Vísir - 17.12.1968, Blaðsíða 9

9
V í S IR . Þriðjudagur 17. desember 1968.
nTnnniiii iii—rTpii rrí'nnwi iiiiimfiHfimíii m—iiiT—nf
x1'
jgkki er það ólíklegt, að gamall
kunningj komi í heimsókn
til íslands einhvern tíma nú í
vetur, og ef til vill hefur hann
þegar stungið sér niður. Þessi
gamli kunningi er þó ekki auðug
ur fslandsvinur færandi gjafir
handan um höf, heldur — veiki,
sem á upptök sín í hinum fjar-
lægari Austurlöndum — eða
meö öðrum oröum Asíuinflúens-
an.
Það er ósennilegt, að ísland
verði útundan á yfirreið inflú-
ensunnar um heiminn. Að vísu
hefur hennar víða ekki orðið
vart í Evrópu og Vesturheimi,
en á hinn bóginn telja þeir, sem
bezt eru hnútum kunnugir, að
við munum naumast komast hjá
heimsókn hennar. Til dæmis er
nú þegar um aö ræöa tvö sjúk-
dómstilfelli í Reykjavík þar sem
inflúensan er að líkindum á
ferð. Sem betur fer álíta menn
einnig, aö hún muni ekki teggj-
ast sérlega þungt á þá, sem
koma fil meö að sýkjast af
henni.
Gamall kunningi á leið til
Hongkong-inflúensuvírus A 2
68 er sem sagt aö llkindum kom
inn til íslands. Það getur verið
að hann leynist hér um nokkum
tíma, án þess að hans verði veru
lega vart. En á meðan fjölgar
honum og hann breiöist sífellt
meira út.
Enginn getur skýrt til hlítar,
hvemig stendur á því, að smit-
andi veiki, sem í vor lagði tugi
þúsunda f rúmiö í Hongkong,
getur á fáeinum mánuðum farið
eins og eldur í sinu um mestalla
jörðina. En það er öruggt að
veikin er einhvers staðar á leið-
inni. Síðustu fregnir þar að lút-
andi hafa t.d. borizt Frá Lundún
um — og síðasta landiö utan
Evrópu, þar sem farsóttin geis-
aði var Persía.
Vegir farsóttar eru
órannsakanlegir
Hvemig í ósköpunum er hægt
að fylgjast með útbreiðsiu far-
sóttar? Þegar um er að ræða
smitandi sjúkdóm, er það ein-
stæð stofnun, sem hefur það að
verkefni sínu að fylgjast með út
breiðslu hans. Það er Alþjóða
heilbrigðismálastofnunin. (WHO
eða World Health Organization).
Þegar farsóttin kom upp í Hong
kong í vor, króuðu menn smit
efnið þegar af og rannsökuðu
það, síðan hefur verið fylgzt
nákvæmlega með útbreiðsiu
veikinnar
Það er mikilvægt að þekkja
nákvæmlega eðli smitefnisins,
því að inflúensan nær þvf aðeins
að breiðast sem farsótt um heim
inn ef inflúensuvírusinn hefur
tekið raunverulegum breyting-
um.
Inflúeijsuvirusinn er sífellt að
breytast, oftast eru þessar breyt
Imgar svo litlar, að fólk, sem
var bólusett siðast, þegar flensu
faraldur gekk yfir, hefur mót-
stöðuafl gegn sjúkdómnum.
Meö hæfilegu millibili gerast
samt meira afgerandi hlutir. Ef
til vill er um stökkbreytingar að
ræða, og ef til vill hefur vír-
usinn smám saman tekið tvo
miklum stökkbreytingum, að
ekki er lengur hægt að halda
honum í skefjum með ssma
bóluefni og fyrr. Þannig fær nýr
inflúensufaraldur byr undir
báða vængi.
Ekki eins hættuleg
Með öðrum oröum er þaö sem
sagt áríðandi fyrir læknavísind
in aö ákveða af hvaða tegund in
flúensuvírus er, þegar farsóttin
hefur göngu sína.
Árið 1947 kom fram nýr in-
flúensufaraldur, sem breiddist
víða út, þótt ekki næðj hann yf-
ir alla heimsbyggðina. Aftur á
móti kom fram vírus árið 1957
í Mansjúríu, sem fór um allan
heim á minna en ári.
Búizt er við meiriháttar in-
flúensufaraldri á að gizka tí-
unda hvert ár, og þar sem nú er
lengri tími liðinn, virðist vera
um góðan jarðveg að ræða fyrir
nýjan faraldur.
Það smitefni, sem uppgötvað
var árið 1957, var að ýmsu
leyti frábrugðiö hinum fyrri vír
usum, sem þekktir voru, og
fékk nafnið A 2. Sú inflúensá,
sem vart varð í vor í Hong-
'kong, og fyrst fannst i vændis-
húsi, þar í borg, er að líkindum
komin til Hongkong frá Rauða-
Kína. En það var ekki fyrr en
menn urðu varir við inflúens-
una í Hongkong, að WHO (Al-
þjóða heilbrigðisstofnunin) hóf
eftirlit með henni.
Þegar Hongkong-vírusinn var
rannsakaður í Japan, var i
fyrstu talið, að um væri að'ræöa-
nýja tegund áf :inflúensúvfrUá?, v
sem var gefið nafnið A 3. Um
leiö og þessi rannsókn var gerð
fór fram önnur lík í Lundún-
um, en þar er önnur helzta rann
sóknarstöð í heimi á þessu
sviði (hin er í Atlanta U.S.A.).
Þar fékkst sú niðurstaða, að
þarna væri á ferðinni vlrus af
tegundinni A 2, sem fyrr hefur
verið minnzt á, þótt í þetta sinn
værj hann töluvert frábrugðinn
sinni venjulegu mynd. Þess
vegna er vírusinn að þessu sinni
nefndur A 2 68.
Þessi inflúensa hefur farið
víða. Eftir að hennar varð fyrst
vart í Hongkong, breiddist hún
út til Manila, Japan og Ástralíu,
til Síam og Singapore og síðast
til Indlands og Persíu (eða ír-
ans), þar sem útbreiðslan var
heft um stund, unz veikin hélt
innreiö sína í Evrópu.
I Persíu smitaðist fyrsti Norð
urlandabúinn, sem vitað er til,
að hafj tekið veikina, en það
var danski Iæknirinn Jens Chr.
Siim, sem var staddur á WHO-
ráðstefnu í Teheran.
Inflúensan er að þessu sinni
fremur góðkynjuð, það versta
er yfirstaðið eftir þrjá daga, og
eftir það þurfa sjúklingarnir tvo
daga til aö ná sér að fullu.
Varnar-pillan
Þótt varla sé hægt að tala um,
að fólk beinlínis hlakkj til þeirr
ar stundar, er inflúensan kemur
til heimalanda þeirra, eru samt
Pilla, sem nota átti til nælonframleiðslu,
er nýjasta mótefnið gegn Asiu-inflúensu!
ýmsir, sem bíða óþreyjufullir eft
ir henni. Til dæmis læknar og
vísindamenn, sem vinna pö því
að rannsaka niö nýja bóluefni
„amantadin“ en með þv' gera
menn sér vonir um að hægt
veröi að gera menn ónæma fyr
ir veikinni. Amantadinið er ekki
bóluefni, sem sprautað er inn í
líkamann heldur tekið inn í
pilluformi.
Amantadiniö á sér einkenni-
lega sögu. Það var á sínum tíma
framleitt hjá Du Pont í Banda-
ríkjunum í von um að hægt
væri að nota það í sambandi við
plastiðnað. Þegar það kom á
daginn, að hið nýja efni dugði
ekki til þess, var það lagt á hill
una, unz mönnum datt í hug
hvort hægt væri að nota það við
lsþkningar.
Við hinar venjulegu tilraunir
með efnið tóku menn eftir því
að það hafðj áhrif á inflúensu-
vírus. Það getur ekki bælt sjúk
dóminn niður, eftir að hann hef
ur tekið sér bólfestu í einhverj-
um. en séu pillurnar teknar áð-
ur en von er á smitj eru tölu-
verðar líkur á því að viðkom-
andi taki ekki veikina.
Ef til vill gefst nú í fyrsta
sinn tækifæri til að sannreyna,
hver áhrifamátturamantadinsins
er. Ur því að ein pilla á dag
kostar sem svarar 10 kr. ísl„ en
venjuleg daglaun eru miklu
Hvemig gengur
jólaundirbúningurinn?v
Ingibjörg Eiríksdóttir: — Al-
veg ágætlega, ég er búin að öllu
nema taka til.
Kristín Eyjólfsdóttir: — Hann
gengur ágætlega, ég á náttúr-
lega eitthvað eftir.
hærri, er auðvelt að sjá, að það
borgar sig aö taka pilluna —
ef eitthvert gagn er þá í henni.
Tekizt hefpr. eftir hefðbundn-
um leiöum að rækta bóluefni
til notkunar gegn Hongkong-in-
flúensunni. Hér á landi eru til
nokkrar birgðir af því, en þær
eru samt ekki ætlaðar fullfrísku
fólki, þar sem því stafar lítil
hætta af veikinni, heldur þeim
sem eru veiklaðir og svo að
sjálfsögðu börnum og gamal-
mennum.
Franska veikin —
eða Spánska veikin?
ljómandi, ég er alltaf svo
snemma í því, ég var að
enda við að setja jólakortin í
póst og ætla að fara að baka
laufabrauðið.
Það var ekki fyrr en 1933, að
mönnum tókt að finna inflú-
ensusmitefnið. Þess vegna er
ekki hægt aö segja með vissu
um hvort Spánska veikin —
sem reyndar átti upptök sín í
Frakklandi en ekki á Spáni —
var inflúensufaraldur eða ekki,
þótt líklegt megi þaö teljast. —
Helmingurinn íbúa jarðarinnar
varð var við þessa veiki, sem
geisaði á árunum 1918—1920.
Álíka sóttir eru þekktar frá
1889-91, 1847—48, og á öðrum
timum allt aftur til 12tu aldar.
Samt er engin ástæða til að
óttast, að Hongkong-inflúensan
eða það sem kann að koma í
kjölfar hennar, þegar fram líða
stundir eigi eftir að rifja upp fyr
ir mönnum það, sem gerðist
í Spönsku veikinni. Nú eru til
mótefni gegn inflúensunni
sjálfri, og ly.f, sem eru jafnvel
enn mikiivægari. það er að segja
lyf gegn fylgikvillunum, einkum
lungnabólgu, en það voru fylgi
kvillarnir. sem gerðu veikina
þá svo hættuiega,
Allt bendir til þess, að inflú-
ensan i vetur (ef hún lætur þá
á sér kræla) veröi ekkj alvarleg.
Sennilega veröur komið bæði
fram yfir jól og nýár, áður en
veikin breiðist út um landið, og
ef til vill veröur liðið fram: undr
vor, þegar þessi gestur kemur
aðvífandi utan úr löndum.
Lilja Oddsdóttir: — Hann
gengur bara eins og venjulega.
Ég hef sparaö allt mitt líf og
spara líka núna.
Olga Hjartardóttir: — Hann
Igengur nú ósköp rólega fyrir
sig. Ég hef ekkert sérlega mik-
ið fyrir jólunum.