mátti segja að Johnson
hafði varla sleppt orðinu,
þegar hann neyddist fyrst til
að breyta lofuðum fyrirætlun-
um í veigamiklu atriði. Hann
hafði ákveðið að fljúga þegar
í stað til Hawai-eyja „til þess
að vinna að friði“ eins og hann
orðaði það og voru strax nokkr-
ar vonir bundnar v4ð þessa ferð
hans. En hann neyddist til að
fresta förinni, þegar morðið á
Martin Luther King skall
skyndilega yfir. Hann fór þessa
för að vísu seinna, en árangur
af henni er varla sýnilegur. Hún
opinberaði þaö aðeins, hvílíka
mótspymu er við að etja hjá
sumum bandalagsþjóðum Banda
ríkjanna.
Og síðan hefur þrefið og
þrasið staöið yfir um fundar-
staðinn og er það hreinlega
hneykslisvert, að slík forms-
atriði skuli geta staðið f vegi
fyrir samkomulagsumleitunum.
Orðsendingar hafa sífellt gengið
á víxl eftir ýmsum einkennileg-
um krókaleiðum og er þessi
deila eins og hjá óvitabörnum.
pyrst buðu Bandaríkjamenn að
halda samningafundi á ein-
hverjum eftirgreindra staða:
Genf, Vientiane, höfuðborg
Laos, Rangoon höfuðborg
Burma, Djakarta höfuöborg
Indónesíu eða Nýju Delhi f Ind-
landi.
En kommúnistarnir í Hanoi
höfnuðu þessu og bentu á tvo
staði Phnompenh höfuðborg
Kambodja eða Varsjá f Pól-
landi, en þeirri tillögu höfnuðu
Bandaríkjamenn.
Nú kom U Thant framkvæmda
stjóri Sameinuðu þjóðanna fram
á sviðið f hlutverki sínu sem
hlutlaus sáttasemjari og til-
nefndi fjórar borgir, þrjár
þeirra sem Bandaríkjapienn
höfðu þegar boðið, — Genf,
Rangoon og Nýju Delhi en bætti
þar að auki við Parísarborg.
Bandaríkjamenn voru þá
fljótir að hafna París af ýmsum
skiljanlegum ástæöum en bættu
skömmu að upp um það komst
að pólsk njósnayfirvöld höföu
komið hljóðnemum fyrir í
bandaríska sendiráðinu í borg-
inni. Og þeir hafa einnig rök
fyrir þvf, að það sé erfiöleikum
háð að koma til Kambodju, sem
þeir hafa ekki einu sinni stjórn-
málasamband við og ekkert
sendiráð né starfsliö á vett-
vangi. Það er líka hægt aö
skilja þaö, að Bandaríkjamenn
kæri sig ekkert um að ganga
til samninga undir hvftum
uppgjafarfána, . eins og þeir
gerðu á.sínum tíma í Kóreu. Og
það er miöur farið að kommún-
istar í Noröur-Vietnam og víða
um heim hafa túlkað friðartil-
boðið sem hernaðarlega uppgjöf
Bandaríkjamanna í Vietnam,
sem Johnson tók þó skýrt fram
aö ekki væri.
Þrátt fyrir þessi og ótal mörg
fleiri rök virðist mér þetta reip-
tog óafsakanlegt og það á báöa
bóga. Ef vilji væri fyrir hendi,
ættu ýmiss konar forms og fyr-
irkojnulagsatriöi ekki aö þurfa
að standa f veginum. En því
miður er kannski enn hvorugu
megin nokkur raunverulegur
vilji til að koma á friði og sé
svo, þá hefði tilfinningarík ræða
Johnsons betur verið óhaldin,
því að þá hefur hún byggt von-
ir sem engar líkur voru til að
rættust. Þá hefur eini tilgang-
urinn verið að bjarga sínu eigin
skinni f glfmu prófkosninganna.
Það getur veriö aö kommún-
istarnir í Hanoi séu staðráðnir
í því að seiglast áfram fram
yfir forsetakosningarnar í
Bandaríkjunum, vegna þess að
þeir ímyndi sér að Robert
Kennedy sem nýr forseti muni
gefast upp í styrjöldinni. Og þaö
getur einnig veriö að örlagarík-
:r hernaöarsigrar Bandaríkjanna
við Khe Sanh og feikilegt tjón
kommúnista í Tet-árásinni miklu
gefi bandarískum yfirvöldum
enn nýjár vonir um að komm-
únistar séu aö sligast.
Þorsteinn Thorarensen.
nú við tíu löndum til viðbótar
við fyrstu fimm, svu tilboð
þeirra var farið að hljóða um
fimmtán mismunandi staði, en
löndin tfu sem þeir bættu við
voru Ceylon, Japan, Afganistan,
Pakistan, Nepal, Malasía,
Ítalía, Belgía, Finnland og Aust-
urríki.
Þannig var úr nógu að velja
fyrir kommúnistana í Hanoi, en
þeir sátu fastir við sinn keip,
höfnuðu nú öllum fimmtán stöð-
unum og sögöu að engir fundar-
staðir kæmu til greina nema
Phnompenh eða Varsjá. Og þar
við situr nú málið í sjálfheldu
og er ekki vitað um ríeina leiö
út úr því öngstræti heimskunn-
ar og þverúðarinnar, sem það
er nú komiö í.
Auövitað geta báðir aðiljar
fært fram óteljandi rök
með og móti fundarstööum.
Bandaríkjamenn benda til dæm-
is á það, að útilokað sé aö halda
samningafundi í Varsjá, . sem
er í kommúnistaríki, þar sem
það bættist nú líka við fyrir

VÍSIR
SPYR:
Hvers vegna gerizt þér
umferðarvörður?
Baldvin Þ. Kristjánsson, 58 ára.
félagsmálafulltrúl hjá Samvinnu-
tryggingum:
„Það er þjóðfélagsleg skylda
hvers og eins að mínu áliti að
stuðla að því að þetta gagnlega
mál komist farsællega í höfn. —
Þess vegna gerist ég umferöar-
vörður við breytinguna, og tel það
alls ekki eftir mér. Mér finnst aö
fyrirtækin í landinu ættu aö
stuðla að því að útvega menn til
þessa starfa."
Björn Þórhallsson, 37 ára, for-
maður Niðurjöfnunarnefndar
Reykjavíkur:
„Ég vil stuðla að öryggi í um-
feröinni, og ég er i féíagsskap.
sem lætur m.a. þau mál til sín
taka.Kiwanis, sem hafði samband
við þá, sem sjá um umferöar-
breytinguna og bauð fram aðstoö
félagsmanna — og auðvitað þýðir
ekki aö skerast úr leik.‘
Öm Ingólfsson, 28 ára, sölustjóri
hjá Electric h.f.:
„Þetta er svo sjálfsagt mál aö
ég get varla svarað því hvers
vegna ég gerðist umferðarvöröur
Vitanlega eigum við aö standa
saman um H-breytinguna. Þaö
þýöir ekki lengur aö berja höfð-
inu við stein, — breytingin á aö
eiga sér stað nóttina 26. maí, —
og þá verða íslendingar að taka
höndum saman. Sjálfur var ég
ekkert hrifinn af breytingunni, en
nú veröum við aö standa saman
Þaö er ekkert erfitt verk og ég
tel að maöur geri rnargt vitlausara
en að standa þessa vakt.“
Ásgeir Guðlaugsson, 22 ára for-
stjóri hjá Timburverzlun Áma
Jónssonar:
„Ég er meðlimur Kiwanis-
klúbbs, sem hefur ýmis svona
hjálpar- og þjónustustörf á stefnu
skrá sinni. T.d. máluðum við hús
in í Engey á sínum tíma. og höf-
um lagt fram okkar skerf f þágu
heilsugæzlu í landinu. I klúotm-'
um eru um 90 félagar og 40 — 50
munu leggja fram vinnu sína og
aðstoö á H-dag.“