Vísir - 11.09.1968, Blaðsíða 9

VÍSIR . Miðvikudagur 11. september 1968.
/
REGLUSOM OG BARNLAUS HJON
GETA ALLTAF FENGIÐ HÚSNÆÐI
VISIR skyggnist um á húsaleigumarkaðinum
■ Fólk þarf að hafa þak yfir höfuðið. Við getum þó í okkar
þjóðfélagi hvorki búið í hellum né í snjóhúsum, og við
leggjum þunga áherzlu á að koma okkur fyrir í hlýjum og
skjólgóðum íbúðum. íslend'ngar byggja* mikið. Samt verða
margir að leita til húsaleigumarkaðarins og taka húsnæði á
leigu. Þetta eru að sjálfsögðu hinir efnaminni og þá einkum
ungt fólk, sem byrjar búskap. Margir standa í ströngu við
að fá viðunandi búsnæði og rísa undir hárri leigu.
Sagan af basli
ungra hjóna
Sem dæmi um erfiðleika ungs
fólks, sem nýlega hefur fest ráð
sitt og hyggst stofna heimili,
má segja stutta sögu. Hjón á
miöjum þrítugsaldri leituðu sér
leiguhúsnæöis, tveggja herb-
ergja, þar sem tekjur fyrirvinn-
unnar leyfðu aðeins um 4000 kr.
mánaöareyðslu til slíkra þarfa.
Bamleysi þeirra reyndist þungt
á vogarskálinni og bætti hag
þeirra í augum leigusala. Þau
auglýstu í blaöi. Samt stóö i
mánaðarþófi, áður en aðgengi-
leg tilboð bárust. 1 þessum verö
flokki reyndust falar ýmsar vist
arverur, sem naumast gátu tal-
izt mannabústaöir. Nálægt sjó í
miðbænum var til boða húsnæöi
fyrir 4000 krónur á mánuöi.
Ibúðin var ómáluð og i algerri
vanhirðu, enda treystist eigand
inn ekki til að auglýsa hana op-
inberlega, heldur pukraðist viö
að fá leigjanda. Helzti ágallinn
var þó sá, að ekkert salemi var
í íbúðinni, heldur þurfti að
klöngrast niður krókótta stíga
og ganga dimman gang í húsi,
þar sem voru 3 hæðir, niöur í
kjallara til að ganga nauðþurfta
sinna. Urðu hjónin frá að hverfa
hnuggin í bragöi.
Á hentugum stað í Austur-
bænum voru föl á sama verði
hýbýli, sem áður höföu verið
notuð sem einhvers konar iðnað
arhúsnæöi. I „eldhúsinu" var
geymir einn mikill, sem vandséð
var, til hverra nota væri. Vaskur
og eldavél voru ryöguð. Alls
konar furðul. skápar vom einnig
í þessu herbergi, sem virtust alls
óhentugir við eldhússtörf. Bað-
ker var uppi á háalofti og þurfti
að ganga fram hjá annarri íbúð
til þess að komast þangað. Kona
sú, er húsnæðið átti, lýsti því
yfir, að íbúðin væri að visu ekki
fullkomin, en hún hygðist nota
leigutekjurnar til aö endurbæta
hana. Hvemig henni kom til
hugar að framkvæma þessa á-
ætlun fyrir fjórar þúsundir á
mánuði, þegar tekið hefði nokk-
ur ár aö gera húsnæðið íbúðar-
hæft, skal ósagt látið, ef til vill
ekki ótítt, að leigusalar fái svo
„snjallar" hugmyndir.
Við skiljum samt ekki við
ungu hjónin I þessum vandræð-
um, sem betur fer. Vel rættist úr
um húsnæöi, og munu þau una
glöð við sitt, nokkurri lifs-
reynslu ríkari.
„Verið frjósamir og
uppfyllið jörðina“
íslendingar munu „reglusam-
astir“ allra þjóða. Þetta kynni
sumum að finnast öfugmæli, en
ekki veröur annað séð af aug-
lýsingum um húsnæði. Það er
sjaldséð, að óskað sé eftir hús-
næði, án þess að auglýsandi
lýsi yfir algerri „reglusemi". —
Leigusalar taka lika gjaman
fram að þeir vilji fá reglusaman
leigjanda. Þetta er auðvitaö
góðra gjalda vert. En er það verð
ur svo algengt, sem raun ber
vitni, hætta slíkar yfirlýsingar
þó að hafa nokkurt raungildi.
Næst á eftir regluseminni kem
ur barnleysið. Raunar kenna
trúarbrögöin okkur, að við eig-
um að vera frjósöm og uppfylla
jörðina okkar. Þjóðhagslegt
gildi margra erfingja er ef til
vill ekki eins augljóst í iðnaðar-
þjóðfélagi og þaö var í land-
búnaðarþjóðfélögum, þar sem
fleiri börn táknuðu strax á unga
aldri aukið vinnuafl fyrir heim-
ilið. Þá teljum við okkur ekki
hernaðarþjóðfélag, sem þarf -ð
ala unga menn sem fallbyssu
fóður handa herforingjum. Allir
eru samt samdóma um kosti
blessaðra barnanna nema þá
helzt leigusalar. Þeir amast oft
mjög við því, að börn séu í
fjölskyldu, sem hyggst taka hús-
næði á leigu.
4.500 lágmark fyrií^',
2ja herbergja ibúð
Viö athugun á húsnæðismark
aðinum kemur í Ijós, að í Rvík
er áberandi hin stöðuga hækk-
un húsaleigu undanfarin verð-
bólguár og einnig síðustu vik-
umar. Hinar títtnefndu tveggja.
herbergja íbúðir í sæmilegu hús
næði munu þessa dagana vera
leigðar nýjum leigjendum á
minnst 4.500 krónur á mánuöi
og sums staðar mun meira.
Margir eru svo lánsamir að hafa
leigt sér húsnæði fyrir nokkurn
tíma, en þá hækkar húsaleigan
tregar en ella. Eitt herbergi fæst
naumast undir 1.500 krónum, og
1.800 krónur eru oft nefndar, er
sþurzt er fyrir um herbergi. —
Blaðadeilur hafa staðið und-
anfarið milli Framkvæmdanefnd
ar byggingaáætlunar og sam-
starfsfélagsins Einhamars og
fjalla um kosti og galla fram-
kvæmda hins opinbera í Breið-
holti. Einhamar nefnir þar verö
íbúða í Hraunbæ 18 til 20. Þær
eru tilbúnar undir tréverk, öll
sameign fullfrágengin og lóö
sléttuö. Verðið er þetta:
2ja herb. kr. 550.000
3ja herb. kr. 750.000
4ra herb. kr. 850.000
40 þúsund á ári í þessar greiðsl-
ur af um 580 þúsund króna
láni, eða um þrjú þúsund á mán-
uði. Þessar tölur eru auðvitaö
ekki nákvæmar, en þær eiga
að sýna samanburð við aö taka
íbúð á leigu. Auövitaö lánar
Húsnæðismálastjóm ekki fulla
fjárhæð byggingarkostnaöar.
Menn þurfa aö eiga eitthvert
stofnfé, leggi þeir út í slíkt, eins
og sést á mismun heildarbygg-
ingarkostnaöarins og lánsfjár-
hæðinni. Þá koma lán hins op-
tekna. Hinir tekjuhærri vilja
betra húsnæði en hinum fátæk-
ari er unnt að veita sér, ef til
vill einbýlishús i staö íbúðar í
fjölbýlishúsi. Hinir „ríku“ búa
ef til vill í „villum“ i útjaðri
borgarinnar. Hér á landi er þó
mikill hluti fólks í eigin hús-
næði. Það orsakast af almennri
velmegun, og þeim óskadraumi
hvers dugandi Islendings að
eignast þak yfir höfuðið. Eig-
andaíbúðir í Reykjavík hafa
komizt upp í meira en 60 af
hundraði alls íbúðahúsnæðis í
borginni, og hefur þaö hlutfall
farið stöðugt hækkandi síðustu
áratugi. Víða erlendis eiga hins
vegar fáir fjársterkir aðilar
meginþorra húsnæðis, til dæmis
„heilar götur“ og leigja hinum
efnaminni. Þetta hefur þó einnig
breytzt á Vesturlöndum eftir
heimsstyrjöldina með auknum
stuðningi opinberra aðila við
efnalítið fólk og vaxandi stuðn-
Strax um hádegisbilið flykkjast menn í afgreiðslu blaðsins til að missa ekki af „strætis-
,^a^pinipn‘‘, verða fyrstjr til að krækja sér í húsnæði, sem auglýst er.
3snujnre/f,- .-.v, >ne ti . ____ .. , :
' Þá telur Einhamar, að kosta
muni um 150 þúsund krónur
aö fullgera fjögurra herbergja
íbúð, eins og þær gerast í
Hraunbæ, svo að þær séu sam-
bærilegar við íbúöir Fram-
kvæmdanefndar í Breiðholti.
Þótt Framkvæmdanefnd beri
brigður á þessa útreikninga og
telji kostnaðinn meiri, ætti 4ra
herbergja íbúö naumast að fara
umfram 1.100.000 krónur, sem
auövitaö er gífurlegt fé í augum
hvers almenns borgara. Heildar-
kostnaður við byggingu 2ja og
3ja herbergia íbúöa ætti að vera
um 750—950 þúsund, sé miðað
við þetta.
______.j... ________0.. Húsnæðismálastjórn veitir
Sæmilegar þriggja herbergja í- verúlegar fjárhæðir til lána til
búðir eru sjaldan leigðar fyrir húsbygginga_ Munu þau
minna en 6.000—7.000 krónur
og fjögurra herbergja íbúðir
7.500—8.000 krónur. Þetta eru
yfirleitt lágmarksverð. Þegar
húsaleiga er orðin þetta há, kem
ur mjög til álita, hvort ekki sé
hagkvæmara að byggja sjálfur.
hæst vera rúmar 580 þúsund
krónur. Af hverjum 100 þúsund-
um króna í lán þessi þarf lán-
takandi að greiöa 6.600 krónur
á ári í vextrog afborganir að
meðaltali aö viðbættri hálfri
vísitölutryggingu. Færu þá um
.i~- / ■
w
-§'i,!. lGeymsIUpi4ss7TM^*'
. óska ég að takn" a fjarvem
jht’y>ifreisyft t'í-e‘s' c1***
■SÍ Vantar
-= £ VpP±‘ '
7Hfl.
a a helzt
* S ar
i.k-r»k 'jfiV
Smáauglýsingar Vísis eru aðalvettvangur fólks í húsnæðis-
leit og leigusala.
inbera ekki í einu lagi, sem
kostar húsbyggjendur vaxtatap.
Flestir munu eiga kost lána frá
öðrum aðilum. Lífeyrissjóðir
veita meðlimum sínum lán með
góöum kjörum eftir ákveðinn
tíma. Sparisjóður Reykjavfkur
lánar gegn veöi f fasteignum
og margir aðrir aðilar, stofnanir
og einstaklingar, koma til
greina. Þess ber þó að gæta, að
lán frá Húsnæðismálastofnun-
inni verða minni, sé um önnur
lán að ræða, svo sem úr lífeyr-
issjóöi. Oft mun þó ekki full-
kunnugt um lánveitendur um-
sækjanda, svo að ekki kemur
til kasta þessara reglna. Meö
því að eignast íbúð hafa menn
fest fé sitt í föstum verömæt-
um, sem fylgja veröbólgunni upp
á við.
Þriðjungur
tekna í húsnæði.
Það fer að verulegu leyti eftir
tekjuhæð manna, hversu mikl-
um hlut' teknanna þeir verja til
að fullnægja ákveðnurrr flokk-
um þarfa sinna. Þannig má
gera ráð fyrir að öðru jöfnu, að
hinir tekjuhærri eyöi minni
hluta tekna til fæðiskaupa, þótt
þeir kunni að kaupá dýrari teg-
undir matar, til dæmis minna af
þorski, ýsu og kjöt„farsi“, en
meira af kjúklingum og holda-
nautakjöti, sé miðað við að-
stæður í höfuðborginni. Hinir
tekjumeiri ha-fa þá meiri hluta
aflögu til annarra hluta, svo
sem ferðalaga, veizluhalda og
þó umfram allt til aö festa fé
beinlínis í atvinnurekstri, eign-
ast hluti í fyrirtækjum.
Ekki virðist fjarri lagi aö ætla,
að fram-færendur hérlendis verji
um %—y3 tekna sinna til
greiðslu húsnaeðis, annað hvort
beinnar húsaleigu eöa afborg-
ana og vaxta af lánum til eigin
húsbygginga. Þetta hlutfall virð-
ist ekki breytast mikið eftir hæð
ing einkafyrirtækia við starfs-
fólk sitt. Siðast en ekki slzt
hefur bættur efnahagur fólks,
þar sem hér, valdið fjölgun eig-
andaíbúða.
Þrátt fyrir hið háa hlutfall eig-
in íbúða hér á landi verða
margir að taka íbúðir á leigu.
Þetta er ekki hvað sízt ungt
fólk, sem er að byrja búskap
og hefur ekki efni á að byggja
yfir sig að svo stöddu. Þetta
er sennilega skýring á því,
hversu mikil eftirspurn er eftir
tveggja herbergja íbúðum, sem
nægja efnalitlum hjónum, en
sníða þröngan stakk, sé eitt
barn í fjölskyldu, þótt ekki sé
minnzt á fleiri.
„Okurkarlar“?
Margir tala um okurkarla,
sem þeir segja að hagnist á
bágindum annarra. Vissulega
ha-fa margir gífurlegar tekjur
af því aö leigja út húsnæði.
Verð á leiguhúsnæði, það er
leigan, er þó mótaö af fram-
boöi og eftirspurn á markaðin-
um. Það er því ekki við neina
einstaklinga að sakast, þótt
húsaleigan sé verulegur hluti af
útgjöldum fólks. Því veldur
umframeftirspurnin, það er
skortur á húsnæði. Sé spúrt,
hvernig megi bæta úr skák,
verður svarið, „að byggja
meira“ eða stöðva eftirspumar-
þrýstinginn með öðrum hætti.
íbúðarbyggingar á firi eru hér
tiltölulega meiri en víðast ann-
ars staöar. Full þörf er á því.
Þær hafa undanfarin ár verið
mun meiri en þjóðhagsáætlun
fyrir þaö tímabil gerði ráð fyrir.
Fjölmargir vinna að húsbygg-
ingum í frístundum, nótt og
dag. Telji menn engu að síður,
að húsaleiga sé of há verður
að byggja meira. Séu,menn ekki
tilbúnir til þess, verða þeir að
búa við þessa húsaleigu.
H. H.
/