Vísir - 05.11.1968, Blaðsíða 8

8
V í S IR . Þriðjudagur 5. nóvember 1968.
VÍSIR
Otgefandi Reykjaprent n.í
KTdmkvæmdastjOn svemn R. EyjOlfsson 1
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson [I
Aðstoðarritstjóri: Axei Thorsteinson 1
Fréttastjóri Jón Birgir Pétursson II
Ritstlómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson 1
Auglýsingar : Malstrætj 8. Slmar 15610 11660 og 15090 (I
Afgreiðsla- Aðalstræti 8. Sfmi 11660 )
Ritstjóm: Itugavegi 178. Slml 11660 (5 línur) l1
Áskrittargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands 1
1 lausasölu kr. 10.00 eintakið
_____Prentsmiðja Vlsis — Edda h.f._______________________
Ungir hugsjónamenn
XJndanfarin ár hefur mikið verið reist af glæsilegum
sjúkrahúsum og skólum hér á landi. En í öllum þess-
um framförum hefur eitt svið orðið útundan, — geð-
vemdin. Á því sviði höfum við dregizt nokkuð aftur
úr. Kemur það m. a. fram í því, að talið er, að um
400 sjúkrarúm vanti fyrir geðveika, og að um 200 van-
gefnir fari á mis við sérhæfða kennslu.
Um helgina lauk geðheilbrigðisvikunni, sem haldin
var til að minna á þessar staðreyndir og reka áróður
fyrir umbótum. Margir fyrirlestrar voru haldnir um
þessi mál í fyrri viku og sum dagblöðin birtu greinar
og viðtöl við sérfræðinga.
Það er hópur ungs hugsjónafólks, sem kallar sig
Tengla, er stendur að geðheilbrigðisvikunni. Hópur-
inn hefur starfað í tæplega þrjú ár. Markmið hans er
að örva þjóðfélagsábyrgð einstaklinga með því að i(
skipuleggja sjálfboðastarf í þágu þeirra, sem orðið l
hafa viðckila í þjóðfélaginu. Til þessa hefur sjálfboða- ),
starfið einkum verið unnið á Kleppsspítalanum. .
Mjög hefur f jölgað í hópnum síðan honum var kom-
ið á laggimar. Fyrir réttu ári störfuðu yfir 200 sjálf-
boðaliðar á vegum hans á degi geðverndar. Einkum
em það stúdentar og nemendur í mennta- og kennara-
skólum, sem taka þátt í starfi Tengla. Allir þeir, sem
kunnugir eru þessum málum, segja, að þessi ungi hóp-
ur hafi á skömmum tíma unnið ómetanlegt hjálpar-
starf.
Margir eru undrandi á því, hve mikil þátttaka er í
hugsjónastarfi Tengla. Menn hafa jafnvel haldið því
fram, að slíkt starf eigi ekki við íslendinga. Ef svo
hefur verið, er það að breytast. Þess sjást ýmis fleiri
dæmi, að unga fólkið á íslandi er um þessar mundir \
ákveðnara í hugsjónum sínum en margar fyrri kyn- \
slóðir ungs fólks. Það em komnir nýir tímar með
nýju siðgæði og nýjum þroska.
í geðheilbrigðismálum er við óvenju mikla erfið-
leika að etja. Geðveiki hefur til skamms tíma verið
álitin óhreinn sjúkdómur héi' á landi eins og víða ann-
ars staðar, og ekki er heldur laust við, að sumir telji
vangefna einnig vera óhreina. Þennan fordómamúr
þarf fyrst að brjóta niður.
Þá er ekki heldur nóg að reisa sjúkrahús og skóla
fyrir vanheilt fólk á þessum sviðum. Það vantar sér-
fræðinga til að starfa við þessar stofnanir. Það vantar
geðlækna, sérlærðar hjúkrunarkonur, sálfræðinga, fé-
lagsráðgjafa og kennara fyrir vangefna. Og það tekur
. langan tíma að bæta úr slíkum skorti.
Þegar tekizt hefur að rjúfa skarð í múr fordómanna
kringum hina vangefnu og geðveiku, er kominn
grundvöllur fyrir því, að mikil fjölgun verði í hópi
oeirra, sem fara í sémám á þessum sviðum. Það er
;oks grundvöllur þess, að hægt sé að ráðast skipulega
á vandamálið.
Geðheilbrigðisvikan var stórt og mikilvægt skref á
þessari braut
Forsetakjör
í dag í
Bandaríkjunum
Urslitin ein hin tvisýnustu i
s'ógu Bandarikjanna
Nixon
T dag kýs bandaríska þjóöin sér
nýjan forseta, en hann tekur
ekki viö embætti sfnu fyrr en
eftir áramótin, og þaö veröur
Johnson forseti, sem ákvarðan-
irnar tekur þangaö til, en vafa-
laust hefur hann samráö við
hinn nýja forseta varðandi ýms-
ar ákvaröanir út á við og inn
á viö, hvort sem hann heitir
Humphrey eöa Nixon.
Að undanförnu, einkum und-
angenginn hálfan mánuö hefir
kosningabaráttan fengið á sig
nokkuö annan blæ. Það hafði að
vísu vakið athygli áður, að þess
sáust ýmis merki, að Humphrey
var að sækja sig, en það er
ekki langur tími síðan, 2—3 vik
ur, er þess fór að verða greini-
lega vart, að Nixon var orðinn
meira en lítið smeykur við vax-
andi fylgi Humphreys. Nixon
hafði áöur sólað sig í þeirri
björtu von, að hann ætti sigur
vísan, en tók hart viðbragð fyr-
ir fáum vikum, er hann sá hvert
stefndi. Honum var þá ljóst til
hvers það hafði leitt að hann
hafði neitað að koma fram í sjón
varpi með Humphrey, en það
var óspart notaö gegn honum,
að hann þyrði ekki að mæta
Humphrey. Honum var jafnvel
líkt við hræddan héra — en
Nixon gekk nú hart fram og
sjónvarpsnotendur fengu að sjá
framan í hann frá hans eigin
kerfi, en honum hefir ekki tek-
izt aö stöðva fylgisaukninguna
Humphrey í vii, en Humphrey
var alveg á hælum hans fyrir
4—5 dögum, eins og getið var
hér í blaðinu í gær.
Fyrir nokkru rakti ég í grein
í blaðinu nokkra helztu liði
tekjumegin hjá Humhrey, og
niðurstaöan varö sú aö ætlá
mætti aö Humphrey hefði enn
sigurmöguleika m.a. vegna þess
aö margir kjósendur, sem hik-
andi væru, myndu er þeir hugs
uðu málin nánar og yrðu að taka
ákvörðun álykta, að Humphrey
væri frambærilegasta forseta-
efnið og rætt var um heppilegt
vai hans á varaforsetaefni o.fl.,
sem fram hefir komið og títt
hefir verið nefnt. Einnig var get-
ið helztu atriða úr skeytum
sérlegs fréttaritara NTB, til
stuðnings þeirri skoðun, að_ Nix-
on myndi sigra.
Hvorki þá eöa nú er unnt að
segja neitt með vissu. Þótt þeir
séu að verða svo jafnir Humph-
rey og Nixon, aö fulltrúadeild-
in kunni að verða að skera úr
um forseta að lokum, vitum við
til dæmis ekki hvort eða að hve
miklu leyti ákvörðun Johnsons
forseta að hætta sprengjuárás-
um á Víetnam kann að hafa til
aukins fylgis við Humphrey. Frá
leitt spillir hún fyrir honum, en
hvort hún eykur fylgi hans
svona á seinustu stundu, skal
ósagt látiö.
En vitanlega gæti fylgisaukn-
ing vegna ákvörðunarinnar um
stöðvun sprengjuárásanna riðið
baggamuninn og fleytt Humph-
rey í höfn.
Það er engan veginn hægt að
gera lítið úr áhrifum þess á hinn
almenna kjósanda, hversu til
tókst up val varaforseta, og
það kann að vera eitt af því,
sem Humphrey græðir á, aö
hann valdi vel, en Nixon illa, en
sannleikurinn er sá, að Humph-
rey hefur verið góður stuðningur
að sínum manni, sem fær al-
mennings orð og er í miklu áliti,
en Agnew hefir oft verið frá-
munalega klaufalegur og er þess
ekki langt að minnast, að New
York Times sagði þennan mann
enga hæfileika hafa til þess að
gegna forsetaembætti, eins og
hann kynni að verða kvaddur til,
Wallace — fylgið hefur hrun-
ið af honum að undanförnu.
ef Nixon félli frá eftir að hafa
verið kjörinn forseti.
Aðeins viku fyrir kosningar
fór heldur en ekki að þjóta í
skjánum út af Spiro Agnew,
því að þá hótaði Nixon
New York Times málshöföun
fyrir ærumeiöingar, vegna ásak
ana á hendur Agnew, sem fram
komu í ritstjórnargrein í blað-
inu. Þar stóð, að hann væpi ekki
„verðugur að standa aðeins eitt
skref frá forsetastólnum. En
blaðiö hvikaði ekki frá staðhæf
ingum sínum og segir það vera
aukaatriði, sem Nixon hengi hatt
sinn á, en það sem blaðið sak-
aði Agnew um var, að hann
hefði sem embættismaður mis-
notað aðstöðu sína sér til fjár-
hagslegra hagsbóta, og gefið á
sínum tíma rangar upplýsingar
sakaði N.-Y. Times um rennu-
steinsbiaðamennsku.
sér til vamar. Ásakanir i þessu
efni, ef óhraktar standa, geta
reynzt afleiöingaríkar í Banda-
ríkjunum, þar sem almennings-
álitið gerir strangar kröfur i
þessum efnum til opinberra emb
ættismanna.
1 sjónvarpsviðtali svaraði Nix-
on fyrirspum um þetta — hann
var spurður hvað hann heföi
að segja um staöhæfingar blaös
ins. Hann svaraði meö að hóta
málshöfðun. Þetta var fyrra
sunnud. Og Nixon kvað kröfurn
ar verða bornar fram við blaðið
„þegar á mánudag" þ. e. daginn
eftir, en það var ekki fyrr en
langt var liöið á fyrra mánudag
sem umsögn fékkst um það í
höfuðstöðvum repúblíkana að
„forsetaefni repúblikana stæðu i
samkomulagsumleitunum" við
New York Times, en engar upp
lýsingar komu um hvað væri
rangt í því, sem blaðið hafði
sagt um Agnew.
Agnew var að tala í sjónvarp
þegar þetta gerðist og meðan
hann var í ræðustólnum fengu
þeir vitneskju um það blaðafull
trúar Nixons og Agnews hvað
sagt var í sjónvarpinu og flýttu
sér að senda miða I ræðustólinn
til Agnews um það, að hann
mætti ekki á þessi mál minnast
einu orði (þau, sem New York
Times gerði að umtalsefni), en
til marks um hve þetta raskaöi
„hátíðlegri geðró“ Nixons var,
að hann sakaði New York Tim-
es, eitt kunnasta og merkasta
blað heims, um „rennusfeins-
blaðamennsku af versta tagi“,
og „þegar krafizt yrði afsökun-
ar, yrði hún vafalaust falin milli
lífstykkja-auglýsinganna aftast í
blaðinu", upplýsingar blaðsins
væru „útslitnir gamlir frasar"
og upplýsingar rangar í „mikil-
vægu tilliti".
John B. Oakes ritstjóri rit-
stjórnardálka svaraði með að
taka fram, að ef Nixon tiltæki
hvað rangt væri með farið, yrði
það rannsakað, og ef rangt
reyndist, sem blaðið hefur haldiö
skyldi leiðrétting birtast á leiö-
arasíöunni — og Nixon þyrfti
þá ekki að leita inn á milli líf-
stykkjaauglýsinganna!
Humphrey hjá stáliðjumönnum. Glað- og jafnlyndi Humphreys
er kjósendum geðfellt.