Vísir - 22.11.1968, Qupperneq 9

■ V1SIR . Föstudagur 22. nóvember 1968.
■yið erum vönust því, ef viö
horfum á kvikmyndir um
njósnir, að hinir andstæðu að-
ilar, sem þar eigast við, séu harð
skeyttir og snjallir. Sérstaklega
er þar gert ráð fyrir þvi, aö
allt endi vel að lokum, þar sem
skarpgreindir leynilögreglu-
menn sjái i gegnum hin vand-
lega yfirveguðu ráð njósnar-
anna og séu skjótir til að grípa
til einhverra snjallræða til að
hindra að njósnaramir komi
hemaðarleyndarmálunum und-
an. Þannig var söguþráðurinn
venjulega í Harðjaxlinum okkar
sáluga í sjónvarpinu á sínum
tíma. Þetta sýnast vera svo
skarpgreindir og úrræðagóðir
náungar, að áhorfandinn á víst
að dást að þeim.
Að undanförnu hafa komið
upp nokkur njósnamál í Vestur
Þýzkalandi, sem em svo lygileg
og furöuleg, að þau taka fram
hverri skáldsögu. En sá er þó
munurinn, að þar er ekki að sjá
að lögregluhetjurnar séu nein
Hermann Ltidke sjóliðsforingi, sem fyrirfór sér.
liðsforingja til yfirheyrslu og
var hann spuröur beint út,
hvort hann hefði tekiö ákveöin
leyniskjöl úr skjalasafni NATO
í Casteau í Belgíu.
Ltidke -greip til þess ráðs viö
yfirheyrsluna, að hann neitaði
þessu einfaldloga. Þá stóðu
yfirheyrslumenn hersins ráða-
lausir gegn honum, þeir höfðu
þá ekki i höndunum filmuna,
sem geymdi bæði myndir af
leyniskjölunum og myndir af
Ltidke sjálfum í skemmtiferð,
sem hefðj verið fullkomin sönn-
un, svo honum hefði ekki þýtt
að neita. Eftir yfirheyrsluna
var honum því aftur sleppt
lausum og hélt hann þá rakleið-
is heim til sín, Er þess getið til,
að honum hafi þá gefizt nægi-
legur tími og tækifæri til að
eyðileggja frekari gögn, ef
hann hefur haft þau heima hjá
sér. í sfðari húsrannsókn fannst
ekkert frekara í húsum hans.
En nú hafði öryggisstofnun
ríkisins ekki hugmynd um, aö
Skoplegar njósnarannsóknir
sérstök gáfnaljós. Það kemst
upp um njósnarann vegna ótrú-
legra glappaskota hans og á
hinn bóginn voru lögreglu og
öryggisyfirvöld ótrúlega lengi
að skilja hvað á seyði væri, og
mjakast af stað til að kanna
málið. Er sú saga ein samhang-
andi keðja af mistökum og skiln
ingsleysi, svo að almenningur í
Þýzkalandi stendur agndofa og
spyr nú, hvort yfirhöfuð sé
nokkurt gagn í öryggisþjónustu
landsins. Er lýsingin á þessum
atburðum talin skopsaga af
værukærð embættismanna, at-
hafnaleysi - g fávizku og er víst,
að Harðjaxlinum hefði blöskrað
svo eymdarleg frammistaöa.
TTpphaf málsins er það, að ljós
myndaframkallarí við ljós-
myndabúð eina í Bonn var að
framkalla filmu sem einhver við
skiptamaður haföi lagt inn hjá
fyrirtækinu. Þetta var mjófilma
og voru myndirnar, sem komu
fram af fjölskyldu, sem var í
sumarfríi á bíl sínum suður á
Spáni og ennfremur nokkrar
myndir úr veiðiferð. En auk
þeirra höfðu svo slæðzt inn
nokkrar myndir af vélrituðum
an til annarra rannsóknarlög-
reglumanna og yfirhöfuð viröist
enginn hafa kippt sér upp viö
þetta mál.
j reyndinni var mjög auövelt
að upplýsa málið. Sá sem
haföj lagt filmurnar inn haföi
skráð sig nafninu Lúdke. Þá
sást skýrt á hinum ljósmyndun
um skrásetningarnúmer bifreið-
ar, auðveldlega mátti þekkja
það fólk, sem var á myncjynuj)}
og ennfremyr voru,vskjöUn,6ftm
voru á filmunni merkt númér-
um. svo mjög einfalt hefði ver-
ið aö leggja fyrir NATO fyrir-
spurn um þaö, hvers konar
skjöl þetta væru.
En ekkert af þessu var gert.
Þvert á móti munaði stundum
mjóu, aö þetta mál væri fellt
með öllu niður. Skýrðu rann-
sóknarlögreglumenn frá þvi síð-
ar, að þeir hefðu ímyndaö sér,
að þetta væri ekki svo merki-
legt, lfklega hefðu þetta verið
einhvem tíma leyniskjöl, en
væru það víst ekki lengur,
fyrst þau kæmu með þessum
hætti fram á filrnu.
Loks þegar rannsóknarlögregl
an tók að mmska, urðu svo
samkeppni og tortryggnj á milli,
svo að öll meöferö slíkra mála
er losaraleg og er undir tilviljun
komið hver þessara stofnana
tekur að sér vandamál, sem
upp koma. En þaö er slíkum
leynistofnunum að sjálfsögöu
sameiginlegt, að nöfn þeirra
standa ekki í simaskránni.
þar með varð enn dráttur á
þvi að mál þetta yrðj tekið
tilj.jgeðfexðar.. ^ftur var jrumsk-
aðáog fundiö .út, hvar væri.hægt
að komast í samband við ör-
yggislögreglumann, en það gekk
þá heldur ekki greitt', sá sem
leitað var til kvaðst vera að
fara í sumarfrí svo að þessi
þýzki „Harðjaxl“ haföi því mið-
ur engan tíma til að hugsa um
málið. Aftur lagðist málið nið-
ur, þangaö til einhverjum
kom það snjallræði til hugar,
að leita til yfirstjórnar NATO
og spyrjast fyrir um það,
hvort þetta væru leynileg og
alvarleg skjöl. Og það kom í
ljós, að þau voru það, hér hafði
mikilvæg hemaðarleynd verið
rofin, loksins upplýstist það, að
þetta var upphaf að hinu al-
varlegasta njósnamáli. Þá kippt-
skjölum og þegar framköllunar-
starfsmanninum varð litið á þær
veittj hann því athygli, að þau
voru merkt með stimplinum
„leyndarmál" og „NATO leynd-
armál“. Benti starfsmaðurinn
forstjóra Ijósmyndafyrirtækis-
ins á þetta, sem aftur fór með
myndirnar á fund rannsóknar-
lögreglunnar í Bonn og sýndi
forstjórinn þannig lofsverða að-
gæzlu, en það hafði komið fyrir
nokkru áöur, að hann hafði kom
ið upp um fjársvikara með
myndum sem höfðu borizt til
hans á ljósmyndastofuna.
Þar með var málið komið í
hendur lögreglunnar, en þar var
hins vegar ekki að finna sömu
árveknina. Sá starfsmaður lög-
reglunnar sem fékk málið til at-
hugunar var mjög önnum kaf-
inn og yfirhöfuð var hann í
fyrstu áhugalaus um þetta mál,
svo að mvndimar lágu nokkurn
tíma hjá honum, flæktust sfð-
ýmsir þröskuldir í veginum.
Lögreglumennirnir ætluðu þá að
setja sig í samband við öryggis
þjónustuna, en það reyndist
ekkj vera neinn hægðarleikur.
Þeir fóru að leita í símaskrám
að símanúmeri Öryggislögreglu,
en fundu þaö þá hvergi í
skránni. Þar með gáfust þeir
upp á þvf, enginn virtist hafa
hugmynd ur hvert ætti að
snúa sér með grunsemdir um
njósnir.
Nú eru öryggisstofnanir í
Þýzkalandi margar. Þar hefur
hvert héraö eða sambandsland
sína öryggislögreglu og þar að
aukj hefur sambandsríkið svo
sína aðal-öryggislögreglu og
loks hefur herinn, eða réttara
sagt landvamaráðuneytiö sína
sérstöku öryggislögreglu, en
það einkennir þessa starfsemi,
að lítið eða ekkert samstarf ér
milli þessara einstöku lögreglu
stofnanna. Ríkir þar fremur
ust embættismennimir loksins
við og var nú ráðizt í það af
mesta krafti aö koma málinu
til öryggislögreglu sambands-
ríkisins. Þar hugðust menn fara
að öllu með gát, fylgjast með
framferði þess manns, sem í
hlut átti. líklega í þeim tilgangi
að gera hann ekki varan við,
heldur átti að kanna við hverja
hann ætti skipti, ef ske kynni
að þannig kæmist upp um víö-
tækari njósnahring.
Jgn það fór allt út um þúfur,
vegna þess aö öryggis-
stofnun hersins hafði nú líka
fengið veður af málinu, líklega
gegnum NATO og fór upp á
eigin spýtur að kanna það, án
þess að hafa nokkurt samráð
við öryggislögreglu ríkisins. Og
fórst hernurn þetta heldur ó-
hönduglega, því að þeir höfðu
þá aöferð, að kalla hinn gmn-
aða mann Hermann Lúdke sjó-
öryggisstofnun hersins hafði
þegar spillt málinu og stóð það
enn um skeið, að gætur voru
hafðar á ferðum Lúdkes í þeirri
von, aö hann yrði til að koma
upp um samskiptamenn sína.
En slíkt var náttúrlega fráleitt,
þar sem honum var nú full-
kunnugt um aö grunur hafði
fallið á hann.
jþannig <• hélt þessi málsrann-
sókn áfram enn um skeið
með hverju axarskaftinu á fæt-
ur öðru af hendi öryggisyfir-
valdanna. En loks lauk því, þeg-
ar hringurinn var tekinn aö
þrengjast að hinum grunaða og
átti að fara aö handtaka hann,
með því aö hann ók í bifreið
sinni út fyrir borgina, inn í
skóg. Þar nam hann staðar og
skaut sig.
Síðan hefur máliö verið upp-
lýst og hefur verið skýrt frá
því, að hér hafi verið um að
ræða mjög alvarlegt njósna-
mál. Lúdke sjóliðsforingi hafði
starfað um skeið í höfuðbæki-
stöðvum NATO í Casteau i
Belgíu i þeirri deild sem annast
birgðastöðvar og flutningaleið-
ir. Hefur hann haft aðgang og
þekkingu á öllu þvi sem þar
skipti máli og er talið víst, að
hann hafi selt Austur-Þjóðverj-
um þessi mikilvægu hemaðar-
leyndarmál. Það alvarlegasta
við það er, að hann hefur vitað
nákvæmlega hvar birgðir kjam-
orkuvopna í Vestur-Evrópu
vom geymdar og haft undir
höndum ýtarlegar upplýsingar
um fjölda og staðsetningu eld-
flauga. Er sagt að uppljóstrun
njósna hans muni hafa það í för
með sér, að landvamayfirvöldin
og Atlantshafsbandalagið verði
að leggja í mjög kostnaðarsam-
ar framkvæmdir við að koma
upp nýjum birgðastöðvum og
flytja til dæmis kjarnorkuvopna
birgðir um set til að tryggja að
nýju leynd á staðsetningu þess-
ara mikilvægu vopna.
Um Lúd'æ sjóliðsforingja er
það að segja. að ekki er til þess
vitað, aö neinar pólitískar
hvatir liggi að baki þessum
landráðum hans. Einu hvatirnar
virðast hafa verið þær. að hann
hafi fengið vel greitt fyrir þær
upplýsingar, sem hann seldi, svo
að lífskjör hans bötnuðu og
bann hafði næg'legt fé handa á
milli til óhófslifnaðar.
Þorsteinn Thorarensen.

Sigurður Örlygsson: „Ég er mjög
ánægður með veöráttuna."
vísm sm:
„Kvernig hefur yður lík-
að veðráttan að undan-
förnu?“
Helgi Sæmundsson: „Tja, ég veit
ekki hverju ég á að svara. Mér
líkar yfirleitt skammdegið frem-
ur illa, en að undanförnu hefur
varla verið hægt að kvarta und-
an veðrinu. Það hefur verið milt,
haustveður.“
Steinunn Sigurbergsdðttir:
„Æ, mér finnst veðrið hafa verið
leiöinlegt. Mér leiðist að hafa
svona mikla rigningu."
Einar Sigurösson: „Nú, ég veit.
það varla. Og þó — ég hef kunn-
að prýðilega við veöurfarið."
Bjami Jónsson: „Ég kann ágæt-
lega við veðráttuna. Það er betra
að hafa svona hlýindaveður
heldur en snjó og kulda — og
það væri ekki vérra, ef bessi,
tíð héldist."