Vísir - 24.05.1968, Blaðsíða 8

8
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aöstoóarritstjóri: Axel Thorsteinsson
FreCTastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Sfmar 15610 og 15099
Afgreiðsla : Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 llnur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakiö
Prentsmiðja Vísis — Edda hf._________________________
Þjóðarauðurinn vex
þrátt fyrir erfiðleika efnahagslífsins undanfarið hálft
annað ár hefur þjóðarauðurinn haldið áfram að vaxa
hröðum skrefum. Eignamyndun þjóðarinnar í fyrra
nam tæpum átta milljörðum króna. Hafði hún aldrei
áður verið meiri, þótt verðlagsbreytingar séu teknar
með í reikninginn. Og nú er áætlað, að eignamynd-
unin á þessu ári verði tæpir níu milljarðar króna. Þetta
er ótrúlegt en satt.
Áætlunin fyrir yfirstandandi ár gerir ráð fyrir, að
ástandið í efnahagslífinu versni hvorki né batni að
ráði á árinu. Reikna má með, að þjóðarframleiðslan
aukist lítillega á árinu vegna bættra aflabragða og
aukins iðnaðar, en hins vegar er ekki hægt að gera
íáð fyrir, að hið lága útflutningsverðlag hækki neitt
að ráði. Og samt má gera ráð fyrir, að þjóðin leggi
á árinu til hliðar níu milljarða í fjárfestingu.
Minnkun á neyzlu einstaklinganna og samdráttur
í rekstri ríkisbáknsins stuðla að því, að eignamynd-
unin í ár getur orðið jafn ör og undanfarin veltiár.
Menn eru farnir að spara meira en áður og nýta pen-
ingana betur en áður. Sama er að segja um ríkið Hjá
því skipar nú sparnaður æðri sess en oftast áður.
Þessi almenni sparnaður stuðlar verulega að því, að
þjóðin getur haldið áfram að byggja upp atvinnulífið,
þrátt fyrir áföll undanfarinna missera.
Þess munu ekki vera mörg dæmi í heiminum, að
þjóðir leggi þriðjung framleiðslu sinnar til kaupa á
vélum, tækjum, húsum, mannvirkjum og öðrum til-
tölulega varanlegum verðmætum. Á íslandi nam
eignamyndunín í fyrra 33% af þjóðarframleiðslunni
og má reikna með svipuðu hlutfalli í ár. En þessi
mikla fjárfesting er nauðsynleg, því að þjóðinni liggur
á að treysta sem beztundirstöður góðra lífskjara sinna.
Fjármunamyndun þessa árs skiptist ekki á sama
hátt og áður. Kaup fiskiskipa og ýmissa véla og tækja
eru miklu minni en undanfarin ár. Og almennt er eigna
myndun í atvinnuvegunum nokkru minni en undan-
farin ár. En atvinnuvegirnir verða að jafna þetta með
því að vanda fjárfestingu betur en nokkru sinni áður
og gera hærri arðsemiskröfur til nýrrar fjárfestingar.
Ríkisvaldið er einnig að draga saman fjárfestingu
sína. Eignaaukning í íbúðarhúsnæði helzt lfklega ó-
breytt frá fyrra ári.
Á móti þessari minnkuðu fjármunamyndun koma
svo hinar stórfelldu framkvæmdir við Búrfell og
Straumsvík, sem nema hvorki meira né minna en
rúmlega 20% allrar eignaaukningar í landinu á þessu
ári. Þessar framkvæmdir hafa komið til sögunnar á
réttu andartaki, einmitt þegar örðugleikar efnahags-
lífsins voru farnir að draga úr þenslu á öðrum svið-
um atvinnulífsins.
Hin mikla aukping þjóðarauðsins á þessu erfiða
ári er þjóðinni bæði styrkur og hvatning til frekari
dáða.
w
«
; *
I
V1S IR . Föstudagur 24. maí 1968.
SPJALLAÐ UM IÐNÞRÓUNINA
Ottó Schopka:
Framtíð bygging-
ariðnaðarins
Ðyggingariðnaöur og mann-
virkjagerð er einn stærsti
og þýðingarmesti þáttur iðnaðar
hér á landi. Láta mun nærri að
um 10 þús. manns starfi nú í
þessum iðnaði og hefur hann
verið í stöðugum vexti um
margra ára skeiö.
í fyrra og í ár hefur verið
áframhaldandi vöxtur, ef litiö
er á heildarmagn framkvæmda,
en sú breyting hefur átt sér stað
að minna er nú byggt af fbúðar-
og atvinnuhúsnæði, en heildar-
vöxturinn hefur allur átt sér
stað vegna framkvæmda við ál-
verksmiðjuna í Straumsvfk • og
við Búrfellsvirkjun. Láta mun
nærri að ails muni um 1500
manns vinna við þessar fram-
kvæmdir á árinu, og gefur það
góöa hugmynd um hve stór hluti
af öllum byggingariðnaðinum
fæst við þær.
Þrátt fyrir verulegan vöxt í
byggingariðnaðinum á undan-
förnum árum, er þaö athyglis-
vert, að ekki hefur veriö um
þróun og vöxt stórra fyrirtækja
að ræöa f þessari iðngrein.
Þvert á móti má benda á, að á
þessum tíma hafa stórir bygg-
ingaraðilar hætt störfum. Þessi
þróun er vissulega athyglisverð
og rannsóknarefni.
Þeir sem við byggingariðnað
fást hafa bent á fjölmargar á-
stæður fyrir þessari þróun og
hafa um leið bent á leiðir til
úrbóta. Eitt þeirra atriða, sem
flestir benda á að hafi staðið
stórum byggingarfyrirtækjum
fyrir þrifum hér í Reykjavík,
er lóöaskorturinn og úthlutunar-
fyrirkomulag á lóðum. tJthluta
þarf byggingarfélögum stórar
lóðir og gera þeim kleift að
halda áfram starfsemi ó-
slitiö árum saman, þannig að
ekki skapist eyður í milli eins
og þvl miður hefur alltof oft
komið fyrir á undanförnum ár-
um. Nú horfir nokkuö til bóta
í þessum efnum og hefur borgar-
stjórinn í Reykjavík upplýst, að
líkur séu á að takast megi aö
fullnægja eftirspurn eftir bygg-
ingarlóðum hér í Reykjavík í
framtíðinni.
Annað atriði, sem margir
benda á, er fyrirkomulag í lána-
málum, og hefur verið sagt, aö
það gerði beinlínis ráð fyrir því,
að íbúðarhúsabyggingar hér á
landi væru heimilisiðnaður.
Þannig hefur hið almenna veð-
lánakerfi hingað til aðeins lán-
að einstaklingum, en ekki þeim
sem framleiða fbúðir, og hefur
þetta að sjálfsögðu valdið þeim
miklum fjárhagslegum erfiðleik-
um. Skömmu fyrir þingslit nú í
vor var lögunum um Húsnæðis-
málastjóm breytt, þannig að nú
er heimild til að veita byggingar
meisturum og byggingarfélögum
lán til byggingaframkvæmda á
meðan hús þeirra eru í smíðum,
gegn þvi að lánin fylgi áfram
til kaupenda hinna einstöku
íbúða. Ekki er vafi á því að þetta
nýja fyrirkomulag mun verða til
mikilla bóta, en þá verður að
sjá til þess aö Húsnæðismála-
stjórn hafi nægilegt fjármagn ti!
umráða.
Þriðja atriðið sem bent hefur
veriö á eru ströng verðlags-
ákvæöi á útseldri vinnu í bygg-
ingariðnaðinum. Vegna mikillar
spennu á vinnumarkaðinum
mörg undanfarin ár og lítils að-
halds í byggingariðnaðinum af
frjálsri samkeppni hefur verið
talin vera ástæða til að beita
hann ströngum verölagsákvæð-
um til þess að takmarka gróða
einstakra meistara og bygging-
arfyrirtækja sem mest. Afleiö-
ing þessarar stefnu hefur hins
vegar verið sú, að algjörlega hef-
ur verið komiö í veg fyrir að
raunveruleg fyrirtæki gætu þró-
azt í þessari iðngrein og er tap
þjóöfélagsins af þeim völdum
sjálfsagt oröið miklu meira en
(The Retum of Mr. Moto).
Aðalhlutverk: Henry Silva.
Amerísk, íslenzkur textl,
Nýja Bíó.
Þaö voru töluvert mikil von-
brigði að sjá myndina „Mr.
Moto snýr aftur", Á árunum
1937-9 lék Peter Lorre hlut-
verk Motos í nokkrum glæpa-
myndum, sem náðu miklum
vinsældum, svo að ekki leit út
fyrir annað en nú væri von á
sæmilegri skemmtan. En þvi
miöur kom annað á daginn.
Það er því miður venjulega
reglan. þegar eitthvað frumlegt
kemur fram og vekur athygli, að
þá er haldið áfram að hjakka í
sama farinu, unz efnið er gjör-
nýtt og jafnvel útjaskað.
Söguþráðurinn f „Mr. Moto
snýr aftur“ er svipaður og í hin
um lélegri bókum um Basil
fursta eða einhvern álíka kump-
ána, sem sagt í gamla (ekki
gamla og góöa) glæpamynda-
stílnum.
Henry Silva leikur aöalhlut-
verkið og fellur afleitlega inn I
það. Hann hefur áður getiö sér
gott orð fyrir leið sinn f mörg-
um myndum og í Nýia Bíói sást
hann síðast í mynd Bourguign-
ons „The Reward". Henry Silva
Flugfélag íslands hefur nú
hafið samvinnu við nýstofnað
flugfélag á Akureyri, en þrír
ungir menn á Akureyri stofn-
uðu flugfélagið, sem þeir nefna
Frev, < fvrra mánuði.
Samstarfið er að vísu ekki
stórvægilegt eins og er, en það
gæti þróazt upp f meira sam-
starf með tímanum til hagsbóta
fyrir samgöngur á Norðurlandi
Samvinna félaganna bvgeist á
því að flugmenn Freys fljúga
sem aðstoðarmenn DC-3 flugvél
F.Í., sem staösett er á Akur-
sá ágóði, sem átt hefur að nást
með verölagsákvæöunum. Ein
afleiðingin er sú, að hér f Reykja
vík eru starfandi milli 250—300
byggingameistarar og gefur auga
leið, að rekstur þeirra flestra
hlýtur að vera f mjög smaum
stíl, og hafa þeir þvf takmark-
aða möguleika til þess að beita
þeirri tækni, skipulagningu og
hagræöingu við byggingarfram-
kvæmdir, sem ætti að geta leitt
til lækkaös byggingarkostnaðar.
Þróun stórra byggingarfélaga
er þjóöhagslegt nauðsynjamál.
Laða þarf byggingameistara til
samstarfs um stofnun og rekst-
ur slíkra fyrirtækja. Dæmi frá
fyrri tímum sanna, að samstarf
þeirra um rekstur stórra fyrir-
tækja til þess að leysa af hendi
stór verkefni, er þeim sjálfum
og þjóöinni allri til hagsældar.
íslendingar búa í köldu og
votviðrasömu landi, þeir gera
því meiri kröfu til húsagerðar
en flestar aðrar þjóðir. Bygg-
ingariðnaðurinn er þvf ein
þeirra iðngreina, sem á sér ör-
ugga framtíð fyrir höndum, þar
mun verkefnin vissulega ekki
skorta. En nauðsynlegt er, að
honum sé séð fyrir nægum lóð-
um og fjármagni og annarri op-
inberri fyrirgreiðslu, til þess að
honum sé gert kleift að fram-
leiða íbúðir fyrir landsmenn á
sem hagstæðustu verði.
er nú fertugur að aldri. Hann er
kominn frá Suður-Amerfku, en
vegna hins mongólska útlits
síns, hefur hann oft verið Iátinn
leika Indíána eða Austurlanda-
búa. Helztu myndir hans eru
„Viva Zapata", Ocean's Eleven“
„The Manchurian Candidate"
og „Johnny Cool“.
Aðrir leikendur í þessari fár-
ánlegu mynd eru upp til hópa
einstaklega fáránlegir, enda gef
ur handritið ekki tilefni til mik
illa tilþrifa.
Til marks um hversu leik-
stjómin er góð og mikið til
myndarinnar vandað, má geta
þess, að einu sinni þegar ó-
þverrarnir eru búnir að láta aðal
manninn i poka og ætla að
drekkja honum í ánni Thames
þá flýtur þar hátignarlegur
gúmmf-svanur, sem að sjálf-
sögðu deplar ekki auga, þótt
manndrápin standi sem hæst
við hliðina á honum.
Ennfremur var það galli á
myndinni, að mikill titringur
var á henni. hvort sem það stafar
frá galla á sýningarvél eða film
unni, en vonandi hefur það ver
ið lagfært nú, þvf aö satt að
segja var ekki á ósköpin bæt-
andi. Þráinn.
eyri. Einnig sjá þeir að ein-
hverju leyti um afgreiðslu flug
véla F.í. á Akureyri, en þessi
vinna er keypt af Frey.
Flugfélagið Freyr hefur fjórar
vélar til umráða. Tvær flug-
vélanna eru nntaðar tff lelgu-
flugs, en hinar tvær eru notað
ar i kennsluflug en um 20 nem
endur eru við flugnám hjá flug
félaginu.
Mennimir sem stofnuðu Frey
eru: Jóhann Fossdal, Torfi Gunn
lauesson og Amgrímur Jóhanns-
son.
Mr. Moto snýr aftur
F.Í. hefur samstarf við nýtt
flugfélag á Akureyri