Vísir - 04.10.1968, Blaðsíða 8

s
V i SIR . Föstudagur 4. október 1968.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aöstoðarritstjóri: Axel Tborsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastfóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaistraeti 8. Simi 11660
Ritstjóm: I tugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Endurmat atvinnugreina
Á þingi iðnrekenda, sem haldið var í lok apríl í vor,
vakti forstjóri Efnahagsstofnunarinnar, Jónas Haralz,
athygli á, að fólki á atvinnualdri mundi fjölga um
45% eða um 34 þúsund manns á tveimur áratugunum
1965—1985.
Ef hér ætti að verða ámóta aukning velmegunar og
hjá öðrum þjóðum og við höfum vanizt að gera okkur
vonir um, sagði Jónas Haralz, að nauðsynleg yrði
hlutfallsleg fjölgun þeirra, sem starfa við iðnað og
aðra úrvinnslu, svo og í margvíslegri þjónustu, en
hlutfallsleg fækkun starfsfólks í frumgreinum, svo
sem landbúnaði og fiskveiðum. Ef þróunin yrði ekki
þessi, mætti búast við svipuðu ástandi hér á landi og
áratuginn 1930—1940, þegar hagvöxtur var mjög lít-
ill og atvinnuleysi landlægt.
Þetta hefur orðið mönnum íhugunar- og umtalsefni
að undanförnu. í kjölfarið hafa svo fylgt hugleiðingar
um, að nauðsynlega þurfi að endurmeta afstöðu
stjómvalda og almennings til atvinnugreina lands-
manna. Á slíku endurmati yrði áð byggjá gruíulváflár-
aðgerðir í efnahags- og fjármálum til þess að tryggja
atvinnuöryggið.
Jónas Haralz gerði ráð fyrir, að hinn almenni iðn-
aður yrði á þessum tveimur áratugum að taka við
að minnsta kosti 8000 manns; fiskiðnaðurinn tæki
varla við meiru en 1000—2000 manns; og bygginga-
iðnaðurinn mundi taka við 3000—4000 manns. Sam-
tals yrðu úrvinnslugreinar að taka við um 18.000
manns. Þá gerði hann ráð fyrir, að þjónustugreinar
mundu taka við 17.000 manns. Aftur á móti mundi
mannafli í fiskveiðum standa í stað og lítils háttar
fækkun verða í landbúnaði.
Nú er á það að líta, að framleiðniaukning hefur ver-
ið mest í fiskveiðum og landbúnaði, þótt fólki hafi
fækkað í þeim greinum. Færra fólk hefur haldið áfram
að stórauka framleiðslumagnið og framleiðsluverð-
mætin. Það hefur sýnt atorku og dugnað í hagnýtingu
nýrrar tækni og vélvæðingar. En þetta stoðar ekki, ef
atvinnuleysi er samfara því. Það er því engum eldri
atvinnuvegum sagt til hnjóðs, þótt talið sé nauðsyn-
legt að endurmeta afstöðu löggjafarvalds og stjórn-
valda til atvinnuveganna.
Útvega þarf 34 þúsund manns arðbæra atvinnu á
næstu tveimur áratugum. Framtíðaröryggi okkar allra
felst því í að renna fleiri stoðum undir efnahagslífið.
Það felst í því að byggja upp útflutningsiðnað; að
efla almennan iðnað samhliða eflingu eldri atvinnu-
greina; að leggja kapp á hagnýtingu auðlinda eins og
vatnsafls og varmaorku til þess að framleiða orku
fyrir stóriðju; að hagnýta með áræði og dugnaði sam-
vinnu við erlenda aðila, hvað varðar tækni og fjár-
magn. Við þurfum að leggja nýja steina í öryggis-
hleðslu framtíðarinnar, svo að allir búi við næga at-
vinnu og velmegun f þessu landi.
Ottó Schopka:
Frá ráðstefnu málm- og skipasmíðaiðnaðarins.
SPJALLAÐ UM IÐNÞRÓUNINA
Frá ráðstefnu málm- og skipasmiðaiðnaðarins:
Þriggja mánaða velta í
utistandandi skuldum
¥ síöustu viku var haldin hér 1
Reykjavík ráöstefna málm-
og skipasmíðaiðnaðarins, sem
var af ýmsum orsökum afar at-
hyglisverð. Þetta er í fyrsta sinn.
sem launþegar og atvinnurek-
endur í einni afmarkaðri atvinnu
grein hittast til þess að ræöa
um framtíðarþróun starfsgreinar
sinnar, leggja sameiginlega á ráö
in um úrlausn þeirra vandamála.
sem viö er aö etja í dag og
marka ákveöna stefnu í málefn-
um hennar. Þaö er ánægjuefni,
aö atvinnurekendur og launþeg-
ar skuli hafa fundið sér sameig-
inlegan vettvang til þess aö
vinna aö hagsmunamálum sín-
um, og er vonandi, að þaö sam-
starf haldist áfram og veröi báö-
um aðilum og landsmönnum öll-
um til góðs.
Mönnum virðist oft sem laun-
þegar og atvinnurekendur skipi
sér í tvær andstæðar fylkingar,
sem eiga í eilífum deilum en
enginn skilningur ríki á þvl aö
meö samstarfi geti báöir aöilar
náö lengra og þá um leið fengið
kröfum sínum framgengt. Nú
virðist þó sem þetta viöhorf sé
aö breytast. Aðsteöjandi erfið-
ieikar atvinnuveganna setja
greiðsluþoli þeirra þröngarskorð
ur og stéttasamtök launþega
vita, að ekki verður af þeim
heimtaö, sem ekkert hefur. Um
leið verður mönnum ljós nauö-
syn þess, að tekið sé höndum
saman um aö tryggja uppbygg-
ingu öflugs atvinnuh'fs, því að
fyrirtækin geta því aöeins greitt
starfsfólki sínu viðunandi kaup.
að þeim séu tryggð eóð skilyröi
til arðvænlegs rekstrar.
Á ráöstefnu þeirri. sem hér
er gerð að umtalsefni, var bæði
rætt um kjaramál launþega og
starfsaðstöðu iðnfyrirtækjánna
og samkeppnisaðstöðu þeirra.
Menn voru yfirleitt sammála
um, að ekki hefði verið hægt að
tryggja starfsmönnum i þessum
iðngreinum sömu kjör og í ýms-
um öðrum iðngreinum. Þetta hef
ur haft ýmsar miður æskilegar
afleiöingar i för með sér, m. a.
hafa ungir menn fremur kosið
að Ieita sér framtíöarstarfa í öðr
um starfsgreinum, og margir
þeirra, sem lokið hafa iðnnámi,
hafa ekki ílengzt í iðnaðinum en
horfið fljótlega að öðrum störf-
um. Slík þróun er aö sjálfsögðu
varhugaverð. Samkeppnisfær
iðnaður verður aö nióta starfs-
krafta velþjálfaðra starfs-
manna, skammur meðalstarfs-
aldur og örar starfsmannabreyt-
ingar eru því hvort tveggja nei-
kvæð atriöi.
Notkun hvetjandi launakerfa,
t. d. ákvæöisvinnu eða „bónus“-
kerfa, hefur ekki náð neinni út-
breiðslu í málmiðnaði. m. a.
vegna þess aö talið er, aö mjög
érfitt sé aö hagnýta slík launa-
kerfi við svo margþætt og breyti
leg störf eins og málmiðnaður-
inn nær vfir. Stéttarfélög laun-
þeganna hafa sýnt bessu máh
mikinn áhuga, en framgangur
þess hefur þó verið hægur.
Sennilega eru óyfirstíganlegir
erfiðleikar ó framkvæmd slíks
kerfis á mörgum sviðum málm-
iðnaðarins, en hins vegar er
sjálfsagt að taka bað upp, þar
sem því verður við komið með
nrsmilega !>óðu móti.
Miklar umræður urðu á ráð-
stefnunni um fiárhagsstöðu iðn-
fyrirtækjanna. Þar kom m.a
fram. að þau t>urfa að binda
rekstrarfé sitt að verulegu leyti
í lánum til viöskiotamanna og
er ekki fjarri lagi að áætla. að
útistandandi skuldir þeirra svari
aö jafnaði til þriggja mánaða
veltu. Þetta er þeim mun baga-
legra, aö iönfyrirtækin eiga í
verulegum erfiðleikum með að
fá samsvarandi rekstrarlán frá
viðskiptabönkum sínum. Afleið-
ingarnar eru því greiðsluerfið-
leikar og vanskil hjá iðnfyrir-
tækjunum. Orsakimar' eru m.a
þær, að útgerðarfyrirtækin eiga
I sams konar erfiðleikum með
rekstrarfé og verða því að fjár
magna rekstur sinn að hlutr
með skuldasöfnun hjá þjónust>
fyrirtækjunum. Ennfremur eigp
tryggingafélögin i erfiðleikun
með að greiða bætur vegn^
tjónaviðgerða vegna þess hver»>
iðgjöldin skila sér seint og illa
Trvggingariðgiöld fiskiskiDa er>'
greidd af útflutnmssgialdi a‘
sjávarafurðum. en begar ilU
veiðist og verðlag lækka>
minnka tekiurnar af útflutnine
gjaldinu, og sá h'uti bess. sem
ætlaður er til greiðslu trvgaing
ariðgialdanna. oæsir ekki ti'
þess að tryggingafélögin fái þau
iðgjöld, sem Þau burfa og eiga
að fá Þetta le'ðir til vansk>'-
“aanvart drinaviðperðarstöðvun
um og vélsmiðjunum og eykur
fjárhagsleg erfiðleika þeirra
Um þessi mál og ýmis fleir-
var rætt á ráðstefnu málm- ov
skipasmíðaiðnaðarins. Gerða'
voru ályktanir, har sem bent v«>
á iðkvæðar 'eiðir til úrbóta -
Þegar aðilarnir á vinnumarkaðiu
um taka höndum saman um p'
vinna að lausn á aðsteðiar.v
vandamálum og marka ákveðn
stefnu f málefnum starfsgreina'
sinnar. er þess að vænta, að rík:
stjórn. Albingi nS aðrir ráðon'1
aðilar í landinu taki fullt tilli’
til .tillagna þeirra.