Vísir - 28.06.1968, Blaðsíða 9

V1SIR . Föstudagur 28. júní 1968.
9

Jþað er algengt að gefa afmörk-
uðum tfmabilum í sögunni
ákveðin heiti eftir þeim straum-
um sem mest setja svip á þau.
Venjulegast eru þá tekin tíma-
bil heilla kynslóða eða miðaö
við valdatíma þeirra persóna,
sem mest setja svip á samtíð
sína. En við getum líka tekið
styttri tímaskeið meðan atburð-
imir eru nýir og ferskir, svo
við greinum ennþá smáatriðin.
Þannig virðist mér, að við
getum næstum því tekiö vissa
mánuði á þessu ári og kennt þá
við ákveðin viðhorf sem þá
virtust ríkjandi.
Ef við lítum yfir mánuðina
apríl og maí voru þeir viösveg-
ar úti í heimi tímabil uppreisnar
og ólgu. Þaö var eins og öll
grind ráðandi þjóðfélagshátta
væri að hristast og liðast i
sundur. Hreint æðisgengið bylt-
ingarástand virtist ríkja með
mestu menningarþjóðum heims.
Æðisgenginn múgur æddi um
stræti heimsborga, hélt uppi
grjótkasti, rændi bifreiöum á
götunni og breytti þeim í virkis-
garða og stundaði iðju brennu-
varganna. Þó að mest bæri á
þessu í Frakklandi, þá gætti
þessa fyrirbrigðis víðar um
lönd.
I7n nú í júní-mánuöi verður
skyndileg gerbreyting á
þessu og nú er það allt annað
sem setur mark sitt á tímann.
Nú ertT'þáð almennar frjálsar
kosningar sem koma til skjal-
anna. Júnf-mánuður er fypst og
Almenningur hefur kveðið upp sinn dóm í þjóðarkosningum:
„Þetta viljum við ekki.“ — Myndln sýnir byltingarsinnaðan
brennuvarg að verki : París. /
sigur fyrir de Gaulle og fylgis
menn hans. En á hinn bóginn
gerðist það, aö Mendés-France
og Mitterand, sem þóttust ætla
að fara í fötin hans de Gaulle
náöu alls ekki kosningu í fyrstu
lotu og höfðu tapað miklu fylgi
í kjördæmum sínum. Það getur
að vísu verið að þeir komist að
í seinni lotu kosninganna næst-
komandi sunnudag og þá má
einnig vera að nokkuð dragi úr
hinu mikla kjósendafylgi de
Gaulles, þegar menn sjá það,
að hann er nú aftur orðinn
nokkurn veginn öruggur í sessi.
Þaö er ekki rétt að ímynda
sér, að hið öfluga fylgi kjós-
enda við de Gaulle núna byggist
á því, að þeir séu sammála hon
um almennt f meðferð stjórnar-
málefna landsins. Þvert á móti
er það greinilegt að fólkið flykk
ist til hans þrátt fyrir ýmisS
konar óánægju, til þess eins að
láta f Ijósi fordæmingu sína
vegna skrflslátanna og óeirð-
anna á dögunum. Þetta hefur
verið orðað svo, að de Gaulle
hafi „notfært sér óttann viö
kommúnistana til að afla sér
öflug- þingmeirihluta". og þeirri
umsögn fylgir, að þessar aðferð
ir hans sýni hve kænn og undir
förull hann sé. Þetta er að vissu
leyti rétt, en á hinn bóginn verð
ur að gæta þess, að það er
hreint ekki óeðlilegt aö alþýðan
sé til kvödd að láta f ljósi í þing
kosningum álit sitt á þeim stór
viðburðum, sem á undan eru
gengnir þar sem öll stjórnar-'
skipun Frakklands virtist leika
á reiðiskjálfi.
Og dómur almennings er skýr
og ákveöinn. Hann er einhver
sú ótvíræðasta fordæming heill
ar þjóðar sem til er yfir vald
beitingu og skrflslátum. Fólkið
hefur talað og það segir það
svo ekkf verðpr misskilið, að
Dómsr felléir yfír róstuseggjum
fremst mánuður kosninganna.
Og í þeim kemur það nú glöggt
fram, að hinar ofbeldiskenndu
og byltingarsinnuðu aðgeröir
njóta ekki stuðnings þorra þjóð-
anna. Þvert á móti er það
greinilegt, að það hafa aöeins
verið frekir smáhópar sem
belgdu sig út og ætluðu sér
langtum stærri hlut en eðlilegt
er í lýðræðislegu þjóöfélagi. Og
þegar hinir venjulegu friðsömu
borgarar, sem vilja lifa og
starfa f næöi fá tækifæri til að
láta skoðanir sínar f ljósi, þá
gera þeir kosningarnar að for-
dæmingu yfir framferöi skríls-
ins.
Þetta virðist mér aö standi
að baki úrslitum kanadísku
kosninganna. Þar hefur minni-
hlutaflokkur frönskumælandi
aðskilnaðarmanna f Quebec
staðið fyrir ólgu og óeirðum og
má minnast þess, að de Gaulle
Frakklandsforseti átti sinn þátt
í aö píska þá ólgu upp.
Þar voru gerðar tilraunir til
morðárása á frambjóöendur,
skotiö var t.d. á einn fram-
bjóðanda frjálslynda flokksins
vestur í Albertafylki, sprengju-
tilræði voru framkvæmd og enn
er þess getiö, að ekiö var senni-
iega viljandi á óháöan
frambjóöanda sem bauð sig
fram sem fulltrúa hinna fá-
tæku. Loks endaði þetta með
skrílslátum og götubardögum i
Montreal á Jónsmessuhátíðinni,
þar sem grjót og flöskuhríö
dundi yfir Trudeau forsætisráð-
herra Kanada.
En svo kvað alþýðan upp sinn
dóm í þingkosningunum og það
má mikið vera ef óeirðirnar áttu
ekki einmitt sinn stóra þátt í
bakslaginu, þar sem Trudeau
og stjórnarflokkur hans fékk
glæsilega traustsyfirlýsingu
með hreinum meirihluta á sam-
bandsþinginu. Árangurinn verð-
ur svo að líkindum traustari og
betri stjórn en verið hefur und-
anfarinn áratug, þar sem eng-
inn einn flokkur hafði þing-
meirihluta. Það er þó fremur
ólíklegt aö kjósendurnir hafi
þyrpzt svo að stjórnarflokkn-
um vegna þess eins að þeim
geöjist betur stefnuskrá hans
en annarra flokka. Hitt ræður
mestu, hve rík fordæmingin og
fyrirlitningin er á skrílnum og
ofbeldismönnunum, minnihluta-
hópnum sem ætlaði að þröngva
sínum vilja fram með frekju og
ranglæti.
^uðvitað er þetta ennþá
greinilegra í frönsku kosn-
ingunum, því að þar voru lfn-
umar og andstæöurnar skýrar
dregnar. Þar stóðu menn meira
að segja á örlagaríkum vatna-
skilum. Á einum degi þegar
rósturnar og verkföllin náðu
hámarki gat brugðið fullkom-
legá til beggja vona um það
hvert fljót myndu falla. Þá var
almennt talið, að de Gaulle hefði
gefizt upp. Honum væri sú eina
Ieiö fær að segja af sér, hvað
sem viö tæki. Þá komu smá-
mennin fram, menn eins og
Mendés-France og Mitterand og
kváðust nú reiðubúnir að taka
við stjórn landsins. Þeir gátu
ekki ímyndað sér annaö, en að
de Gaulle væri búinn að vera.
Þess sama gætti í blöðum og
tímaritum vfðsvegar úti um
heim.. Tveimur heimsfrægum
tímaritum, Spiegel í Þýzkalandi
og Life í Bandaríkjunum varö
það á að setja stórar myndir af
de Gaulle á forsíðu með áletr-
unum um að nú væri hann bú-
inn að vera. „De Gaulle am
Endé“ stóö á forsíðu Spiegels.
Sjálfur minnist ég þess, að
ég var líka búinn að gefa upp
alla von um að þessi gamli mað
ur gæti rifið sig upp. Um þess
ar mundir kom ég fram I sam
talsþætti f útvarpinu á móti Ás-
mundi Sigurjónssyni frá Þjóð-
viljanum. Hann taldi það ein-
sýnt, að de Gaulle væri búinn
að vera. Ég gat tæplega mald
að í móinn, fannst útlitið held
ur svart og þó varð mér það á
fremur af vilja en mætti að
segja, að hversu ólíklegt sem
það nú væri þá teldi ég, að de
Gaulle myndi standa storminn
af sér, vegna þess, aö sterk ráð-
rfkisstjórn hans gæti verið svo
örfljót að taka ákvarðanir. Og
þetta kom síðan einkennilega
skýrt fram.
]^ú hafa kosningarnar farið
fram og orðið geysilegur
það vill ekki slíkt skrílsæði. Á-
hrifa þessara kosninga mun þar
að auki gæta víöar en í Frakk-
landi, þvf að þau sýna á hve
veikum þræöi frekjulegar kröf
ur stúdenta og annarra róstu-
seggja hanga. Þessa hefur jafn
vel gætt í Þýzkalandi, þar sem
vonleysið hefur nú gripið um
sig meðal róstustúdenta og
menn eru að hætta að taka jafn
alvarlega og áður byltingarstarf
semi SDS-hópsins f Berlfn. —
Þetta finna þeir sjáfir og kemur
þetta greinilega fram 1 yfirlýs-
ingu Rauða-Danna, þegar hann
var staddur í Berlín, en þar
sagöi hann, að nú skyldu þýzkir
stúdentar fremur beina geirum
sfnum að hinum austur-þýzka
stalinista og einræðissegg Ul-
bricht og reyna að steypa hon-
um.
Tjrátt fyrir það að byltingar-
stormurinn sé þannig af-
staðinn, ættu menn aö gæta vel
að því, að ólgan og óánægjan
átti sér eölilegar orsakir. Stjórn
endur ríkjanna hafa verið svo
andvaralausir og íhaldssamir að
þeir voru farnir að fmynda sér.
að allt gæti setið við hið sama
í friðsömum þyrnirósarsvefni.
Nú vöknuðu þeir viö vondan
draum og þaö er vonandi að
þeir sofni ekki aftur. Við lifum
n Sfðn
TÍSIBSm:
Margir urðu ánægðir er þeir
heyrðu að ekki ætti að afnema
„kosninganóttina“. Við lögðum
því leið okkar til nokkurra
borgara og spurðum:
Ætlið þér að vaka á
„kosninganóttina“?
Bjarni Th. Guðmundsson,
gjaldkerl: Þvf get ég ekki lof-
að. Ég reikna aftur á móti með
því, að reyna að sofa mjög
laust og fara ofan við og við.
Georg Hans Jónsson, 10 ára:
Vaka, þaö veit ég ekki. Ör-
ugglega ekki alla nóttina, en
svolítið fram eftir ef ég má.
Annars veit ég alveg hvernig
fer.

Magnhildur
stofustúlka hjá Trygging h.f.:
Ég ætla aö vaka a.m.k. eitthvaö
fram eftir. Þetta verður áreiö-
anlega mjög spenr.andi. Það
hefði veriö hrein firra að af-
nema „kosninganóttina“.
Ragnheiður Haraldsdóttir,
húsmóðir: Já, ég geri ráö fyrir
því að vaka alla nóttina. Það
er -ilveg nauðsynlegt að hefja
talningu eins fljótt og auöið er
Það á aö gilda við allar kosn-
Ölafur Jónsson verzlunar-
maður: Já, iá. Ég geri alveg
ráð fyrir því. Þetta verður senni-
lega mjög spennandi og úrslitin
ekki ráöin fyrr en undir lokin.